پزشکی

فوق تخصص بیماری صرع و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: صرع، بیماری غیر واگیرداری است که به دلیل فعالیت‌های غیرطبیعی الکتریکی سلول‌های عصبی ایجاد می شود.

دکتر محمد تقی فرزادفر در گفتگو با وبدا، بیماری صرع را یک اختلال شایع در مغز با منشاء فعالیت‌های غیرطبیعی الکتریکی سلول‌های عصبی برشمرد و گفت: این فعالیت‌های غیرطبیعی می‌توانند باعث بروز احساسات عجیب، رفتارهای غیرمعمول، تشنج حرکتی و در بعضی موارد، از دست دادن هوشیاری شوند.

این متخصص بیماری های داخلی مغز و اعصاب خاطرنشان کرد؛ بر اساس آمارها، بیش از ۵۰ میلیون نفر در کل دنیا به بیماری صرع مبتلا هستند و خوشبختانه، حدود ۸۰ درصد از این افراد با استفاده از دارو و گاهی جراحی می‌توانند این بیماری را کنترل کنند، اما ۲۰ درصد از بیماران همچنان با تشنج‌های مقاوم روبه‌رو هستند.

وی با تاکید بر اینکه بیماری صرع مسری نیست و به عقب‌ماندگی ذهنی مربوط نمی‌شود افزود: متأسفانه، صرع هنوز هم در برخی جوامع با پیش‌داوری و تبعیض مواجه است و افراد مبتلا به این اختلال معمولاً با چالش‌های اجتماعی و روانی روبه‌رو می‌شوند که می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، آگاهی بخشی و ایجاد یک فضای حمایتی برای افراد مبتلا به صرع بسیار مهم است.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص دلایل ایجاد صرع گفت: صرع می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود مثل آسیب به مغز، عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز و تغییرات ساختاری، اما یکی از مواد شیمیایی کلیدی مرتبط با صرع، GABA است که به کنترل فعالیت‌های عصبی کمک می‌کند. همچنین، عوامل ژنتیکی در بروز بیماری صرع نقش دارند و تخمین زده می‌شود که بیش از ۵۰۰ ژن ممکن است در این اختلال دخالت داشته باشند.

متخصص بیماری های داخلی مغز و اعصاب اضافه کرد: برخی بیماری‌های دیگر مانند تومورهای مغزی، آلزایمر و سکته‌های مغزی نیز ممکن است باعث بروز بیماری صرع شوند. در افراد مسن‌تر، بیماری‌های عروقی مغز معمولاً علت اصلی صرع محسوب می‌شود. عفونت‌هایی مانند مننژیت و آسیب‌های دوران جنینی نیز می‌توانند از دیگر عوامل مؤثر در ایجاد این اختلال باشند.

وی، با اشاره به اینکه تشخیص صرع، نیازمند انجام آزمایش‌های مختلفی است، افزود: نوار مغزی (EEG) و روش‌های تصویربرداری از مغز مانند CT و MRI از متداول‌ترین روش‌های تشخیص هستند. پزشکان همچنین ممکن است به تاریخچه پزشکی فرد توجه کنند تا دلایل احتمالی بروز تشنج‌ها را شناسایی کنند.

دکتر فرزادفر در خصوص داروهای تجویز شده برای این بیماران عنوان کرد: پزشکان معمولاً داروهایی مانند کاربامازپین، والپروات و لاموتریژین را تجویز می‌کنند. اگر تشنج‌ها با داروها کنترل نشوند، ممکن است جراحی به‌عنوان گزینه‌ای برای کاهش یا متوقف کردن حملات پیشنهاد شود. این جراحی در برخی موارد می‌تواند تعداد حملات را کاهش دهد یا حتی به طور کامل آن‌ها را متوقف کند.

وی درباره اقدامات لازم در هنگام تشنج گفت: فرد را به پهلو بچرخانید، این کار از خفگی جلوگیری می‌کند و به تنفس بهتر کمک می‌کند.

زیر سر فرد بالشی بگذارید، این کار می‌تواند از آسیب به سر فرد جلوگیری کند.لباس‌های تنگ را شل کنید، این اقدام به باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کند.راه هوایی فرد را باز نگه دارید، در صورت نیاز، سر او را به عقب متمایل کنید تا تنفس آسان‌تر شود.اجسام تیز یا سخت را از اطراف فرد دور کنید، این کار به جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک می‌کند.زمان و علائم را ثبت کنید، این اطلاعات به پزشک در تعیین نوع تشنج کمک می‌کند.تا پایان تشنج در کنار فرد بمانید، مهم است که فرد به تنهایی نماند و از او مراقبت شود.اگر تشنج بیش از ۵ دقیقه طول کشید یا اگر فرد در آب دچار تشنج شده است، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

دکتر فرزاد فر در جهت آگاهی بخشی مردم از بیماری صرع افزود: آگاهی از صرع و حمایت از افراد مبتلا به این اختلال نه تنها به بهبود کیفیت زندگی آن‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به کاهش پیش‌داوری‌ها و افزایش همدلی در جامعه نیز منجر شود. روز ملی صرع فرصتی است تا به بحث و تبادل نظر درباره این بیماری بپردازیم و حمایت خود را از مبتلایان اعلام کنیم. بیایید با هم تلاش کنیم تا دنیایی بدون پیش‌داوری و با آگاهی از صرع بسازیم.

وی بیان کرد: تلاش برای کاهش تبعیض و افزایش آگاهی عمومی درباره صرع بسیار مهم است. این تلاش‌ها می‌تواند به بهبود زندگی افراد مبتلا و تشویق آن‌ها به ادامه فعالیت‌های روزمره‌شان کمک کند. با فراهم کردن اطلاعات و منابع مناسب، می‌توانیم به افراد مبتلا به صرع کمک کنیم تا از زندگی خود به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری کنند.

عضو هیات علمی و متخصص جراحی مغز و اعصاب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ضمن مهم برشمردن سبک زندگی افراد، در کاهش احتمال بروز سکته های مغزی گفت: برای نجات فردی که دچار سکته مغزی شده، حداکثر ۶ ساعت فرصت وجود دارد و اگر این زمان طلایی از دست برود، نقص عصبی با عوارض متعدد در بیمار ایجاد خواهد شد.

دکتر محسن خاموشی کهدویی در گفتگو با وبدا، با ارائه تعریفی ساده از سکته‌ی مغزی گفت: سکته مغزی، انسداد یکی از عروق مغز است که به دنبال آن علائم عصبی در بیمار ایجاد شده و می تواند همراه با خونریزی یا بدون خونریزی باشد.

عوامل موثر در بروز سکته های مغزی

وی در خصوص علل بروز سکته‌های مغزی هم گفت: علائم خطر یا ریسک فاکتورهایی که عامل بروز سکته مغزی هستند، به دو دسته‌ی غیر قابل کنترل و قابل کنترل تقسیم می‌شوند. از موارد غیر قابل کنترل می‌توان به سن، جنس و ژنتیک یا نژاد اشاره کرد ( مثلا از نظر جنسیت احتمال سکته های مغزی در آقایان حدود ۲۵ درصد بیشتر از خانم ها است). اما در موارد قابل کنترل می‌توان به کنترل فشار خون، کنترل قند خون و دیابت، کنترل مشکلات قلبی، عدم اضافه وزن، کنترل چربی خون، عدم مصرف سیگار و الکل و همچنین داشتن فعالیت‌های ورزشی اشاره کرد.

علائم و نشانه های سکته مغزی در افراد کدامند؟

دکتر خاموشی در رابطه با علائم سکته مغزی در افراد نیز گفت: نشانه هایی مانند سردرد، سرگیجه، تاری دید، دوبینی، ضعف یک نیمه بدن، احساس گزگز و مورمور در یک سمت بدن یا صورت، عدم توانایی در صحبت کردن، مشکلات بلع، اختلال تعادل یا افت سطح هوشیاری و بی‌اختیاری ادراری و مدفوع همگی علائمی از سکته مغزی هستند که با دیدن این نشانه ها باید بیمار را هر چه سریع تر به مرکز درمانی منتقل کنیم.

اهمیت زمان در نجات بیمار سکته مغزی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در رابطه با اهمیت زمان در انتقال بیمار سکته مغزی به مرکز درمانی هم گفت: معمولا با بروز سکته مغزی، قسمت مرکزی یا هسته ای در مغز بیمار از دست می‌ رود و اطراف این قسمت مرکزی، بافتی از مغز وجود دارد که قابل برگشت است و با یک سری اقدامات درمانی و دارویی می توان مانع از تخریب آن شد، این موضوعی است که اهمیت زمان در سکته های مغزی را دوچندان می‌کند و مشاهده شده در آن قسمتی از مغز که قابل بازگشت است، در هر دقیقه 1.09 میلیون نورون از بین می‌رود، لذا هرچه سریع‌تر بیمار به فرایند درمان برسد، شانس اینکه نورون‌های مغز از بین نرود، بیشتر و بیمار بافت مغزی کمتری را از دست می‌دهد، نکته مهم دیگر اینکه با از بین رفتن بافت مغزی، بیمار تا پایان عمر نمی‌تواند صحبت کند و کاملا وابسته به دیگران خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به اهمیت بسیار بالای زمان، در درمان بیماران سکته مغزی، امروزه مطالعات زیادی بر این موضوع متمرکز شده و سیستم بهداشت و درمان کشورهای در حال توسعه، هدفشان این است که زمان را کوتاه‌تر کنند تا نقص عصبی کمتری برای مریض ایجاد شود.

متخصص جراحی مغز و اعصاب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین گفت: معمولاً برای اینکه ما درمان داخل وریدی را برای بیمار سکته مغزی آغاز کنیم، کمتر از 4 و نیم ساعت وقت داریم و بعد از آن عملاً درمان ارزشی نخواهد داشت و برای اینکه بتوانیم لخته‌ای را که در عروق مغزی بیمار، گیر کرده خارج کنیم، بیش از ۶ ساعت زمان نداریم، به عبارت بهتر؛ از زمانی که بیمار دچار علامت می‌شود تا وقتی که ما بخواهیم بیمار را نجات دهیم، حداکثر ۶ ساعت فرصت است و اگر بیمار به این زمان طلایی نرسد، نقص عصبی برای او ایجاد خواهد شد.

سکته مغزی؛ عوارض و ملاحظات پس از درمان

دکتر خاموشی کهدوئی در رابطه با عوارض سکته در بیماران سکته مغزی هم اظهار داشت: بیمار بعد از اینکه شرایط حاد را رد کرد، بحث فیزیوتراپی، گفتار درمانی، کاردرمانی و... برای او مطرح می شود و توصیه‌ ما به همه بیمارانی که سابقه سکته مغزی دارند، این است که عوامل خطری همچون فشار خون، چربی خون، قند خون و اضافه وزن را کنترل کنند و همچنین ورزش منظم داشته باشند، از مصرف سیگار و الکل هم بر حذر باشند.

وی تاکید کرد: آگاهی بخشی و اطلاع رسانی علائم سکته‌های مغزی و اهمیت رساندن به موقع بیمار به بیمارستان بسیار مهم است و اطرافیان بیمار هم بهتر است علائم را بشناسند.

این متخصص جراحی مغز و اعصاب با بیان اینکه اصطلاح علمی به نام FAST وجود دارد که هر حرف آن در واقع یک توصیه به افراد برای تشخیص بیماران سکته مغزی است افزود: حرف F در این اصطلاح به مفهوم فِیس یا صورت است و اگر مشاهده کردیم صورت فردی افتاده یا فلج شده باید پیش بینی سکته مغزی را برای او داشته باشیم، حرفA به مفهوم آرمز یا بازوها است و چنانچه فرد نتواند بازوهای خود را بالا بیاورد، احتمال سکته مغزی در او قوت می گیرد، حرف S به مفهوم اسپیک یا صحبت کردن است که فرد سکته مغزی از آن ناتوان خواهد بود و در نهایت حرفT که به معنای تایم یا زمان است و با دیدن علائم فوق، باید هر چه زودتر به اورژانس اطلاع رسانی کنیم تا اقدامات لازم برای بیمار انجام شود.

وی در پایان به ارائه آماری از بیماران سکته های مغزی در کشورمان اشاره کرد و گفت: آمار بروز سکته مغزی در ایران، حدود ۱۵۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر در طی یکسال است و کشور ما در مقایسه با سایر کشورها، آمار بالاتری از بیماران سکته مغزی را داراست، ضمن اینکه جمعیت درگیر با این بیماری، حدود ۱۰ سال جوان‌تر از بیماران سایر کشورها هستند و این موضوع اهمیت توجه به بیماری را دوچندان می کند.

عضو هیات علمی و رئيس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان منتصریه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: 353 بیمار در این مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی تحت پیوند مغز استخوان قرار گرفته‌اند و اقدامات درمانی مؤثر و قابل توجه انجام شده در این گروه از بیماران در سطح کشور کم نظیر بوده است.

دکتر علی قاسمی در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: پیوند مغز استخوان که از سال 1369 شروع شده سابقه‌ای 34 ساله در کشور ما دارد و از دهه 90 هم که بخش‌های پیوند در نقاط مختلف کشور از جمله مشهد شتاب بیشتری گرفته شاهد پذیرش سریع‌تر بیماران نیازمند به پیوند در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه مغز استخوان هستیم.

وی تصریح کرد: در حال حاضر 20 بخش و 170 تخت در حوزه پیوند مغز استخوان در سطح کشور فعال است که خدمات رسانی لازم را به بیماران مرتبط با این حوزه دارند که یکی از آنها بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان منتصریه مشهد بوده که با ظرفیت 5 تخت فعال است و درصد اشغال آن هم 90 درصد بوده است.

رئيس بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان منتصریه مشهد بیان کرد: بخش پیوند مغز استخوان بیمارستان منتصریه مشهد در سال 1391 راه‌اندازی شد و جزء 5 مرکز نخست پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز در کشور محسوب می‌شود و تاکنون 353 بیمار در این مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی تحت پیوند مغز استخوان قرار گرفته‌اند که از این تعداد 156 نفر از آنها بالای 20 سال و 197 نفر هم زیر 20 سال بوده‌اند.

دکتر قاسمی با بیان اینکه اهدای سلول‌های بنیادی از کلیه وابستگان خانوادگی بیماران مثل پدر و مادر، عمه و خاله، عمو و دایی و غیره انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: پیوند مغز استخوان از طریق بند ناف و همچنین بانک کشوری به بیماران نیازمند در بیمارستان پیوند اعضا منتصریه انجام شده و این پیوندها با پاسخ مثبت در بیماران پیوندی همراه بوده است.

وی اضافه کرد: بیمار در این نوع پیوند، بافت پیوندی (مغز استخوان) خود را دریافت می‌کند و در این روش سلول‌های بنیادی خون‌ ساز از بیمار گرفته شده و در شرایط مناسب نگهداری می‌شود.

عضو مرکز تحقیقات پیوند مشهد تأکید کرد: یکی از افتخارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد و بیمارستان منتصریه در حوزه پیوند مغز استخوان این است که تاکنون برای 22 نوع بیماری مانند لوسمی حاد، آنمی آپلاستیک، آنمی فانکونی، لنفوم هوجکین، نقص در استخوان سازی، نقص چسبندگی لوکوسیت، بیماری‌های ارثی نادر کشنده، نقص در لنفوسیت B، T و غیره در این مرکز درمانی تخصصی فعال در حوزه پیوند اعضا شناسایی شده و برای بیماران پیوند مغز استخوان هم اقدامات درمانی مؤثر و قابل توجهی انجام شده که در سطح کشور کم نظیر بوده است.

دکتر قاسمی افزود: در سال 1402 بخش پیوند مغز استخوان بر اساس رفع نیاز بیشتر کارکنان و بیماران بازسازی و با محیط شاد و آرامی برای بیمار مرتبط با این حوزه تبدیل شده است.

وی در پایان گفت: این بیمارستان با اعتبارات موقوفات و حمایت تولیت فقید آستان قدس رضوی، مرحوم آیت‌الله واعظ‌ طبسی در اواخر دهه 80 بازسازی شد و در اوایل دهه 90 به بهره‌برداری رسید و در اختیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفت تا در خدمت بیماران پیوند اعضا در حوزه‌های مختلف از جمله حوزه پیوند مغز استخوان باشد.

متخصص پزشکی ورزشی در مرکز بازتوانی بیماران قلبی بیمارستان امام رضا(ع) از مراکز زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مرکز بازتوانی قلبی بیمارستان امام رضا(ع) با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادر متخصص، یکی از مهم‌ترین مراکز توانبخشی قلبی در منطقه است که هدف آن ارتقای کیفیت زندگی بیماران و پیشگیری از بروز مشکلات قلبی جدید است.

دکتر زهرا حامدی در گفتگو با وب دا  از ارائه خدمات جامع و تخصصی به بیماران قلبی پس از عمل‌های جراحی حساس مانند پیوند عروق کرونر، پیوند قلب، جراحی دریچه‌های قلب و آنژیوپلاستی در مرکز بازتوانی قلبی بیمارستان امام رضا(ع) خبر داد.

وی اعلام کرد: در این مرکز، بیماران پس از عمل‌های قلبی از جمله سکته‌ها و نارسایی‌های قلبی، خدماتی متنوع شامل مشاوره‌های ورزشی، روانشناسی و تغذیه‌ای دریافت می‌کنند. این خدمات به منظور بازگرداندن بیماران به زندگی عادی و بهبود کیفیت زندگی آنان طراحی شده است

وی گفت: مرکز بازتوانی قلبی بیمارستان امام رضا(ع) از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را آغاز کرده است و تنها مرکز توانبخشی قلبی دولتی در شرق کشور است. این مرکز در حال حاضر با بیمارستان‌های معتبر از جمله بیمارستان شریعتی همکاری می‌کند و بیماران از سراسر خراسان رضوی به این مرکز ارجاع داده می‌شوند. در دوران شیوع کرونا تعداد زیادی از بیماران قلبی به درخواست گروه‌های تخصصی از جمله گروه ریه به این مرکز ارجاع داده شدند.

دکتر حامدی با اشاره به اینکه بیماران پس از گذشت یک ماه از عمل جراحی، به این مرکز مراجعه می‌کنند و در بدو ورود تحت ارزیابی‌های اولیه توسط پزشکان قرار می‌گیرند، عنوان کرد: بر اساس نتایج ارزیابی‌ها، برای هر بیمار برنامه توانبخشی ورزشی و مشاوره‌های روانشناسی و تغذیه‌ای تدوین می‌شود.

وی افزود: مرکز بازتوانی قلبی بیمارستان امام رضا(ع) مجهز به تجهیزات ورزشی پیشرفته ای همچون تردمیل، دوچرخه و وزنه‌های کشی است و سیستم تله مانیتورینگ حین ورزش با تکنولوژی روز است.

متخصص پزشکی ورزشی در مرکز بازتوانی بیماران قلبی بیمارستان امام رضا(ع) اظهارکرد: تعداد جلسات توانبخشی بر اساس شرایط بیمار تعیین می‌شود که عموماً بین 25 تا 35 جلسه است که در مرکز این جلسات شامل تمرینات ورزشی تخصصی، مشاوره‌های تغذیه و روانشناسی هستند که به افزایش کیفیت زندگی بیماران کمک می‌کند.

وی با تاکید براینکه هدف اصلی این مرکز کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی و جلوگیری از بستری‌های مجدد است، تصریح کرد: تمرکز این برنامه‌ها بر روی بازگرداندن بیماران به زندگی عادی و فعالیت‌های اجتماعی است تا از کارافتادگی آنان به حداقل برسد. علاوه بر تمرینات ورزشی، مشاوره‌های روانشناسی و تغذیه‌ای نیز به‌طور منظم ارائه می‌شود تا بیماران از نظر جسمی و روحی بهبود یابند.

دکتر حامدی به اهمیت پیشگیری از بیماری قلبی اشاره کرد: مرحله اول درمان در این مرکز پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی است که از طریق ورزش و رژیم غذایی مناسب انجام می‌شود. بیماران دیابتی نیز باید به چکاپ‌های سالانه توجه ویژه‌ای داشته باشند تا از بروز مشکلات قلبی جلوگیری کنند.

وی درپایان افزود: مرکز بازتوانی قلبی بیمارستان امام رضا(ع) با ارائه خدمات جامع و تخصصی به بیماران قلبی تلاش می‌کند تا بیماران پس از عمل‌های جراحی قلبی نه‌تنها بهبود یابند، بلکه به زندگی فعال و پویا بازگردند. این مرکز با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و کادر تخصصی خود، یکی از مهم‌ترین مراکز توانبخشی قلبی در منطقه به شمار می‌آید و روزانه به حدود ۲۰ بیمار خدمات ارائه می‌دهد.