غذا و دارو

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: گردش مالی دانشگاه علوم پزشکی مشهد سالانه 13 هزار میلیارد ریال است که اکنون 60 درصد آن به دلیل پرداخت نشدن مطالبات از سوی بیمه ها وصول نشده است.

به گزارش وب دا،دکتر محمد رضا صابری افزود: مطالبات دانشگاه علوم پزشکی مشهد از بیمه ها بیش از هفت هزار میلیارد ریال است که با تاخیر پرداخت یک ساله مواجه است.

وی ادامه داد: میزان بدهی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شرکت های دارویی و ملزومات پزشکی نیز چهار هزار تا پنج هزار میلیارد ریال است.

وی بیان کرد: به این دلیل هم اکنون  تهیه دارو و لوازم پزشکی در مراکز درمانی زیر پوشش این دانشگاه به دلیل پرداخت نشدن مطالبات با مشکل مواجه شده است.   

وی گفت: پرداخت نشدن مطالبات و محدودیت های مالی دانشگاه علوم پزشکی مشهد باعث شده است داروهای حیاتی و لوازم پزشکی مورد نیاز بیماران به صورت موردی تهیه شود، چرا که شرکت های دارویی و پزشکی اقلام خود را به صورت نقدی به فروش می رسانند.

وی اظهار کرد: از سوی دیگر عمل های جراحی اضطراری در مراکز درمانی نیز به دلیل محدودیت در فراهم شدن تجهیزات و لوازم پزشکی انجام نمی شود و در نوبت های طولانی مدت قرار می گیرند. 

منوکسید کربن گازی بی رنگ، بی بو، بی طعم و غیر محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت های‎ ‎‏ فسیلی ‏مانند نفت، گاز، بنزین تولید می شود. مرگ خاموش بسیاری از هموطنان در سالهای اخیر در اثر استفاده نامناسب از بخاری های گازی و سوخت ناقص آنها، ‏زنگ خطری است تا در استفاده از وسایل گازسوز توجه بیشتری بنماییم. ‏

به گزارش وب دا، بیش از سه هزار مورد مرگ ناشی از منوکسیدکربن از سال 1390 تا 1393 در کشورمان، چه بسا با رعایت روشهای بسیار ‏ساده و اهمیت دادن به ایمنی استفاده از وسایل گازسوز، وسایل گرمایشی و وسایلی که سوخت فسیلی مانند نفت و ‏گازوئیل در آنها استفاده می گردد، قابل پیشگیری بوده است.‏ مسمومیت با گاز منوکسید کربن یکی از مرگبارترین انواع مسمومیت ها است و به مرگ خاموش از آن یاد می شود. ‏مرگی که در کمال ناباوری فردی که به خواب رفته است را آرام آرام به سوی خواب ابدی می برد. ‏

علایم و نشانه های مسمومیت با گاز منوکسید کربن می تواند به صورت بسیار متفاوت در افراد ظاهر شود. در ‏برخی موارد علایم و نشانه های مسمومیت با گاز منوکسید کربن به صورت اختلالات گوارشی مانند تهوع و ‏استفراغ در فرد ظاهر می شود. در اثر تماس طولاني با منوكسيدكربن، سردرد، گيجي، ضربان شدید شقیقه ها، ‏وزوز گوش و خواب آلودگي، تهوع، استفراغ، تپش قلب، كاهش هوشياري، آسیب دائمی عصبی، کما و مرگ رخ می ‏دهد.

تماس طولانی مدت با مقادیر کم گاز منوکسید کربن می تواند فرد را به بیماری های قلبی- عروقی مبتلا ‏سازد. ‎ ‎علایم مسمومیت با منوکسیدکربن در کودکان تهوع، استفراغ و اسهال است که با مقادیر پایین تری از ‏منوکسیدکربن بروز می نماید. تماس طولانی مدت با گاز منوکسید کربن به ویژه در کودکان، می تواند با بروز ‏اختلالات رفتاری و کاهش حافظه و ضریب هوشی همراه باشد‎.‎‏ مورد اخیر در اثر آلودگی هوای شهرهای صنعتی ‏رخ می دهد.‏

در هنگام بروز آتش سوزی علاوه بر ايجاد گاز منوکسید کربن، گاز سیانید از سوختن مواد پلاستیکی ایجاد می ‏شود که شدیداً سمی است. این گازها گرم و سبک هستند و به سمت بالا می روند. بنابراین هنگام قرار گرفتن در ‏محیطی که دچار آتش سوزی شده است هرچه سریعتر باید جلوی صورت، دهان و بینی را با پارچه ای ترجیحاً ‏مرطوب پوشاند و سپس بدون معطلی به صورت خمیده و یا سینه خیز از محیط خارج شد. چراکه ممکن است فرد ‏مصدوم در آتش سوزی ها، دچار سوختگی نشود ولی مسمومیت با منوکسیدکربن اولاً سبب گیجی و بیهوشی ‏وی خواهد شد و ثانیاً به دلیل عدم توانایی فرد مسموم در خارج شدن از محیط، تنفس گازهای سمی افزایش یافته و ‏فرد دچار مرگ مغزی خواهد شد.‏

اولین اقدام در برخورد با فردی که با گاز منوکسیدکربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هوای آزاد است. در ‏صورت قطع تنفس بیمار مسموم با منوکسید کربن و گاز های دیگر، باید احیای قلبی ریوی را آغاز نمود و سریعاً ‏با مرکز اورژانس تماس گرفت.‏

با رسیدن فصل سرما و استفاده از وسایل گرمایشی خصوصاً گازسوز، توجه به نکات موثر در ‏پیشگیری از مسمومیت با منوکسیدکربن دارای اهمیت است سالانه بخشی از مرگ و میرهای گزارش شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور به مسمومیت ناشی از منوکسید کربن تعلق دارد. این نوع از مسمومیت گرچه با سرد شدن هوا و استفاده از بخاری های گازی و وسایل گرمایشی افزایش می یابد ولی پزشکی قانونی کشور گزارش نموده است، در چهار ماه نخست سال 1395 متاسفانه ‏ شاهد 41 مورد مرگ ناشی از منوکسید کربن بوده ایم. از سال 1390 تا پنج ماه نخست 1394، به ترتیب965 ،697، 828 ،626 و 141 مورد مرگ ناشی از این گاز کشنده ی بدون رنگ و بو درکشور گزارش شده است.

بالاترین آمار مرگ در سال های اخیر مربوط به سال 1390 بوده است (‏‏16% از موارد مرگ ناشی از مسمومیت). از این آمار درصد بالایی را افراد بزرگسال شامل می شده است.

برای جلوگیری از مسمومیت با منوکسید کربن به نکات ذیل توجه فرمایید و در صورت بروز مسمومیت با شماره های 1490 (داخلی2) و یا اورژانس 115 تماس بگیرید‎:‎‏ ‏

‏1.‏         از نگهداری کودک در داخل خودروی روشن و در پارکینگ های مراکز خرید خودداری کنید و به محض رسیدن ‏به درب ورودی این نوع پارکینگ ها، از همراه خود بخواهید کودک را از خودرو خارج کرده و به فضای ‏آزاد ببرد و سیستم جریان هوا از خارج به داخل اتاق ماشین را ببندید.‏

‏2.‏         ‎در دود سیگار مقادیری از گاز منوکسید کربن موجود است و این گاز می تواند در اثر مصرف طولانی ‏مدت سیگار سبب بروز مسمویت مزمن در افراد سیگاری شود‎.‎

‏3.‏         ‎استفاده از بخاری‌های بدون دودکش تنها در محیط هایی که دارای تهویه و جریان مناسب هوا می‌باشند ‏مانند مکانهای عمومی پر تردد مجاز است و افراد با جدی گرفتن هشدارهای مربوط به استفاده از وسایل ‏گرمایی، می‌توانند خانواده خود را از معرض مرگ خاموش در امان نگه دارند‎.‎

‏4.‏         ‎در هنگام استفاده از بخاری‌های نفتی و گازی، جهت پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسید کربن، اطمینان ‏از نصب صحیح و کارکرد مناسب دودکش ها الزامی است. ‏

‏5.‏         قبل از روشن نمودن بخاریهای گازی در ابتدای فصل سرما این موارد را کنترل نمایید: 1- آیا دودکش ‏بخاری درست به بدنه بخاری متصل شده است؟ 2- آیا مسیردودکش سقفی بخاری باز است یا در اثر ‏مانعی در طی فصلهای گرم سال، بسته شده است؟ 3- آیا اتصال لوله گاز به بدنه بخاری گازی به درستی ‏صورت گرفته است؟ 4- آیا بخاری استاندارد و دارای پیلوت می باشد تا به محض خاموش شدن شعله به ‏هر دلیلی، جریان گاز قطع شود؟ 5- پس از روشن نمودن بخاری آیا لوله دودکش با لمس دست سرد است ‏یا گرم؟ در صورت سرد بودن دودکش، تهویه به درستی انجام نمی شود و گاز در محیط در حال پخش ‏شدن است.‏

‏6.‏         مواردی از مسمومیت های کشنده با منوکسید کربن در رانندگانی گزارش شده است که برای گرم کردن ‏خودروی خود در فصول سرد سال از گاز پیک نیکی استفاده نموده اند‎.‎‏ از اجاقهای خوراک پزی به منظور ‏گرم کردن محیط استفاده ننمایید.‏

‏7.‏         حضور در پارکینگ های در بسته که در آن اتومبیل با موتور روشن وجود دارد خطر بروز مسمومیت با ‏منوکسید کربن را به همراه دارد. لذا پیش از روشن نمودن اتومبیل، درب پارکینگ را باز کنید. مواردی از ‏مرگ سرنشینان خودرویی که داخل پارکینگ در بسته با کولر روشن توقف داشته است ملاحظه شده ‏است.‏

‏8.‏         ‎استفاده از آب گرمکن نفتی یا گازی و یا دستگاه پکیج در داخل محیط حمام و یا محیطهای کوچک در بسته ‏منجر به سوخت ناقص و مسمومیت با گاز خواهد شد.‏

به هر ماده ای که هنگام ورود به بدن (خوراکی، تنفسی، تزریقی) و یا تماس با پوست موجب اختلال در تندرستی و یا موجب مرگ شود سم می گویند.

به گزارش وب دا، بر اساس اعلام معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد مسمومیت عبارتست از اختلالات و آسیب هایی که توسط مواد سمی در دستگاه های گوناگون بدن ایجاد می شود و ممکن است بطور تصادفی یا در اثر بی احتیاطی و یا در مواردی بصورت تعمدی بوسیله مواد سمی ایجاد شود.

 لازم به ذکر است علاوه بر موادی که بطور معمول جزو سموم هستند برخی از مواد نیز که بطور معمول جزو سموم نیستند مثل داروها که در اثر مصرف بیش از حد و یا نادرست تبدیل به مواد مسموم کننده و زیان آور می شوند. تماس با سموم ممکن است به صورت ناگهانی با عوارض مشهود و سریع و یا تماس تدریجی همراه با بروز مسمومیت های تاخیری باشد. گاهی عوارض مسمومیت مدتها بعد از تماس با عامل مسمومیت بروز می کند.

بطور کلی راه های ورود سم به بدن عبارتند از: خوراکی، تنفسی، جذب پوستی، تزریقی

اغلب مسمومیت های خانگی از طریق خوراکی و یا تنفسی است که بطور خلاصه به بررسی این مسمومیت ها و کمک های اولیه مورد نیاز برای آنها می پردازیم.

مسمومیّت های گوارشی (خوراکی)

مسمومیّت های گوارشی از شایع ترین مسمومیت ها می باشند و اغلب بصورت تصادفی و بر اثر نگهداری مواد سمی و شیمیایی مختلف در ظروف نامناسب و یا ظروف مواد آشامیدنی اتفاق می افتد. در این نوع مسمومیت ماده سمی از راه دهان وارد بدن می شود. پس از مدتی عوارضی در فرد مسموم ایجاد می شودکه این علائم با توجه به نوع سم، قدرت سم، مقدار مصرف ، جثه فرد مصرف کننده و طول مدتی که از خوردن سم می گذرد متفاوت است.

مسمومیت از طریق خوراکی ممکن است با یکی از عوامل زیر بروز کند:

1. مسمومیت غذایی که با خوردن غذاهای آلوده بوجود می آید. برای جلوگیری از آن باید شرایط صحیح نگهداری و پخت غذاها رعایت شود و کلیه غذاهای آماده قبل از مصرف کاملاً جوشانیده و کنسرو ها بصورت باز نشده به مدت ۲۰ دقیقه در آب جوشانده شود.
2. مسمومیت در اثر مواد شیمیایی سوزاننده که شامل مواد شوینده خانگی مثل سفید کننده ها، جوهر نمک (اسید کلریدریک) و مواد جرم بر می باشد. در صورت بروزمسمومیت، دهان، مری و حلق دچار سوختگی می گردد و در صورت استفراغ خطرات مسمومیت چند برابر خواهد شد..
3. مسمومیّت در اثر داروها: مسمومیت دارویی در کودکان اغلب در اثر خوراندن دوز تکراری دارو توسط اولیا و یا در اثر به دهان بردن دارو توسط کودکان نوپا و کنجکاو بروز می کند.  
4. مسمومیّت در اثر مواد نفتی: استفراغ پس از مسمومیّت با مواد نفتی می تواند باعث برگشت مواد نفتی به راه های تنفسی و شش ها و سبب عفونت ریوی گردد. لذا باید از استفراغ مصدوم جلوگیری نمود.
5. مسمومیّت از طریق گیاهان سمی:  برخی گیاهان سمی عبارتند از اقاقیا، پیاز گل نرگس، غده گل شیپوری، آلاله، خرزهره، دیفن باخیا، آزالیا، فرفیون، کوروتون ، سمی هستند و تماس پوست و مخاط دهان با شیرابه برگهای بریده آنها سبب سوختگی شدید پوست، تورم حلق و زبان خواهد شد 
6. مسمومیّت با سموم آفت کش: شامل حشره کش ها، مرگ موش و سموم ارگانوفسفره و ارگانو کلره مصرفی در کشاورزی و فسفید آلومینیوم که به قرص برنج معروف است می باشد. برخی سموم آفت کش دارای آنتی دوت می باشند که باید در اولین فرصت تزریق گردد.

لازم به یادآوری است که:
بیشترین مسمومیت ها در منازل توسط داروهای موجود در خانه و نیز مواد نفتی ایجاد می شود به همین علت باید در مورد نگهداری مواد مذکور دقت بیشتری به عمل آید.

علائم و نشانه های مسمومیت های گوارشی:

وجود سوختگی یا رنگ سم بلع شده در اطراف دهان و لب ها، بوی غیر طبیعی دهان یا تنفس مصدوم، تنفس غیر طبیعی، نبض یا ضربان غیر طبیعی قلب، تعریق، مردمک های تنگ یا گشاد شده، تشنج، درد شکم، کف کردن، دهان یا افزایش ترشح بزاق، بلع دردناک، تهوع، اسهال و استفراغ

کمک های اولیه در مسمومیت های گوارشی:
اولین اقدام رقیق کردن سم می باشد برای این منظور بایددر صورت هوشیار بودن بیمار به وی آب یا شیر خوراند. اقدام دیگر ممانعت از جذب و سپس کمک به دفع سموم از بدن بیمار می باشد. در مواردی که مطمئن هستید مسمومیت در اثر اسید قوی، ماده قلیایی و یا یک ماده نفتی نیست می توان اقدامات زیر را انجام داد:

1. با خوراندن آب و شیر به مسموم سم را رقیق کنید.
2. در صورت در اختیار داشتن ذغال فعال از آن برای جذب سم استفاده کنید. مولکول های ذغال در معده و روده به سم چسبیده و مانع جذب آنها می شوند. لذا می توانید به بیمار پودر ذغال فعال که در آب مخلوط شده است بدهید.
3. هر چه سریعتر مصدوم را به بیمارستان یا مرکز پزشکی انتقال دهید.
4. از ایجاد استفراغ در بیمار خودداری نمایید.

در درمان مسمومیت با مواد سوزاننده (اسید و قلیا):
 از ایجاد استفراغ در بیمار خودداری نمایید. نیازی به دادن ذغال فعال نمی باشد، اگر مصدوم کاملا هوشیار است و تشنج ندارد سریعاً مقدار زیادی آب یا شیر برای نوشیدن به او بدهید.

توجه دوباره : زمانی که مسمومیت بوسیله یک اسید قوی (جوهر نمک) یا یک ماده قلیایی قوی (مانند مواد جرم بر)  یا بنزین و نفت ایجاد شده باشد، نباید شخص مسموم شده را وادار به استفراغ کرد.

نشانه هایی که شما را از وادار کردن مسموم به استفراغ باز می دارد عبارتند از:

سوختگی های اطراف دهان و لب ها، استشمام بوی نفت و بنزین از دهان مصدوم، بیهوشی، خانم حامله و مصدومی که ممکن است دچار حمله قلبی شده باشد.

هنگامی که شخص مصدوم استفراغ می کند وی را به پهلو یا شکم درحالیکه سرش پایین تر از باسن قرار دارد نگهدارید.
در مواردی که وادار کردن مصدوم به استفراغ ممنوع می باشد از خوراندن مقادیر زیاد مایعات، به مصدوم خودداری کنید زیرا افزایش حجم معده باعث افزایش خطر استفراغ در مصدوم می شود.

مسمومیت های تنفسی

در این حالت ماده سمی از راه دستگاه تنفسی و به هنگام نفس کشیدن وارد بدن می شود از بین این مسمومیت ها می توان به استنشاق گازهای شیمیایی گوناگون مانند کلر، آمونیاک، مونواکسیدکربن و دی اکسید کربن ناشی از بخاری، آبگرمکن، کرسی و یا اگزوز ماشین ها، اسپری حشره کش و یا سموم دفع آفات نباتی اشاره کرد.
بخار متصاعد شده از ترکیب جوهر نمک و وایتکس بسیار خطرناک است خصوصاً برای چشم، پوست و ریه بنابراین توصیه می شود درهنگام استفاده از این مواد از ماسک یا پارچه مرطوب برای پوشاندن بینی و دهان خود استفاده کرده و از بکار بردن آن در مکان فاقد تهویه مناسب خودداری کنید.

بهترین اقدام برای مسمومیت های تنفسی

1. خروج سریع فرد از محل منبع سم و مکان سربسته و انتقال به فضای باز و استفاده از هوای آزاد
2.  کنترل و برقرار کردن تنفس
3.  شل کردن لباس های شخص مصدوم
4. تماس با اورژانس یا انتقال مصدوم به مراکز درمانی جهت تجویز اکسیژن و داروهای مورد نیاز

مسمومیت های پوستی

سموم جذب شونده از طریق پوست، معمولا موجب تحریک یا آسیب محل جذب می شوند. هر چند در بعضی موارد ممکن است سم، با آسیب کم یا بدون آسیب جذب پوست شود اما چنین مواردی نادر است. برای تعیین نوع سم می توان از خود مسموم کمک گرفت و یا وسایل موجود در اطراف مسموم را جهت یافتن نوع سم بررسی کرد. در برخورد با چنین مواردی:

1. مصدوم را از منشاء سم دور کنید
2. محل تماس پوست را با آب فراوان شستشو دهید
3. لباس های آلوده فرد مصدوم را در آورده و پس از شستشوی پوست با آب فراوان، مصدوم به مرکز درمانی منتقل نمایید.

علائم و نشانه های عمومی مسمومیت های تماسی
۱- التهاب یا قرمزی پوست، سوختگی شیمیایی،  شوک،  بثورات جلدی، تجمع آب در پوست و ظهور تاول، خارش، تهوع و استفراغ

مسمومیت های تزریقی

چهار عامل عمده برای آن وجود دارد: مسمومیت تزریقی در اثر تزریق دارو به بدن،  گاز گرفتگی حیوانات، مارگزیدگی،  گزش حشرات

مسمومیت تزریقی در اثر تزریق دارو به بدن
تزریق بعضی از داروها به طریق مختلف، خواه داخل وریدی(IV) ، داخل عضلانی ( IM ) ، زیر جلدی (SC) ، داخل جلدی (ID)، می تواند علائم و واکنشهای حساسیتی را ایجاد کند. همچنین برخی از افراد نیز به داروهای خاصی حساسیت دارند . نشانه ها و علائم اصلی به صورت شوک حساسیتی یا آنافیلاکتیک بروز می کند .
علائم و نشانه های عمده شوک آنافیلاکتیک در اثرتزریق داروها: عبارت است از خارش در سراسر بدن، تورم، ضعف عمومی، بیهوشی، نبض و تنفس نا منظم.
 اقدامات و کمک های اولیه در مسمومیت ترزیقی داروها : مانند کمک های اولیه شوک آنافیلاکتیک بوده و بیمار سریعاً باید به بیمارستان منتقل شود.

 گاز گرفتگی حیوانات   
گاز گرفتن حیوانات یا انسان باعث دریدگی پوست و عفونت بسیار شدید می شود. گاز گرفتگی حیوانات وحشی مثل روباه، گرگ، سگ و راکون می تواند باعث انتقال ویروس هاری گردد و در صورت عدم رسیدگی و مراقبت پزشکی به مرگ می انجامد .گاز گرفتگی انسان نیز باعث انتقال میکروبهای زیادی از دهان به پوست و همچنین انتقال کزاز می شود .
اقدامات اصلی در گازگرفتگی:

زخم را با دقت با صابون و آب گرم بشوئید تا خطر عفونت به حداقل برسد.  زخم را آهسته خشک کنید و با پانسمان یا پوشش استریل زخم را بپوشانید .جهت انجام اقدامات بعدی مصدوم را به مرکز درمانی برسانید.

  در صورتی که زخم عمیق بود و خونریزی داشت، با فشار مستقیم و بلند کردن قسمت آسیب دیده خونریزی را کنترل کنید. با یک پوشش استریل و باند، زخم را محکم ببندید تا خونریزی کنترل شود و بعد شرایط ارجاع را فراهم آورید . در مورد سابقه واکسیناسیون کزاز  باید از بیمار سوال شود..
 مارگزیدگی
دو نوع مار اصلی سمی و غیر سمی وجود دارد، مارهای سمی در نقاط مرکزی و کویری ایران وجود دارد و بعضی از آنها بسیار خطرناک و سم آنها کشنده است .
مارهای سمی دارای چند مشخصه زیر هستند:

۱-  سر مثلثی شکل یا سر مسطحی که از گردن پهن تر باشد .
۲-  مردمکهای باریک دراز (مثل چشم گربه)
۳-  لکه رنگی حساس به حرارت بین چشم و سوراخ دهان
۴-  طول کوتاهتر
۵-  رنگهای متفاوت
مارهای سمی از دندانهای نیش خود برای ترزیق سم استفاده می کنند .
داخل این دندان مثل سر سوزن خالی بوده و مجرای داخل آن به کیسه زهر راه دارد. کیسه زهر که در سر مار و پشت گوش داخلی قرار دارد با انقباض و فشار وارد آمده دراثر گزش، فشرده شده و زهر از طریق مجرای داخل دندان نیش به داخل بدن مصدوم ترزیق می شود .
علائم و نشانه های مار گزیدگی  (با توجه به گونه مارها)
 یک جفت علامت سوراخ شدگی، درد، قرمزی و تورم شدید در محل نیش، تهوع و استفراغ، اختلال بینایی، افزایش بزاق و عرق کردن، تنفس سخت که در موارد شدید ممکن است تنفس متوقف شود.
اقدامات و کمک های اولیه در مار گزیدگی 
۱- بیمار را آرام کنید و کمک کنید تا دراز بکشد .۲- محل گزیدگی را با آب و صابون با ملایمت شستشو دهید وبا گاز استریل آهسته خشک کنید. ۳-استفاده از باند محدود کننده در ۳ سانتی متری بالای محل گزش الزامی است. 4- ناحیه آسیب دیده را بی حرکت کنید. تنها درمان موثر مارگزیدگی، تجویز پادزهر آن در بیمارستان است.

نکتـه: هرگز از تورنیکه یا گارو برای بستن زخم استفاده نکنید، چون سرخرگها نیز بسته می شوند و بافتهای دورتر از محل گزش آسیب خواهند دید .

گزش حشرات

 بیشترین گونه جانوری دنیا حشرات هستند و به همین ترتیب تعداد حشراتی که انسان را می گزند، محدود نیست.
از جمله مهمترین این حشرات می توان از زنبور عسل، زنبور قرمز، زنبور درشت، مورچه آتشین، عنکبوت و عقرب و حشره دراکولا یا بند نام برد. برخلاف مارگزیدگی در گزش حشرات محل گزش تنها یک نقطه می باشد .
 
نشانه ها و علائم گزش زنبور عسل، زنبور قرمز، زنبور درشت، و مورچه آتشین :
درد ناگهانی، قرمزی، خارش، کهیر، تورم، تنگی تنفس، تغییر رنگ پوست، بیهوشی، شوک آنافیلاکتیک     

 اقدامات و کمک های اولیه در گزش حشرات

نیش حشره که در پوست جا مانده را با انبرک نوک تیز خارج کنید، محل را با کیسه آب یخ سرد نمائید، در صورت بروز شوک، درمان شوک باید سریعاً انجام شود و در صورت بروز علائم شدید شوک آنافیلاکتیک (خصوصاً در زنبورگزیدگی مصدوم را به بیمارستان منتقل نمائید .در مورد حشره دراکولا موضع آلوده به سم حشره را با آب و صابون شسته و با الکل طبی ضدعفونی نمایید. استفاده از کرم های ضد التهاب می تواند موثر باشد.
عقرب
بیشتر عقربهای سمی ایران در مناطق نزدیک کویر نظیر کاشان و همچنین اطراف اهواز زندگی می کنند. شدت گزیدگی بسته به میزان سم تزریق شده دارد. بیش از ۹۰ درصد گزش عقرب در دست روی می دهد و کودکان بیشترین افراد در معرض عقرب زدگی هستند .
نشانه ها و علا ئم عقرب گزیدگی
درد سوزاننده محل گزیدگی،  تورم در حالت پیشرفت، تغییر رنگ محل گزش، تهوع و استفراغ، بی حسی و گزگز انگشتان، بیقراری و اضطراب، آبریزش از دهان، اختلال هوشیاری، بی اختیاری ادرار و مدفوع، تشنج.
اقدامات و کمک های اولیه در عقرب گزیدگی
 مصدوم را به پشت بخوابانید و تا سه سانتی متر بالای محل گزش را با باند محدود کننده ببندید .محل را با کیسه آب یخ سرد کنید. هرگز یخ را روی پوست قرار ندهید.مصدوم را برای تزریق پادزهر به بیمارستان منتقل نمایید. 

استفاده صحيح، علمي و منطقي از سموم دفع آفات جهت مصارف کشاورزی موجب افزایش کمی و کیفی محصولات از طریق نابودی آفات شده  و نقش بسیار مهمی را در راستای تأمین غذای مورد نیاز انسان داراست.

 با اين وجود استفاده نادرست از اين سموم مي تواند منجر به بروز انواع مسموميت هاي حاد و مزمن در انسان و يا بروز آلودگي هاي زيست محيطي و نابودي گونه هاي گياهي و جانوري مفيد گردد.

به گزارش وب دا، بر اساس اعلام معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، یک گروه از عوامل دفع آفات که به علت اثر بخشی زیاد و قیمت ارزان به عنوان جونده کش و فومیگانت در برخي از كشورهاي جهان و از جمله ايران مورد استفاده قرارگرفته اند، فسفیدهای فلزی مانند: فسفيد آلومينيوم، فسفيد روي، فسفيد كلسيم و فسفيد منيزيوم می‌باشند.

 فسفیدهای فلزی به عنوان عوامل آفت كش، معمولاً به اشكال مختلف مانند: قرص، پلت، پودر، بلانكت و طعمه تهيه و مورد استفاده قرار مي گيرند. در اثر تماس اين تركيبات با رطوبت موجود در هوا يا محصولات كشاورزي و یا اسید معده (در صورت مصرف خوراكي) گاز فسفين آزاد می شود. فسفین  گازي بسیار سمی است، این گاز حتي در غلظت های پایین کشنده است و به همین خاطر، فسفيد آلومينيوم بعنوان يك فومیگانت برای کنترل و از بين بردن حشرات و آفات انباري محصولاتي مانند برنج و غلات در سوله ها مورد استفاده قرار مي گيرد. از فسفيد روي يا منيزيوم نيز به عنوان يك جونده كش استفاده مي شود. خوردن اين عوامل توسط جوندگان، سبب آزاد شدن گاز فسفين در معده آنها شده و موجب بروز مسموميت و مرگ در آنها مي شود.

فسفيد آلومينيوم در كشور ما از ساليان قبل جهت مصارف كشاورزي برای نگهداري و حفظ محصولاتي مانند برنج از آسيب ايجاد شده توسط آفات انباري در مصارف صنعتي(سيلوها) و مصارف خانگي مورد استفاده بوده است. از اينرو، قرص آفت كش حاوي فسفید آلومینیوم در کشور ما، به ویژه در نواحی شمالی کشور تحت عنوان " قرص برنج" معروف می باشد.

 به دليل كارآيي بالا اين فرآورده جهت از بين بردن آفات، قيمت ارزان، سهولت استفاده،  عدم وجود باقيمانده در محصول و در دسترس بودن اين آفت كش، مصرف آن از سوي كشاورزان با استقبال زيادي همراه گرديد. متاسفانه به دليل عواملي مانند سميت بالا و ميزان كشندگي زياد اين ماده و سهولت دسترسي به اين سم، از چند سال قبل آمار نسبتا بالای مسمومیت های ناشی از این عوامل در کشور  به ويژه در برخي استانها مانند: تهران، گيلان، مازندران، لرستان و كرمانشاه گزارش شده است. اين امر سبب گرديد تا اقداماتی جهت ممنوعیت واردات و محدودیت در فروش قرص برنج توسط سازمانها و نهادهاي مسوول در كشور انجام شود، بطوري كه از سال 1384 فسفيد آلومينيوم به شكل قرص از فهرست سموم كشاورزي مجاز كشور حذف و هر گونه واردات، توزيع و فروش آن ممنوع اعلام شد و هرگونه كاربرد كشاورزي اين سم تنها به صورت محدود و در ساير انواع فرمولاسيون ها و تحت نظارت كارشناسان ذي صلاح و تنها بعد از اخذ مجوزهاي لازم صورت مي گيرد.

 متاسفانه به علت تمايل كشاورزان به مصرف اين سم جهت نگهداري محصولات به ويژه در مصارف خانگي يا نيمه صنعتي به دلايل ذكر شده قبلي، قاچاق اين فرآورده از كشورهاي همسايه و ايجاد بازار سياه اين سم در كشور وجود دارد. و بسياري از موارد، فروش اين سم در بازار سياه و غيرقانوني گزارش شده است، كه اين واقعيت گویای لزوم برخورد جدی تر با این معضل است.

با توجه به اینکه تاکنون مکانیسم دقیق بروز اثرات سمی فسفید آلومینیوم در انسان شناخته نشده است، هیچ پادزهر اختصاصی در درمان مسمومیت حاد با آن وجود ندارد و اقدامات درمانی تنها شامل اقدامات حمایتی - علامتی می باشد. از لحاظ زمان بروز علايم و نشانه هاي باليني مسموميت، بعد از مصرف خوراکی قرص فسفيد آلومينيوم، علايم و نشانه ها، 15-10 دقیقه سمیت ظاهر می شود و مرگ در مدت کمتر از 6 ساعت ممکن است رخ دهد.

شایع ترین علایم و نشانه هاي باليني عبارتنداز: بي اشتهايي، بی قراری، تحریک پذیری، گیجی، سرگیجه، لرزش، دوبینی، عدم تعادل، تنگی نفس، دردهاي شکمی، تهوع، استفراغ، (در پاره ای موارد استفراغ و يا مدفوع سیاه رنگ)، تعریق، ضعف و بی حالی، افت شديد فشار خون، کاهش برون ده قلبی، اختلال در ضربان قلب، خيز ریوی، سیانوز، اختلالات و آسيب هاي كليوي، زردی، بزرگي كبد و طحال، فلج روده ای، تشنج و کاهش رفلکس ها، نشانگان زجر تنفسي حاد، آسيب كبدي، اختلالات خوني، اختلالات الكتروليتي، اختلال در تعادل اسيد-باز و شوک. در ضمن بوی سير و يا ماهی گندیده از تنفس بیمار ممکن است استشما م گردد. بیشتر مرگ و میرها در خلال 12-24 ساعات اولیه ی مسمومیت اتفاق افتاده و معمولاً ناشی از ایست قلبی است. مرگ و میر بعد از 24 ساعت اغلب ناشی از نارسایی کبدی و كليوي است.

با توجه به اينكه نگهداري نامناسب اين تركيب در شرايط نامناسب و مكان هاي مرطوب، با افزايش احتمال آزاد سازي گاز سمي فسفين از قرص ها همراه است و استنشاق گاز سمي متصاعد شده از اين آفت كش نيز مي تواند در انسان كشنده باشد، و مواردي از بروز مسموميت هاي اتفاقي در كودكان و بزرگسالان در كشور در اثر استنشاق گاز سمي فسفين متصاعد شده از قرص برنج  كه در منزل مسكوني نگهداري شده بود، وجود دارد. از اينرو، بايد از نگهداري اين فرآورده در خانه جداً خودداري نمود.

در پايان با توجه به سميت بالا، غيرقانوني بودن خريد و فروش و كاربرد خانگي قرص برنج در كشور، مهم ترين گام جهت پيشگيري از بروز مسموميت هاي كشنده با اين آفت كش، افزايش آگاهي عموم افراد جامعه از خطرات اين سم و خودداري از هر گونه خريد، نگهداري و بكارگيري آن در جهت مصارف خانگي مي باشد.