دانش

رئیس آزمایشگاه جامع تحقیقات شرق کشور از مراکز زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد از تجهیز این مرکز به  به دستگاه های پیشرفته آزمایشگاهی پیش بالینی خبر داد.

دکتر فاطمه غیبی در گفتگو با وب دا با بیان اینکه آزمایشگاه جامع تحقیقات شرق کشور با هدف تقویت زیرساخت های پژوهش و فناوری و تسهیل ارتباطات  و تعاملات بین دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی مشغول فعالیت است و  در حال حاضر شامل بخش های پیش بالینی، میکروسکوپی، بیولوژی، آنالیز و میکروفلوئیدیک است اظهار کرد: دستگاه‌های تصویربرداری پیش بالینی ابزارهای اساسی در تحقیقات علوم زیستی و پزشکی است و این آزمایشگاه مجهز به تجهیزات  پیشرفته تصویر برداری منجمله Micro CT ،  Micro PET و Micro SPECT  است.  

وی تصریح کرد: خوشبختانه آزمایشگاه پیش بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به  انواع مدالیته‌های تصویربرداری از جمله میکروپت، میکرو اسپکت، میکرو سی تی تجهیز شده است و  کلیه محققینی که در فاز پری کلینیکال کار می‌کنند می‌توانند از خدمات این آزمایشگاه بهره‌مند شوند.

رئیس آزمایشگاه جامع تحقیقات شرق کشور خاطر نشان کرد: یکی از این پیشرفته ترین دستگاه ها که در این آزمایشگاه نصب و بهره برداری شده است دستگاه  میکرو سی تی (Micro CT, Computed Tomography)  است که با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری با وضوح بالا از ساختار داخلی نمونه‌ها ارائه می‌دهد. این تکنیک به ما کمک می‌کند تا آناتومی و تغییرات بافتی را به دقت مشاهده کنیم و در تحقیقات مربوط به بیماری‌های استخوانی، تومورشناسی، دندانپزشکی حشره‌شناسی، داروسازی کاربرد فراوانی دارد.

دکتر غیبی دستگاه مهم دیگر را دستگاه میکرو پت معرفی نمود و افزود :  میکرو پت (Micro Positron Emission Tomography) به تصویربرداری از توزیع رادیوایزوتوپ‌ها در بافت‌های زنده می‌پردازد. این تکنیک به ما امکان می‌دهد تا متابولیسم و فعالیت‌های بیوشیمیایی در سطح سلولی را بررسی کنیم و در تشخیص و پیگیری درمان بیماری‌هایی نظیر متاستاز‌های سرطانی بسیار مؤثر است.

وی با اشاره به اینکه دستگاه میکرو اسپکت دستگاه دیگری است که برای ارزیابی عملکرد ارگان‌ها و بافت‌ها، به ویژه در تشخیص بیماری‌های قلبی و عروقی و اختلالات متابولیکی، بسیار کاربردی می باشد و خوشبختانه دانشگاه ما  به آن تجهیز شده است.

دکتر فاطمه غیبی  تصویربرداری نوری با استفاده از نور مرئی و مادون قرمز را روشی ساده و سریع برای مشاهده دو بعدی نمونه‌ها عنوان و خاطر نشان کرد: تجهیز آزمایشگاه به دستگاه تصویر برداری نوری به محققان این  امکان را می‌دهد تا فرآیندهای بیولوژیکی را در زمان واقعی و با وضوح بالا مشاهده نمایند و این روش به ویژه در زمینه‌های مطالعات سلولی،  بررسی تعاملات مولکولی، تحلیل بافت‌ها، مطالعه فرآیندهای فیزیولوژیکی و تحقیقات دارویی بسیار کاربرد دارد.

رئیس آزمایشگاه جامع تحقیقات شرق کشور خاطر نشان کرد: با راه‌اندازی بخش تصویربرداری پیش بالینی، ما به یک ابزار قدرتمند برای پیشبرد تحقیقات علمی دست یافته ایم که می‌تواند به درک بهتر بیماری‌ها و توسعه درمان‌های نوین کمک کند.

وی بیان داشت: پس از تلاش ها و پیگیری های چند ماهه، انتقال موفقیت آمیز کلیه تجهیزات منجمله پروژه حساس انتقال دستگاه NMR  بدون ایجاد وقفه در ارائه خدمات به ساختمان جدید آزمایشگاه جامع تحقیقات شرق کشور واقع در پردیس دانشگاه صورت گرفته و دستگاه در حال خدمت رسانی به سراسر کشور است.

دکتر غیبی از راه اندازی مجدد میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) پس از سالهای طولانی در محل جدید نیز خبر داد و گفت: با توجه به فعال شدن مجدد این دستگاه در حال حاضر پذیرش نمونه از سراسر کشور صورت میپذیرد و امکان استفاده از آن برای اساتید و دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه های مختلف فراهم شده است.

رویداد بزرگ ایده پروری مساله محور ایده هایی برای بهبود کیفیت زندگی سالمندان با عنوان "تغذیه سالم، زندگی سالم" به همت مدیریت توسعه فناوری سلامت و مرکز نوآوری و ایده پروری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار میشود.

مدیر توسعه فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا اظهار کرد:  طراحی رژیم‌های غذایی مخصوص سالمندان مبتلا به بیماری‌های مزمن از جمله موضوعات این رویداد است که بررسی و ارائه رژیم‌های غذایی مناسب برای سالمندانی که با دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامت مواجه هستند  خواهد پرداخت.

دکتر حسین باقری خاطر نشان کرد: تکنولوژی‌های نوین در پایش تغذیه و سلامت سالمندان از دیگر موضوعات است که به استفاده از اپلیکیشن‌ها، ابزارهای هوشمند و دستگاه‌های پوشیدنی برای رصد و کنترل تغذیه سالمندانمی پردازد.

وی با بیان اینکه راهکارهای بهبود دسترسی سالمندان به غذاهای سالم و ارگانیک از دیگر موضوعات است که  به توسعه سیستم‌های توزیع و خرید آسان‌تر مواد غذایی سالم و تازه برای سالمندان، به ویژه در مناطق کم‌دسترسی خواهد پرداخت. خاطر نشان کرد: در موضوع نقش مکمل‌های غذایی در ارتقای کیفیت زندگی سالمندان نیز  به  مکمل‌های غذایی برای رفع نیازهای تغذیه‌ای خاص سالمندان و افزایش انرژی و سلامت عمومی پرداخته می شود.

مدیر توسعه فناوری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد چالش‌های تغذیه در سالمندان تنها یا بدون مراقب،غذاهای غنی‌شده و تقویت‌کننده برای پیشگیری از ضعف عضلانی و استخوانی در سالمندان ،آموزش تغذیه سالم به سالمندان و مراقبین آن‌ها،بهبود سلامت روان سالمندان از طریق تغذیه،فرهنگ‌سازی برای انتخاب‌های غذایی سالم‌تر در میان سالمندان و تغذیه مناسب در مراکز مراقبت سالمندان از دیگر مضوعات این رویداد است.

دکتر باقری تصریح کرد: علاقمندان تا اول بهمن ماه می توانند ایده های خود را در این موضوعات اعلام شده به نشانی رایانامه HIC.MUMS.AC.IR ارسال کنند.

دانشیار مهندسی بافت و علوم سلولی کاربردی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: مهندسی بافت علم جدیدی است که در صدد ساختن بافت‌هایی مشابه بافت‌های طبیعی بدن است و در این خصوص اتفاقات خوبی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد رخ داده است.

دکتر علی مرادی، که تحصیلات خود در حوزه مهندسی بافت را در دانشگاهUM کوالالامپور مالزی (به عنوان هشتمین دانشکده پیشرفته مهندسی در جهان) گذرانده و از سال ۱۳۹۶ به عنوان عضو هیئت علمی در گروه مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول به فعالیت می‌باشد، در گفتگو با وب دا در مقدمه ای پیرامون فعالیت‌های خود در زمینه مهندسی بافت گفت: عمده کار پژوهشی من در حوزه غضروف و استخوان است و مدل مطالعات ما به گونه‌ای است که تقریباً هم سطح تحقیقات جهانی به پیش می‌رویم و چه بسا در مواردی پیشرو در عرصه تحقیقات جهانی نیز هستیم.

وی تصریح کرد: در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی مشهد به عنوان قطب غضروف استخوان کشور شناخته شده و حجم زیادی از مطالعات غضروف و استخوان در مشهد انجام می شود و در همین راستا همکاری‌های مختلفی بین دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دانشگاه فردوسی در خصوص غضروف و استخوان برقرار است.

دکتر مرادی همچنین، با اشاره به تحقق یکی از اتفاقات خوب در دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هم اکنون ارتباط و تعامل بسیار خوبی بین همکاران بالینی در رشته‌های مختلف با همکاران علوم پایه وجود دارد که در قالب نشست‌های دوره‌ای انجام می‌شود و در همین راستا چند محصول نیز تولید شده که هر چند عمدتاً مهندسی معکوس هستند، اما در حال ثبت اختراع بوده و تلاش می‌کنیم که از این طریق نیاز داخلی کشور را برآورده کنیم؛ ضمن اینکه پژوهش در بحث غضروف و استخوان، پوست و بافت قلبی را هم در دانشگاه های علوم پزشکی و فردوسی مشهد انجام می‌دهیم و به لحاظ امکانات و ظرفیت‌ها از وضعیت خوبی برخوردار هستیم.

دانشیار مهندسی بافت و علوم سلولی کاربردی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، با اشاره به برگزاری کنفرانس علمی "تازه‌های سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی" نیز گفت: وقتی صحبت از سلول درمانی می‌شود، این تصور در ذهن عموم شکل می‌گیرد که در واقع تنها یک محلول یا ترکیب سلولی به داخل خون، مفصل، قلب و... تزریق می‌شود و البته که بخش عمده ای از فرایند سلول درمانی همین است. اما ما می‌دانیم این سلول‌ها وقتی به بدن تزریق می‌شوند، گاهی ممکن است الزاماً در بافت مورد هدف ما قرار نگیرند و اگرچه طبق مفهوم شیمیوتاکسی، سلول‌ها به محل آسیب دیده و نیازمند ترمیم فراخوان می‌شوند، اما میلیون‌ها سلولی که ما به خون تزریق می‌کنیم، الزاماً به ارگان هدف نمی رسند و ممکن است پاسخ مناسبی از درمان نگیریم. بنابراین تزریق در موضع هدف برای ما یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. علاوه بر این، سال‌ها است که مهندسی بافت در صدد است تا سلول‌ها را روی حامل های مناسبی قرار دهد و سپس حامل، مستقیماً بر روی یا داخل بافت هدف قرار گیرد، تا به این ترتیب تکلیف لانه گزینی سلول را قبل از رسیدن به بافت مشخص کنیم.

دکتر مرادی خاطرنشان کرد: ما در مهندسی بافت داربست‌ها و ساختارهایی را می‌سازیم که از نظر نوع موادی که در ساخت آنها استفاده می‌شود و همینطور به لحاظ مشخصات مکانیکی لازم، شباهت و قرابت زیادی به بافت هدف دارند و سپس سلول‌هایی را که قابلیت تمایز و تبدیل شدن به سلول های بافت هدف را دارند، روی داربست‌ها بارگذاری می شوند و در بافت هدف کارگذاری یا اصطلاحا ایمپلنت می شوند.

دانشیار مهندسی بافت و علوم سلولی کاربردی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اضافه کرد: هدف مهندسی بافت این است که ساخت بافت‌های مختلف را تقلید کند و اتفاقات خوبی نیز در این ارتباط افتاده ، اما همچنان مهندسی بافت علم جدیدی است و ساخت بافت‌هایی که دقیقاً شبیه بافت‌های طبیعی بدن باشد هدف اصلی است که هنوز با آن فاصله داریم.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص توانمندی‌های محققین این دانشگاه در بحث مهندسی بافت نیز گفت: پژوهشگران ما در مهندسی بافت اغلب یا در بهترین دانشگاه‌های دنیا تحصیل کرده‌اند و یا در بهترین مراکز علمی دنیا دوره‌های آموزشی یا تکمیلی را گذرانده‌اند و یا جوانانی هستند که شاگردان همین افرادند و عملاً ما در مهندسی بافت فاصله چندانی نداریم و چه بسا در برخی موارد پیشرو نیز باشیم، خروجی پژوهش‌ها و مقالات ما نیز بعضاً در رأس پژوهش‌های جهانی است و کارهای بسیار قوی در حال انجام می‌باشد و هرچند که کمبودها و تحریم‌ها در بحث تکنولوژی وجود دارد، اما این موضوع مانع پیشرفت ما نخواهد بود.

استاد و مدیر گروه ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به نقش بنیادین ژن درمانی در علاج بسیاری از بیماری‌های فاقد درمان گفت: هم اکنون در رابطه با درمان بیماری تالاسمی و بیماران مبتلا به سرطان معده، اقدامات درمانی خوبی در فاز آزمایشگاهی در حال انجام است و امیدواریم که طی یک یا دو سال آینده بتوانیم کارآزمایی بالینی را نیز آغاز کنیم.

دکتر محمدرضا عباس زادگان  پیرامون موضوع ژن درمانی در سلول‌های بنیادی در گفتگو با وب دا گفت: طرحی را که اکنون در دانشگاه علوم پزشکی مشهد دنبال می‌کنیم مربوط به بیماران تالاسمی است که در صددیم از طریق مهندسی ژنتیک بتوانیم اصلاح ژن جهش یافته این بیماران را انجام دهیم و در حال حاضر موفق شدیم که جهش ژنی را در سلول‌های مربوطه محقق کنیم و نشان دهیم که ژن سالم را به دست آوردیم.

وی در عین حال گفت: به دلیل مشکلاتی که مهندسی ژنتیک می‌تواند در بدن بیمار ایجاد کند و دستکاری‌های خارج از هدف را در بدن بیمار داشته باشد، هنوز ما نمی‌توانیم به بیماران این ژن را انتقال دهیم و باید روش مهندسی ژنتیک را با روش ها و آنزیم‌های جدید بهینه کنیم؛ کاری که در دنیا نیز به دنبال آن هستند تا جهش اختصاصی بتا تلاسمی اصلاح شود.

دکتر عباس زادگان همچنین گفت: امیدواریم که طی یک یا دو سال آینده بتوانیم کارآزمایی بالینی در بیماران تلاسمی را با اصلاح ژن تالاسمی محقق کنیم.

وی در ادامه با اشاره به یکی دیگر از اقدامات ژن درمانی در گروه ژنتیک دانشکده پزشکی مشهد گفت: در این طرح بیماران سرطان معده جامعه‌ی هدف ما بودند که در حقیقت، ژنی که به سلول‌های ایمنی این بیماران منتقل کردیم (مشخصاً سلول‌های دنتری تیکسل) سبب می‌شود که شاخص‌ها یا پروتئین‌هایی که مختص تومور هستند، شناسایی شده و به سیستم ایمنی عرضه شوند و در نهایت تومور سرطانی را از بین ببرند، چنین کاری به ویژه برای سرطان پروستات در سطح جهان انجام شده و برای سرطان‌های گوارش هم در مرحله کارآزمایی بالینی است.

دکتر عباس زادگان همچنین یادآور شد؛ پروتئینی که ما تهیه کرده‌ایم به صورت ژنتیکی خاص و بومی کشور ایران است و در جهان مانند این پروتئین وجود ندارد و با انتقال آن از طریق ژن پروتئین به سلول‌های دنتری تیکسل بیمار (که از خود او گرفته شده)، بعد از اینکه سلول‌ها را به بیمار برگرداندیم، سیستم ایمنی او را فعال می‌کنیم تا به تومور سرطانی حمله کرده و آن را نابود سازد.

وی همچنین گفت: در مقالات اخیر چاپ شده در دنیا، بازدهی این سیستم برای نابودی تومور بیمار بسیار بالا بوده تا حدی که بیمار سرطان معده با عود مجدد توده‌های سرطانی‌اش کاملاً نابود شده است. در همین راستا، ما سلول‌های بنیادی نخستین بیمار را حدود سه هفته قبل استخراج و تغییر ژنتیکی دادیم و 10 روز قبل سلول‌های بنیادی را به بیمار تزریق کردیم و طی این 10 روز خوشبختانه حال بیمار مساعد است و هیچگونه سمّیت یا توکسی سیتی از این درمان دیده نشده است. البته این کار به موازات سایر درمان‌های سرطان انجام می‌شود و تومور مارکری که اندازه‌گیری کرده‌ایم، تقریباً ۵۰ درصد کاهش یافته است، یعنی نشانه‌هایی که در جریان خون بیمار در آزمایشگاه اندازه‌گیری شده حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و نشانگر آن است که تومورهای سرطانی در حال از بین رفتن هستند.

دکتر عباسزادگان اضافه کرد: ما سه نوبت تزریق سلول‌های تغییر یافته ژنتیکی را انجام خواهیم داد و هر نوبت به فاصله دو هفته انجام می‌شود که امیدواریم نتایج خوبی از آن حاصل شود.