دانش

پژوهشگران گروه میکروب شناسی و ویروس شناسی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، موفق به طراحی و ساخت نانو زیست حسگر الکتروشیمیایی جهت تشخیص روتا ویروس شدند.

دکتر زهرا مشکات، معاون تحقیقات و فناوری دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا ، پیرامون اهمیت و ضرورت پژوهش انجام شده گفت: بطور معمول عفونت روتاویروس بیشترین مشکلات را به شکل اسهال شدید در نوزادان  ایجاد می‌کند و این اسهال ویروسی با دفع قابل توجه آب همراه است که بر همین اساس چنانچه نوزاد در همان زمان آغاز بیماری بستری و سرم تراپی نشود ممکن است به دلیل از دست دادن زیاد حجم مایعات بدن، فوت کند.

وی در همین ارتباط افزود: روتا ویروس‌ها، ویروس‌هایی هستند که در زمستان، ایجاد اسهال در کودکان کم سن و سال می‌کنند و جزو ویروس‌های فوق العاده مسری هستند، یعنی اگر کودکی مبتلا به این ویروس باشد و در بخش بستری شود، حتماً باید پرستاری که مراقبت از این کودک را بر عهده دارد، نکات بهداشتی را رعایت کند؛ چون با دست آلوده می‌تواند ویروس را به سایر کودکان منتقل کند.

دکتر مشکات با بیان اینکه در حال حاضر برای تشخیص روتاویروس کار خاصی در بیمارستان‌های ما انجام نمی‌شود افزودند: ما کیت‌های تشخیص روتا ویروس را داریم. ولی در زمان‌هایی ممکن است که تیتر ویروسی که از طریق مدفوع دفع می‌شود خیلی زیاد نباشد و این تیتر پایین موجب نتایج منفی کاذب شود و بر همین اساس تصمیم گرفتیم که روش جدیدی را طراحی کنیم تا مقدار کم ویروس را بتواند با روشی کم هزینه و آسان شناسایی نماید.  طراحی این روش در قالب رساله دکتری خانم دکتر کیانا کتابی و به صورت راهنمایی مشترک با سرکارخانم دکتر سلیمان جاهی ، استاد ویروس شناسی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس،  این روش جدید انجام شد و ابتدا طراحی آن بر روی روتا ویروسی انجام شد که کشت روتا ویروس را در مشهد برای اولین بار راه اندازی کردیم و روش تشخیصی خود را بر روی ویروس کشت شده انجام داده و بهینه سازی نمودیم. سپس، این روش تشخیصی روی نمونه‌های مدفوع اطفال مبتلا به اسهال زمستانی مشکوک به اسهال‌های ویروسی انجام شد و نتایج آن با نتایج روش های مولکولی اختصاصی ویروس مقایسه شد که به لطف خدا نتایج خوبی حاصل شد و حتی در مقادیری که روش های مولکولی نیز قادر به تشخیص ویروس نبودند این روش قادر به شناسایی مقادیر کم روتاویروس در نمونه های اسهال نوزادان بود .

وی خاطر نشان کرد: انجام این تست، برخلاف تست های مولکولی به دستگاه و امکانات گران قیمتی نیاز ندارد و برخلاف روش کشت که زمانبر است و به تجهیزات مخصوص و کارشناس ماهر نیازمند است؛  این روش آزمایش، کم هزینه و آسان برای تشخیص روتاویروس ها در نمونه‌های مدفوع نوزادان مبتلا به اسهال زمستانی می باشد، و با انجام این روش در زمان کوتاه‌تری بیماری تشخیص داده می شود و با انجام سرم تراپی در زمان مناسب از مرگ و میر کودکان می توان جلوگیری کرد.

دکتر مشکات یادآور شد؛ روتاویروس در بزرگسالان هم ایجاد عفونت می‌کند، اما ممکن است در افراد بزرگسال ، عفونت بی علامت باشد و یا علائم به شکل یک دل پیچه خفیف خود را نشان دهد بدین معنی که ویروس می‌تواند وارد بدن فرد شود، تکثیر و در جامعه منتشر شود و علامتی هم نداشته باشد ولی در کودکان و به ویژه شیرخواران به دلیل اسهال شدید و از دست رفتن آب بدن در زمان کوتاه، عفونت ویروسی  می تواند پیامد خطرناکی داشته باشد. بنابراین شناسایی به موقع  این ویروس  با هزینه پایین و اختصاصیت بالا  در نمونه های مدفوع نوزادان مبتلا به اسهال زمستلنی می تواند تایید کننده تشخیص اولیه پزشک و شروع درمان برای نوزادان باشد و از طرفی با آگاهی دادن به پرستاران و تیم درمانی از انتشار عفونت در بیمارستان در بین سایر نوزادان پیشگیری نماید.

استادیار گروه داروسازی بالینی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به طرح تحقیقاتی خود با موضوع «بررسی اثربخشی آتورواستاتین در کاهش بروز عفونت‌های قارچی در بیماران سرطان حاد خون در فاز القای بهبودی» گفت: در این مطالعه مشخص شد که داروی آتورواستاتین بر روی بیماران سرطان حاد خون می ‌تواند نتایج موثر و کمک کننده‌ای در کاهش بروز عفونت‌های قارچی در این بیماران داشته باشد.

دکتر امید آرسته در گفتگو با وب دا پیرامون جزئیات این طرح پژوهشی گفت: طی سال ۱۳۹۹ که در خصوص بیماران مبتلا به عفونت‌های قارچی مطالعه می‌کردم، متوجه شدم که در بیماران مبتلا به عفونتی به نام موکورمایکوزیس یا همان قارچ سیاه  داروی آتورواستاتین میتواند اثرات امیدوارکننده ای داشته باشد. اگر بیماری دیابت یا شرایط هایپرگلیسمی و قند خون بالا وجود داشته باشد، ریسک بیشتری برای ابتلا به این عفونت وجود خواهد داشت.

وی افزود : در سال‌های اخیر در یکی از منابع رسمی علمی همچون آپتودیت، ذکر شده بود که علیرغم اینکه شیوع بیماری دیابت از  اواسط قرن بیستم تا سال ۲۰۰۰ بیشتر شده‌ است، اما عفونت‌های قارچی در این بیماران رو به کاهش است (علی رغم اینکه دیابت خود ریسک خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی است) و در ادامه توضیحی که به صورت گذشته نگر داده شده بود، از این قرار بود که چون این بیماران اکثراً داروی آتورواستاتین را استفاده می‌کنند، احتمالاً این دارو توانسته از بروز عفونت‌های قارچی در این بیماران جلوگیری کند. در واقع مکانیزم داروی آتورواستاتین که یک داروی کاهنده چربی خون می باشد به گونه‌ای است که باعث مهار سنتز کلسترول می‌شود و در دیواره قارچ‌ها یک ماده‌ای شبیه به کلسترول وجود دارد به نام ارگوسترول که وقتی ساخت این ماده مهار شود، دیواره قارچی تخریب می‌گردد و سبب می‌شود که اثرات ضد قارچی این دارو اعمال شود.

در مطالعات گذشته، مقالات برون تنی بسیاری کار شده و اثرات این دارو به خوبی دیده شده بود، اما مطالعات درون تنی به صورت مداخله‌ای انجام نشده بود.

دکتر آرسته در پاسخ به این سوال که چه بیمارانی برای انجام این مطالعه در نظر گرفته شده بودند گفت: یک دسته از بیمارانی که می‌توانند در ریسک عفونت‌های قارچی باشند بیماران سرطان حاد خون هستند که به طور کلی در ریسک ابتلا به انواع عفونت‌ها می‌باشند، دلیل آن هم این است که بیماران سرطان حاد خون در معرض داروهای شیمی درمانی هستند و این داروها با سرکوب شدید مغز استخوان سبب می‌شوند که بیمار در ریسک شدید عفونت ها قرار گیرد. همچنین ماهیت خود بیماری سرطان حاد خون هم باعث تضعیف سیستم ایمنی بیمار می شود.

داروی آتورواستاتین برای این دسته از بیماران می‌توانست با اثرات ضد قارچی که ایجاد می‌کند در پیامد نهایی آنها موثر باشد؛ چرا که یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ و میر بیماران سرطانی و به ویژه بیماران سرطان حاد خون همین عفونت‌ها هستند و به دلیل مقاومت‌هایی که به داروهای ضد قارچ وجود دارد، داروی آتورواستاتین می‌تواند به عنوان داروی کمکی در کنار داروهای اصلی ضد قارچ کمک کننده باشد.

وی در پاسخ به این سوال که در فرایند انجام طرح آیا با چالش‌هایی نیز مواجه بودید گفت: یکی از چالش‌های مهم ما در این طرح حجم نمونه‌ها بود و برای این حجم نمونه که شامل ۷۶ بیمار می‌شد، حدوداً یک سال و نیم طول کشید، بنابراین اگر ما بتوانیم با حجم‌های نمونه بالاتر و دوزهای بالاتری از داروی آتروواستاتین در بیماران کار کنیم نتایج بهتری را نیز شاهد خواهیم بود.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه این طرح مطالعاتی نخستین پژوهش حول این موضوع بود، ما محدودیت دوز دارو نیز داشتیم اما خوشبختانه در این فرایند هیچ بیماری از عارضه ناشی از داروی آتورواستاتین شکایتی نداشت و مشکلی در این خصوص به وجود نیامد.

دکتر آرسته اظهار امیدواری کرد طرح مذکور بتواند فتح بابی بر مطالعات بعدی در این حوزه باشد.

وی اضافه کرد: با توجه به اینکه در حال حاضر ریسک مقاومت انواع عفونت‌های باکتریال و قارچی را داریم اگر دارویی  همچون آتورواستاتین بتواند در کنار داروهای ضد قارچی و ضد میکروبی کمک کننده در این زمینه باشد، بسیار ارزشمند خواهد بود.

در انتها وظیفه خود می‌دانم از زحمات همکاران گرامی طرح همچون خانم دکتر نیلوفر صابرمقدم، دکتر محمد معینی نوده، دکتر حسین رحیمی، دکتر وحید قوامی، دکتر محسن صدیق شمسی، دکتر ابوالقاسم اللهیاری، دکتر سجاد عطایی عظیمی، دکتر مصطفی کمندی و سرکار خانم دکتر سپیده الیاسی ،سمیه سادات شریعت مقانی و همچنین سرپرستاران محترم بخشهای خون و آنکولوژی سرکار خانم نشاط و سرکار خانم راضیه رضایی کمال تشکر را داشته باشم که همکاری خوب این گروه در به نتیجه رسیدن این طرح خیلی موثر بود.

استاد گروه بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و رئیس بخش پنج ICU بیمارستان قائم (عج) با اشاره به انجام طرح پژوهشی " بررسی ارتباط  تعداد گلبول های سفید خون؛ قبل و پس از عمل جراحی دریچه قلب با پیامد بیماران " گفت: بیمارانی که پس از جراحی قلب وارد ICU می‌شوند، دچار افزایش گلبول‌های سفید یا لوکوسیتوز می‌شوند اما الزاماً این اتفاق معادل عفونت نیست و گاهاً به اشتباه عفونت تلقی و برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می‌شود که طبیعتاً عوارض و هزینه‌هایی را به بیمار و سیستم درمانی تحمیل خواهد کرد.

دکتر شهرام امینی در گفتگو با وب دا اظهار کرد: در طول ۱۱ سال گذشته که در بخش ICU جراحی قلب فعالیت داشتم، طرح‌های مختلفی اعم از طرح‌های اپیدمیولوژی و کوهورت انجام شده و اساساً یکی از طرح‌های پایه برای خوراک طرح‌های کلینیکال ترایال، طرح‌های اپیدمیولوژی و کوهورت است در این مطالعات مشکلات بیماران‌ از جهات مختلف، وضعیت قلبی- ریوی، نارسایی کلیه و عفونت‌ها بررسی شده و ضمن تشخیص علل ایجاد انها اقدامات لازم برای جلوگیری ، تشخیص و درمان صورت می گیرد.

وی افزود: در این طرح هم، هدف ما این بود که ببینیم بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب قرار می‌گیرند شامل بیماران دریچه‌ای از نظر عفونت پس از عمل درچه وضعیتی قرار دارند؟ موضوع مهمی که ما در بالین مشاهده کردیم این بود که بیمارانی که پس از جراحی قلب وارد ICU می‌شوند، دچار افزایش گلبول‌های سفید یا لوکوسیتوز می‌شوند و همیشه این اتفاق معادل عفونت نبوده و گاهاً به اشتباه عفونت تلقی و برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز می‌شود که طبیعتاً عوارض و هزینه‌هایی را به بیمار تحمیل خواهد کرد.

دکتر امینی ادامه داد: ما مشاهده کردیم که اکثر بیماران علائمی از عفونت ندارند و بدون آنتی بیوتیک هم بهبود می‌یابند و پس از مدتی لوکوسیتوز هم کاهش پیدا می‌کند بنابراین در صدد برآمدیم که مطالعه ای را طراحی کنیم تا مستند ببینیم آیا واقعاً افزایش گلبول‌های سفید خون، پس از عمل جراحی دریچه قلب شایع است یا نه؟ و اگر شایع است ارتباطی با عفونت و پیش آگهی بیماران دارد یا خیر؟ یک مطالعه نیز همزمان با این کار انجام شد، که بررسی روند تغییرات گلبول‌های سفید پس از عمل جراحی در بیماران CABG  یعنی بیمارانی که تحت جراحی پیوند عروق کرونر قرار گرفتند، را شامل می شد.

در این بیماران برای اینکه عمل جراحی انجام شود از پمپ قلبی-ریوی Cardiopulmonary Bypass استفاده می‌شود که قلب و ریه از مدار فعالیت خارج و پمپ جایگزین کار آنها می شود، با توجه به اینکه این فرایند برخورد با یک غشای برون پیکری است و فاز التهابی در این بیماران تشدید می‌شود، انتظار داریم که مواد التهابی افزایش یابد و همینطور گلبول‌های سفید. اما همانطور که عرض شد این افزایش گلبول‌ها همیشه معادل عفونت نیست .

فوق تخصص مراقبت‌های ویژه اضافه کرد: در این مطالعه هم ما فقط بیمارانی را که جراحی دریچه قلب شده‌اند، از نظر سیر تغییرات گلبول‌های ، مورتالیتی و مدت زمانی که بیمار در ICU و بیمارستان  و  آسیب حاد کلیه را بررسی کردیم

وی خاطر نشان کرد: در این بررسی ما مشاهده کردیم که گلبول‌های سفید از روز سوم افزایش نشان میدهد و‌ در حدوداً ۷۰ درصد بیماران دیده می شود و درصد خیلی کمی هم دچار لکوپنی یا کاهش گلبول‌های سفید می‌شوند، اما از نظر مدت بستری در ICU و بیمارستان این تفاوت بین بیمارانی که افزایش گلبول‌های سفید دارند یا ندارند، وجود نداشت. ولی میزان مرگ و میر در بیمارانی که افزایش گلبول سفید داشتند، بیشتر بود. در عین حال به جهت آماری تفاوت معناداری نداشت. میزان بروز آسیب حاد کلیه نیز بررسی شد و در بیمارانی که لوکوسیتوز داشتند و دسته‌ای که لوکوسیتوز نداشتند تغییری از نظر آسیب حاد کلیه دیده نشد، در نهایت ما به این نتیجه رسیدیم که صرف اینکه بیمار دچار لوکوسیتوز بشود در  پیش آگهی بیماران تاثیر قابل توجهی ندارد. البته این نتیجه ممکن است در جامعه آماری بیشتر متفاوت باشد.

دکتر امینی همچنین گفت: در نهایت امیدواریم با بها دادن به مطالعات پایه ای از این دست هم برای مسوولین بهداشتی و درمانی اطلاعات لازم برای برنامه ریزی های دراز مدت  مهیا شود و هم زمینه مطالعات کارآزمایی بالینی برای محققین میسر گردد.

مدیرعامل شرکت پارس تک رخ از شرکت های دانش بنیان زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: با حمایت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حال حاضر 4 خط تولیدمحصولات دارویی و مکمل های غذایی در این شرکت فعال است.

مهندس محمد تقی میر احمدی در گفتگو با وب دا اظهار کرد: شرکت پارس تک رخ از سال 1398 در پارک علم و فناروی سلامت مشهد فعال شده و در این شرکت 4 خط تولیدی کپسول نرم و صاف ژل، مکمل‌های غذایی بر پایه آنتی اکسیدان‌ها، نیمه جامدات شامل انواع کرم، ژل و خمیر و مایعات خوراکی و موضعی و اسپری فعال است.

وی تصریح کرد: به طور متوسط در هر ساعت هزار قطعه از هرکدام از محصولات جامد، مایعات و اسپری و 15 هزار صاف ژل تولید می‌شود، نمونه مشابه برخی از این محصولات مانند فوم گیاهی صدشپش در داخل و خارج کشور وجود ندارد و تنها شرکت تولید کننده این محصول هستیم و در سایر محصولات هم یا نمونه خارجی و یا نمونه داخلی آن وجود ندارد.

مدیرعامل شرکت پارس تک رخ با بیان اینکه در این شرکت 30 اشتغال مستقیم و 100 غیرمستقیم ایجاد شده است، خاطرنشان کرد: محصولات تمامی ایرانی شرکت پارس تک رخ با بالاترین کیفیت تولید شده و محصول جدیدمان در این شرکت هم صاف آهن بوده، ضمن اینکه روی موضوع لیکوپن گوجه فرنگی، الیژیک اسید انار و تمگت تی وی هم در سال 1403 تولید خواهد شد و در سال جهش تولید با مشارکت مردم اضافه حداقل 3 محصول جدید را در شرکت پارس تک رخ خواهیم داشت.

مهندس میراحمدی افزود: خواسته ما از مسئولان این است که طبق فرمایش مقام معظم رهبری از تولید و شرکت‌های دانش‌بنیان به معنای واقعی حمایت شود ، مشکلات ما در بحث بیمه، تأمین مواد اولیه و تسهیلات بانکی مشکل جدی داریم و از متولیان انتظار حمایت ویژه داریم تا با توجه به افزایش روزانه قیمت‌ها به مشکل نخوریم.

وی با تأکید بر اینکه یکی از معضلات تولیدکنندگان قیمت گذاری دستوری بوده است، گفت: ما زمانی می‌توانیم این کار را انجام دهیم که ارز و خدمات بانکی هم بدهیم، اما در وضعیت فعلی باید متناسب با عرضه و تقاضا عمل نماییم و اگر می‌خواهیم چرخ تولید متوقف نشود باید ابتدا منافع ملی را به درستی برای خودمان معنی کنیم و بعد از آن هم در راستای پیشرفت ایران و ایرانی و تولید روزافزون محصول 100 ایرانی از تولیدکننده ایرانی حمایت کنیم.

مدیرعامل شرکت پارس تک رخ بیان کرد: در بحث صادرات محصول ارسال این محصولات را به استان‌های مختلف کشور داشتیم و در حوزه بین‌الملل هم صادرات این محصولات را به افغانستان داشتیم.

مهندس میراحمدی تأکید کرد: ما معتقدیم که جمله ما می‌توانیم فقط یک شعار نیست و اگر از تولید کننده ایرانی به‌خوبی حمایت شود، محصول تمام ایرانی باکیفیت هم به بهترین شکل ممکن تولید و روانه بازار خواهد شد.