در نخستین روزهای سال جدید (1403) خبر مسرت بخشی مبنی بر موفقیت محققان دانشکده دندانپزشکی مشهد در کسب عنوان برتر مقاله پژوهشی در همایش انجمن اندودانتیکس های کشور امریکا و انعکاس آن در ژورنال بین المللیJournal of Endodontic در رسانه های خبری بازتاب یافت، که حکایت از تلاش ستودنی اساتید و دانشجویان این دانشکده در عرصه‌ی پژوهش های کاربردی داشت؛ پژوهش هایی که هر یک در بستر حمایت و همراهی مسئولان می تواند از یک ایده محض به یک محصول و افتخاری ملی تبدیل شود. دکتر سیاوش موشخیان استادیار جوان دانشکده دندانپزشکی مشهد، یکی از همین چهره های محقق و مبتکر است که با همراهی همکاران و دانشجویان خود در قالب یک تیم تحقیقاتی توانسته اند علاوه بر نگارش مقالات پژوهشی برتر و درخشش در عرصه بین المللی، در زمینه تولید محصولات کاربردیِ مرتبط با حوزه دندانپزشکی و بویژه رشته تخصصی اندودانتیکس نیز گام های موثری را بردارند.
از جمله محصولات شاخصی که طی یک پروسه زمانی 6 ساله و پس از اصلاحات چندباره، توسط دکتر موشخیان و تیم همراه ایشان تولید شده، کیت خارج کننده قطعات شکسته در کانال دندان است که در مقایسه با نمونه های مشابه خارجی دارای کارکردی به مراتب موثرتر و هزینه ای مناسبتر می باشد، برای آشنایی با این محصول مهم و ضرورت های استفاده از آن در حوزه تخصصی اندودانتیکس و همچنین شناخت سایر ابزارهایی که تا کنون توسط دکتر سیاوش موشخیان و تیم دست اندرکار، تولید و به بازار عرضه شده، سایت خبری وبدا گفتگویی با این استاد محقق و مبتکر داشته است که شرح این گفتگو را در ادامه می خوانید:
* وبدا: ضمن تشکر از فرصتی که برای این گفتگو اختصاص داده اید، لطفا در آغاز گفتگو معرفی کوتاهی از خود داشته باشید؟
من دکتر سیاوش موشخیان، متولد 12 تیرماه 1359 هستم، تحصیلات دانشگاهی را در مقطع عمومی دندانپزشکی طی سالهای 1377 تا 1383 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد گذراندم و پس از سپری کردن دوره سربازی و طرح، در سال 1387 وارد دوره تخصص اندودانتیکس شدم و همچنین بورد تخصصی 1390 هستم. از آن زمان تا کنون در دانشکده دندانپزشکی مشهد مشغول به خدمت بوده و استاد مدعو دانشکده های سراسر کشور جهت تدریس و آموزش های تخصصی و نیز بنیانگذار برخی دوره های تخصصی آموزشی هستم. در حال حاضر بصورت پاره وقت در گروه تخصصی اندودانتیکس دانشکده دندانپزشکی مشهد در خدمت رزیدنت های تخصصی جهت کار تدریس هستم.
*وبدا: چه عاملی سبب شد که ایده و انگیزه‌ی تولید محصول مهم و کاربردی همچون " کمند " در ذهن شما شکل بگیرد و در واقع جرقه این ایده از کجا زده شد؟
دکتر سیاوش موشخیان: بطور معمول یکی از اتفاقاتی که حین درمان ریشه دندان می‌تواند برای هر عمل کننده‌ای رخ دهد، شکسته شدن وسایل حین درمان در داخل کانال است، چون وسایلی که برای برداشتن عاج دندان استفاده میشود معمولا فلزی و بسیار ظریف هستند و گاهی دچار نقص شده یا در کانال قفل می شوند و می شکنند، در نتیجه امکان پاکسازی کانال ریشه فراهم نمی‌شود و این عدم پاکسازی به مرور درمان را با شکست مواجه می‌کند و سبب از دست رفتن دندان میشود، این مشکل در سراسر دنیا وجود دارد و توجه متخصصین حوزه درمان ریشه معمولا به آن معطوف است. سابقاً در دوره‌های تخصصی که آموزش داده میشد استفاده از میکروسکوپ حین درمان باب نبود و همینطور استفاده از تجهیزات و تکنیک‌هایی برای خارج کردن وسایل شکسته از کانال دندان، بنابراین اگر در حین درمان ریشه وسیله‌ای داخل کانال باقی می‌ماند دندانپزشکان از کنار آن عبور می‌کردند و در واقع قطعه شکسته بخشی از پرکردگی ریشه به شمار می‌رفت . این موضوع به دو دلیل مورد توجه نبود؛ نخست آنکه میکروسکوپ به صورت فعلی آموزش داده نمی‌شد و دوم آنکه آموزش‌ها جزو سرفصل هایی نبود که به رزیدنت‌های تخصصی آموزش داده شود.
در مقطع زمانی که ما در دانشکده دندانپزشکی تحصیل می‌کردیم، تنها یک میکروسکوپ ZEISS مدل Pico در این مجموعه وجود داشت که علیرغم برند خوب آن، کاربرد ابتدایی و تنظیمات سختی داشت و در نتیجه دانشجویان تخصصی چندان اقبالی به استفاده از آن نداشتند. این شرایط ادامه داشت تا سال ۱۳۹۲ که دوره اول ریاست آقای دکتر شبستری در دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود و من به عنوان عضو هیئت علمی در دانشکده فعالیت می‌کردم، در آن سال بودجه پژوهشی به دانشکده دندانپزشکی تعلق گرفت که یک بخش از این بودجه می توانست اختصاصاً در گروه اندودانتیکس هزینه شود، اساتید گروه به بنده لطف داشتند و از من در مورد هزینه کرد این بودجه پژوهشی نظر خواستند و من پیشنهاد کردم که این بودجه صرف آپ گرید کردن میکروسکوپ دانشکده شود، دلیل این پیشنهاد هم در واقع یکی از اساتید و پژوهشگران مطرح ترک به نام دکتر " زفر چهرلی " بود که زمانی برای شرکت در یک همایش به عنوان استاد مدعو به دانشگاه علوم پزشکی مشهد آمده بودند و در بازدیدی که از بخش دانشکده ما داشتند تاکید زیادی کردند که از این میکروسکوپ حتماً استفاده کنیم. این توصیه در واقع جرقه‌ای در ذهن من شد که مصمم شوم برای استفاده واقعی از این میکروسکوپ. بنابراین با بودجه‌ای که رسیده بود میکروسکوپ را رو به راه و راه اندازی کردیم و از آن به بعد از این وسیله استفاده می‌کردیم. امروز هم من به اتفاق دکتر نوید آقاسی زاده و دکتر مرتضوی دوره‌های آموزشی کار با میکروسکوپ را با همکاری شرکت‌های هامرز و آوا درمان راه اندازی کرده ایم و اکنون این دوره های آموزشی در سراسر ایران برگزار می شود. با توجه به اینکه هنوز استفاده از میکروسکوپ در بین همکاران ما باب نشده و مقاومت‌هایی در مورد آن وجود دارد، این موضوع زمان می‌برد، اما همکاران ما باید بدانند که استفاده از میکروسکوپ ضریب خطا را به شدت کاهش می‌دهد؛ ضمن اینکه برای سلامت جسمی دندانپزشک هم بسیار موثر است. اهمیت و لازمه یک کار تخصصی مثل درمان ریشه استفاده از میکروسکوپ است. خوشبختانه به مرور مزایای کار با میکروسکوپ برای همکاران ما مشخص شده و اکنون اقبال بیشتری برای استفاده از آن نشان می‌دهند، چون کار با میکروسکوپ در واقع یک استاندارد درمان است و برای درمان ریشه انجام کار با میکروسکوپ استاندارد درمان در سطح جهانی محسوب میشود بنابراین اگر ما می‌خواهیم استاندارد کار درمان ریشه را انجام دهیم باید با میکروسکوپ کار کنیم . خوشبختانه به تازگی یک میکروسکوپ جدید هم به دانشکده با همکاری ریاست محترم دانشکده و مدیر اداری مالی دانشکده و دکتر واعظی سرپرست تخصصی اضافه شده است.
اما موضوع اصلی که من را در مسیر ساخت یک ابزار جدید با نام " کمند " قرار داد، مشکلی بود که برای یکی از بیمارانم رخ داد و در نهایت موجب از بین رفتن دندان او شد. این موضوع برای من بسیار ناراحت کننده بود و به شدت فکر مرا درگیر کرد، دائماً به این فکر می‌کردم که کجای کار مشکل داشت و چه می‌توان کرد که این موضوع تکرار نشود. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این موضوع ناشی از دو خلاء و کمبود اساسی است؛ اولاً آموزشی که در سیستم نداریم و ثانیاً نداشتن ابزارها و تکنیک‌های مربوط به فیلد درمان ریشه . بنابراین مصمم شدم که مقالات و منابع مرتبط را مطالعه و بررسی کنم و تلاش کردم ابزارهای مرتبط با این فیلد را هم جمع آوری و آنالیز کنم. یکی از این ابزارها کیت خارج کننده وسایل شکسته بود که توسط دکتر یوشی ترائوچی ژاپنی؛ استاد پیشرو در فیلد تخصصی درمان ریشه ساخته شده بود و آن ابزار توسط شرکتی در آمریکا تولید میشد. از طریق یکی از دانشجویانم در امریکا تصمیم گرفتم که این کیت را از کشور آمریکا به ایران بیاورم و دو بار هم برای این موضوع تلاش کردم، اما به واسطه تحریم‌ها این کار ممکن نشد و هزینه چند هزار دلاری صرف شده برای این موضوع هم به دلیل ضبط محصول در کشور آمریکا از دست رفت.
بی نتیجه ماندن تلاش من برای دسترسی به این کیت که در واقع با هدف کمک و تسهیل فرایند درمان بیماران بود، سبب شد که مصمم‌تر از قبل و از مسیرهای دیگری موضوع را پیگیری کنم تا در نهایت بتوانیم محصولی را تولید کنیم که هم کارایی آن بهتر باشد و هم در دسترس همه همکاران قرار گیرد. در نهایت این پیگیری جواب داد و یک عدد کیت از طریق یکی از دوستانم در خارج از کشور به دستم رسید و بعد از آن کیت‌های مختلف دیگری را هم از سراسر دنیا تهیه و نحوه کارایی ، اندازه‌ها ، راحتی، تاثیرات و ویژگی‌های دیگر آنها را آنالیز و بررسی کردم.
این بررسی نشان داد که هر یک از این ابزارها در بخش‌هایی نقاط ضعف دارند و این سبب شد که ما به سمت ساخت ابزاری برویم که این نقایص را هم نداشته باشد. در ادامه کار با تشکیل یک تیم تخصصی که متشکل از افراد با استعداد و توانمندی بود، کار طراحی و ساخت محصولی که بعداً " کمند " نام گرفت را آغاز کردیم. یکی از افراد مستعدی که در این پروسه همراه ما شدند و در پروژه‌های مختلفی و از جمله ساخت کیت کمند همکاری بسیار خوبی را با ما داشتند، آقای دکتر خسروجردی بودند که معمولاً نقشه‌ی ایده‌های من را طراحی می‌کردند و پس از غلط‌گیری‌های چند مرحله‌ای اجرا میشد.
موضوع مهم دیگر ارتباط ما با سایر کشورهاست و من با توجه به اهمیت این موضوع همواره سعی کردم سخنرانی‌هایی را در همایش‌های سایر کشورها با تکیه بر محتوا و کیس‌های شخصی داشته باشم. در یکی از این سخنرانی‌ها، دوستان عزیز من آقایان دکتر حسنی و مهندس انتظام که صاحبان شرکت دانش بنیان تولیدی - صنعتی هامرز بودند و با یک شرکت معتبر و به‌نام چینی در حوزه اندودانتیکس مراوداتی داشتند، به بنده اعلام کردند که نماینده این شرکت قصد دارد با شما صحبت کند و من پذیرفتم. نماینده شرکت چینی در گفتگویی که با هم داشتیم از من خواست که محصول " کمند " را به ایشان معرفی کنم و من توضیحات لازم را در رابطه با محصول خود به ایشان ارائه کردم ( البته محصول کمند در آن زمان در مرحله ششم اصلاحات قرار داشت و پس از آن چهار مرحله دیگر هم تغییراتی در آن انجام شد) . در نهایت این فرد پیشنهاد همکاری شرکت خود را به بنده اعلام کردند و به واسطه حمایت‌های خوب شرکت هامرز به عنوان سرمایه‌گذار، محصول ما در پروسه تولید قرار گرفت؛ پروسه‌ای که در واقع یک فرایند اصلاحی بود و محصول هر بار باید تغییرات و اصلاحاتی را پشت سر می‌گذاشت و این حمایت و کمک‌های شرکت هامرز بسیار موثر و پیش برنده بود؛ از طرفی ارتباط با شرکت چینی نشان داد که این محصول کشش اینکه یک خروجی قوی داشته باشد را دارد.
*وبدا: علت نامگذاری کیت خارج سازی قطعات شکسته در کانال دندان با نام " کمند " چه بود؟
دکتر سیاوش موشخیان: برای پاسخ به این سوال لازم است که مقدمه ای را خدمت شما عرض کنم؛ در گذشته برای بی‌حرکت کردن شکار یا حریف جنگی و ... سلاح رزمی- پهلوانی به کار می‌رفت به نام کمند که در شاهنامه هم بارها نام آن ذکر شده است. این وسیله همچون طنابی است که به دور هدف انداخته شده و تنگ میشود تا هدف بدون حرکت باشد؛ در انگلیسی هم اصطلاح lasso برای آن به کار برده میشود. نوع کاربرد محصول ما هم، چیزی شبیه به این وسیله بود و به همین دلیل با نام “ کمند “ نامگذاری شد.
این محصول از قطعات و اجزای بسیار ظریف و کوچکی تشکیل شده و در استفاده از آن به کارگیری میکروسکوپ ضروری است. US PATENT این محصول در حال حاضر اخذ شده، تا امکان کپی برداری از آن وجود نداشته باشد و در واقع از این طریق بتوانیم محصولمان را حمایت کنیم و با اطمینان می‌توانم بگویم که محصولی را تولید کرده‌ایم که در مقایسه با محصولات مشابه خارجی از یک سری امتیازات ویژه برخوردار است و در عین حال قیمت جهانی آن بسیار مناسب است.
*آیا محصول " کمند " و سایر محصولات تولیدی، در فضاهای داخلی و خارجی کشور ارائه شده است؟
دکتر سیاوش موشخیان: بله... این محصول و سایر محصولاتی را که ساخته‌ایم به شرکت‌های مختلف در داخل و خارج از کشور ارائه کرده‌ایم و و به ویژه در خارج کشور با بازخوردهای بسیار خوبی مواجه بودیم؛ به عنوان مثال محصول " کمند " طی بهمن ماه سال 1402 در نمایشگاه بین المللی AEEDC در کشورامارات متحده عربی ارائه شد که با استقبال بسیار خوبی از سوی همکاران سایر کشورها مواجه و به واقع بازدیدکنندگان یک نگاه خاص، ویژه و حمایتگرانه به طراح و سازنده این محصول داشتند. محصولات دیگری که موفق شدیم طی سال های اخیر در فیلد درمان ریشه تولید کنیم شامل؛
- ابزار MB2 FINDER که برای بازکردن کانال های بسته کاربرد زیادی دارد
- ابزار RUBBERDAM FREAM جهت رعایت ایزولاسیون
- اندو کانال ساکشن که در خارج کردن مایعات داخل کانال و پاکسازی آن حین درمان کاربرد دارد
- دستگاه UTSH که برای شکل دهی سری های دستگاه اولتراسونیک به کار گرفته می شود و مشابه آن در بازار وجود ندارد.
- کیت خارج کننده قطعات شکسته از کانال با نام " کمند "
محصولاتی که در موارد 1 تا 3 ذکر شد با همکاری شرکت آراد که یکی از شرکت های دانش بنیان است تولید شده و موارد 4 و 5 با همکاری شرکت ایرانی هامرز، ضمناً در همین جا لازم است که از مدیریت محترم شرکت آراد جناب آقای دکتر ابریشم چی نیز به دلیل همکاری و همراهی خوبشان سپاسگذاری داشته باشم.
* بازخوردی که از ارائه ایده ها و محصولات خود در داخل و خارج کشور داشته اید، چگونه بوده است؟
دکتر سیاوش موشخیان: در خارج از کشور معمولاً به ایده‌های خلاقانه بهای زیادی داده میشود و در واقع ایده برای آنها بسیار مهم است، به خصوص اگر به نتیجه و محصول هم منجر شده باشد. خیلی خوب است که در کشور ما هم به ایده‌ها و خلاقیت‌ها بها داده شود، ما در این کشور مانده‌ایم تا کار و تلاش کنیم و در این مسیر نیاز به حمایت مسئولان داریم و امیدواریم که این اتفاق بیفتد.
*وبدا: پیشنهاداتی که در این خصوص می توانید به مسئولان دانشگاه و سایر متولیان امر داشته باشید چیست؟
دکتر سیاوش موشخیان: پیشنهادات من در چند زمینه است؛ نخست آنکه آموزش‌ها عمیق، موثر و واقعی باشد، چون دانشجویان ما بسیار توانمندند و شایسته چنین آموزشی، دوم آنکه استعدادیابی شود و دانشجویانی که می‌خواهند فراتر از آموزش‌های معمول فعالیت کنند را شناسایی و به کار بگیریم. نکته سوم قرار دادن افراد توانمند در تیم‌های تحقیقاتی است که بتوانند یک ایده را به محصول تبدیل کنند و لااقل به جایی کار را برسانند که سرمایه‌گذاران ما از آنها حمایت کنند و نکته چهارم اینکه در هر جایی که می‌توانیم در فضای ارتباطی با سایر کشورها از تکنولوژی‌های آنها کمک بگیریم، این همکاری را داشته باشیم تا فرایند انتقال تکنولوژی هر چند به مرور و آهسته، انجام شود و متوقف نماند.
*وبدا: آیا در تولید محصولات خود از مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز کمک گرفته‌اید؟
دکتر سیاوش موشخیان: خیر... کارهای انجام شده؛ چه در بحث هزینه و چه در سایر فرایندها با هزینه و علاقه شخصی انجام شده است، قطعاً مسئولان دانشگاه هم دوست دارند که به ایده پردازان و کسانی که می‌خواهند تولید محصول داشته باشند، کمک کنند، اما طبیعی است که موانعی وجود دارد و این موانع می‌تواند میل انگیزه و استعداد افراد را تحت تاثیر قرار دهد؛ در عین حال امیدواریم که موانع برای سایر افراد حذف شود و دیگران هم همانند ما که برای هر مرحله از کارمان بارها موانعی را تجربه کردیم و سختی‌های زیادی را داشتیم از سد این موانع و سختی‌ها عبور کنند و به موفقیت برسند. تولید محصول " کمند " و سایر ابزارها در واقع شروع کار ما است و تلاش مان بر این است که در وهله اول مشکل همکاران را در سراسر دنیا حل کنیم؛ ضمن اینکه این کار افتخاری است برای کشور عزیزمان.
از حدود یک سال و نیم قبل، دوره ADVANCE آموزش خارج سازی وسایل شکسته را هم در تهران برگزار می‌کنیم و در واقع با پایه گذاری ارزشمند آموزش‌های مربوط به هدف درمان ریشه ؛ هم از نظر ابزار و هم از نظر آموزش مورد نیاز همکاران رسیدم. برای رزیدنت‌های تخصصی مشهد هم، در هفته یک شیفت را به انجام همین کار اختصاص داده‌ایم تا مهارتهای لازم را کسب کنند و هر جای دیگری از کشور که مشغول به کار شدند این مهارت را با خود داشته باشند.
*وبدا: پس از انجام طراحی، طبیعتا باید نمونه اولیه کار تولید شود تا نقاط قوت و ضعف آن مشخص گردد این مرحله در فرایند تولید محصولات شما چگونه انجام می شود؟
دکتر سیاوش موشخیان: معمولاً بعد از طراحی هر محصول، پروتوتایپ آن را از طریق پرینترهای رزینی که در همین فضای مطب داریم تولید و آن را چک می‌کنیم. در این بخش دوستان عزیزمان آقای دکتر ظهورکاری که دکترای مکانیک و قطعه سازی هستند خیلی خوب ما را راهنمایی می‌کنند، همچنین دانشجوی عزیزمان آقای دکتر خسروجردی که بیس صنعتی را به خوبی می‌دانند و به لحاظ نرم‌افزار بسیار قوی هستند، همچنین دوست عزیزمان آقای امید حسنی که تراش قطعات ظریف را که در واقع خروجی کار طراحی ما است انجام می‌دهند.
معمولا پس از طی فرایند طراحی تا تولید محصول، ما نمونه محصول را به شرکت‌های داخلی و خارجی می‌فرستیم تا در صورت تمایل به تولید انبوه آن اقدام کنند. البته یک تفاوت عمده‌ای که در بین شرکت‌های داخلی و خارجی وجود دارد این مسئله است که در ایران هنوز به فکر و خلاقیت چندان پرداخته نمی‌شود.
*وبدا: در خصوص مقاله تحقیقاتی که اخیرا در همایش انجمن بین المللی اندودانتیکس های امریکا موفق به کسب رتبه برتر و جایزه شد نیز توضیحاتی بفرمایید؟
دکتر سیاوش موشخیان: مقاله تحقیقاتی " تاثیر نانو کایتوزان در استخوان سازی " که در همایشی از سوی انجمن اندودانتیکس های کشور امریکا به عنوان پژوهش برتر شناخته و طی سال2024 در ژورنال سالیانهJournal of Endodontic بازتاب یافت، در واقع با تلاش یک تیم تحقیقاتی و البته نقش محوری دکتر حمید جعفرزاده به عنوان ارائه کننده طرح اصلی مطالعه، در مرکز تحقیقات حیوانی دانشکده دندانپزشکی مشهد صورت گرفت.
این طرح تحقیقاتی بر روی جمجمه خرگوش و در شاخه مطالعات Basic Researchو biology انجام و نتایج آن، در سایت goe جهت دسترسی علاقمندان بارگزاری شده است. در این تحقیق تاثیر مواد نانو کایتوزان بر استخوان سازی به صورت مقایسه‌ای با زمانی که با دگزامتازون میکس شده و با گروه‌های دیگری که استخوان موجود زنده و حالتی که ماده خاصی در موضع قرار نمی‌گیرد و همچنین در بازسازی ناحیه‌ای که در واقع استخوان آن حذف شده بررسی گردید و به دنبال این مطالعه، نتایج بسیار خوبی را در بررسی بافت شناسی و رادیوگرافیک داشتیم که می‌تواند در بحث‌های بعدی بهبود ضایعات استخوانی که به دنبال جراحی‌های استخوان انجام میشود موثر باشد.
با توجه به اینکه حیطه کار ما مربوط به جراحی‌های مایکروسرجری و اندودانتیکس است این طرح تحقیقی بسیار می‌تواند کمک کننده باشد؛ همینطور در سایر قسمت‌ها می‌توان به بازسازی استخوان نزدیک به آنچه در اتوگرفت اتفاق می‌افتد کمک کرد؛ چرا که گاهی ضایعات بزرگی را داریم که برداشت استخوان از بدن خود بیمار مشکل است و حتی ناممکن، چون ممکن است ضایعه‌ای را در آن قسمت ایجاد کند، بنابراین شاید بتوان با مطالعاتی روی همین مواد نانو کایتوزان در آینده این مسئله را کاهش داد و نه تنها به یک استخوان سازی خوب در آن ناحیه برسیم، بلکه به یک استخوان مشابه بافت اصلی بیمار دست پیدا کنیم.
در خصوص ماهیت مواد کایتوزان به عنوان نوعی از بایو پلیمرها هم باید گفت که ساختار کایتوزان‌ها چیزی شبیه به ساختار ماتریکس خارج سلولی است و به خاطر سطوح زیادی که دارند می‌توانند تحریک استخوان سازی را در یک ناحیه‌ی مشخص داشته باشند و مانند یک ماتریکس عمل کنند که استخوان با کیفیت شکل بگیرد . مزیت این ماده آن است که با حداقل التهاب و حداکثر استخوان سازی در بالاترین حد تشابه با ماده استخوان اصلی که از دست رفته عمل می کند. ماده اولیه این تحقیق یعنی نانوکایتوزان توسط استاد گرامی دکتر ثابتی که هم اکنون در آمریکا اقامت دارند، در اختیار ما قرار گرفت؛ اگر چه ساخت این ماده در ایران هم موضوع پیچیده‌ای نیست.
*وبدا: با توجه به علاقه شما به کارهای هنری در این خصوص نیز توضیحاتی بفرمایید؟
دکتر سیاوش موشخیان: بله من به عرصه هنر ( نواختن ویولن ) علاقه زیادی دارم و با همکاران در این زمینه فعالیتهایی داریم، ضمن اینکه هنوز هم از محضر استاد عزیزم استاد فرهنگ غنی زادگان نیز بهره می گیرم. در جشن ۵۰ سالگی دانشکده دندانپزشکی هم در خدمت همکاران بودیم و با تیمی از دوستان دانشجوی دندان اجرا داشتیم، در حال حاضر هم تقریباً هر سال با همت و همراهی همکاران عزیز پزشک و دندانپزشک در دو گروه راز دل و آوای مینا به سرپرستی خانم دکترشیلا قاسمی یک کار تولید می کنیم. در واقع این فعالیت‌های هنری نوعی تقویت روحیه است و تجدید قوا برای ادامه کارهای حرفه‌ای و من با توجه به تجربه ای که در زمینه کار عملی و هنر دارم، معتقدم مهارتهایی نظیر نقاشی ، موسیقی، خطاطی، مجسمه سازی، کارهای دست کارگاهی مثل نجاری و تراشکاری فلزات و ... می تواند در ایجاد مهارتهای دست که در رشته دندانپزشکی کاربرد زیادی دارد بسیار موثر باشد و لذا به دانشجویان توصیه می کنم برای تقویت مهارتهای ذهن و دست از این هنرها ( که در جهاد دانشگاهی از دیرباز نیز ارائه میشد) کمک بگیرند.
*وبدا: پدربزرگ شما نیز در حوزه دندانپزشکی فعالیت داشته اند، در این خصوص هم توضیحاتی را بفرمایید؟
دکتر سیاوش موشخیان: بله... پدربزرگ من در زمانی که هنوز دانشکده دندان پزشکی در هیچ کدام از شهرهای کشور وجود نداشته، درمان ریشه را انجام می‌دادند و روکش طلا می‌گذاشتند. ایشان یک سری دوره‌هایی را در تبریز با اساتید روسی و ارمنی گذرانده و توانمندی‌هایی را کسب کرده بودند که بر اساس آن به بیماران خدمت می کردند و خوشبختانه بیماران از فعالیت خوب و وجدان کاری پدربزرگ بنده به نیکی یاد می‌کنند. پروانه طبابت ایشان هم مربوط به سال 1306 است.
* از چه زمان به کار دندانپزشکی علاقمند شدید و آیا کار پدربزرگ هم در این علاقمندی تاثیر داشت؟
دکتر سیاوش موشخیان: البته فعالیت پدربزرگ برمی‌گردد به دوران خردسالی من که درک چندان از کار ایشان نداشتم ،اما در مقطع سوم ابتدایی که برای انجام ارتودنسی خدمت آقای دکتر محمد باصفا ( که از اساتید بزرگ ارتودونسی بودند) رسیدم، منش اخلاقی و تسلط ایشان در کارشان مرا به این حوزه علاقمند کرد و این علاقه در ذهن من بود تا زمانیکه به دانشگاه آمدم و در انتخاب رشته هم پزشکی را انتخاب نکردم و مستقیماً به حوزه دندانپزشکی ورود کردم.
*آیا نقش اساتید دانشگاه نیز در تقویت این علاقه موثر بود؟
دکتر سیاوش موشخیان: بله، قطعاً... اساتید بزرگواری همچون استاد سعید مرادی که هم مدیریت و تخصص ایشان و هم منش اخلاقی شان برای من الگو بود، در علاقه من به رشته تخصصی درمان ریشه موثر واقع شد، اساتید بزرگواری همچون خانم ها دکتر زارعی، دکتر قدوسی، دکتر بیدار و دکتر جاویدی و آقایان دکتر جعفرزاده، ، دکتر ضرابی، دکتر طلعتی، دکتر دیسفانی هم در این علاقمندی نقش داشتند؛ هر چند که استاد بزرگوار آقای دکتر مرادی تاثیر خاصی بر من گذاشتند و نوع تشویق‌های ایشان حس خوبی را در من ایجاد کرد. از دکتر فرامرز بابازاده، استاد مطرح در تخصص فک و صورت نیز تشکر میکنم که به گردن بنده حق زیادی دارند و با ایشان کارهای جراحی زیادی را انجام دادیم که بعداً سبب علاقه و جسارت من در بحث مایکروسرجری ها یا جراحی‌های ریشه شد.
* توصیه شما به جوانان و افراد خلاقی که می‌خواهند ایده‌های خود را به عرصه تولید برسانند چیست؟
دکتر سیاوش موشخیان: خوشبختانه در حال حاضر ما پارکهای علم و فناوری را در کشور داریم و بهترین کار این است که این ایده‌ها و خلاقیت‌ها در این پارک‌ها مطرح شود، چون خیلی از اختراعات و خلاقیت‌ها از ذهن آغاز میشود و بعد با مشاوره با افراد خبره می‌توانند به محصول منجر شوند، اکنون شرکت‌هایی برای ثبت ایده ها و اختراعات هستند اما پروسه پیگیری در آنها طولانی و فرسایشی است و در واقع هر گام از تولید سال ها زمان می برد؛ این چالشی است که پیش روی مبتکران و ایده پردازان ما وجود دارد اما به هر حال ما باید محدودیت های خود را بشناسیم و آرام آرام حرکت کنیم تا به نتیجه برسیم.
* به عنوان یک استاد چه پیامی به دندانپزشکان جوان و دانشجویان خود دارید؟
دکتر سیاوش موشخیان: پیام من به دانشجویان و دندان پزشکان جوان عزیز این است که اولاً بدانند خیلی دوستشان دارم و معتقدم که آنها آینده سازان دندانپزشکی کشور و سرمایه های فکری این سرزمین هستند و امروز در حالی دانشجوی ما هستند که در فردایی بسیار نزدیک همکار ما خواهند بود، لذا وجودشان برای ما بسیار محترم و ارزشمند است. دوم آنکه به این عزیزان توصیه می کنم، از زمان و فرصت های عمر بهترین استفاده را داشته باشند؛ به این نحو که تلاش کنند، علاوه بر رشته دندانپزشکی ( که قطعا برای آن زحمت زیادی کشیده اند ) مهارتهای دیگر را هم بیاموزند؛ چون هر نوع کسب مهارتی حتی در زمینه هایی مثل مهندسی، هنری،، کار با نرم افزار، تقویت زبان انگلیسی و.. کمک می کند که دید آنها نسبت به کار و شغل اصلی شان بازتر باشد. بنابراین کسب مهارت در رشته های مرتبط یا غیر مرتبط با رشته دندانپزشکی بی تاثیر بر کارشان نخواهد بود.
توصیه بعدی این است که از نظر فکری خود را محصور به آنچه که وجود دارد نکنند و قدرت تخیل خود را رشد دهند، ببینند که در حوزه دندانپزشکی کجاها می توان تغییر ایجاد کرد یا ایده جدید یافت که کارها را تسریع و تسهیل کند و کیفیت را ارتقاء دهد چون همه ایده هایی که وجود داشته و به اجرا در آمده و اکنون یاریگر همکاران ما و بیماران است همه در قالب یک ایده بوده، بنابراین حتما از قدرت تخیل خود و ایده پردازی، در کنار علم و دانشی که دارند ، در راه پیشرفت رشته خود کمک بگیرند، توصیه سوم این است که دانشجویان عزیز خودباوری داشته باشند و بدانند که توانمندی انجام کارهای خلاقانه و مهم را دارند و قدرت ذهن آنها، و مهارت دست شان، مهارت بالین شان و سایر توانمندی هایشان کمتر از دیگر متخصصین و همکارانشان در خارج کشور نیست و این خودباوری را داشته باشند که می توانند با خلاقیت خود بر رشته شان تاثیر داشته باشند و حتی بر کلیت این رشته تاثیرگذار باشند.
توصیه چهارم، تلاش شبانه روزی و توأم با انگیزه و حرکت به سمت هدف است، ضمن اینکه در طول این مسیر حرکت و تلاشی که دارند بهتر است، از زاویه ای دیگر نیز آن را بررسی کنند و ببینند آیا مسیر را درست طی کرده اند یا نه تا اگر نیاز به تجدید نظر در قسمت هایی از مسیر و دست اندازها است، به آن فکر کنند و توصیه پنجم اینکه دانشجویان عزیز بدانند که هیچ ثمره شیرینی در این مسیر، بدون تحمل رنج و زحمت حاصل نمی شود اما زمانیکه نتیجه می دهد بسیار شیرین و لذتبخش است، برای همه این عزیزان آرزوی موفقیت و پیشرفت و سلامتی دارم.
*و سخن پایانی...
دکتر سیاوش موشخیان: از تمامی زحماتی که پدر و مادر عزیزم از کودکی تا به حالا برای بنده متحمل شده اند تشکر میکنم و همینطور قدردان همسر عزیزم هستم که با ایجاد فضایی آرام ،شرایط را برای تلاش هر چه بیشتر من فراهم کردند.
رییس مرکز تحقیقات ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به آغاز کارآزمایی بالینی ایمونوژن تراپی سرطان معده و انجام ژن درمانی تالاسمی در مرکز ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی مشهد توضیحاتی را در خصوص این دستاوردهای پژوهشی فناورانه ارائه کرد.
