بهداشت و پیشگیری

رئیس کنترل و پیشگیری از بیماریهای غیر واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: دیابت زمانی اتفاق می افتد که بدن قادر به جذب گلوکز موجود در خون و انتقال آن به سلول ها نباشدو  در این حالت قند موجود در خون افزایش پیدا می کند که این بیماری را دیابت می گویند که در مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی 350 هزار نفر فرد مبتلا به دیابت قرار دارند. 

دکتر بابک اقبالی، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه شایع ترین بیماری متابولیک دیابت است به نحوی که  از هر 7 نفر بزرگسال یک نفر مبتلا می شود، اظهار کرد:  دیابت مهمترین علت نارسایی کلیه و دیالیز و اکثر  بیماریهای محدود کننده فرد است .

وی با اشاره به اینکه دیابت می تواند عوارض جدی را برای فرد ایجاد کند و به اندام های زیادی مانند چشم ، قلب ، کلیه و اعصاب آسیب برساند، خاطر نشان کرد: بدن کربوهیدراتی که از طریق غذا وارد آن شده است را به قند ( گلوکوز ) تبدیل می کند که سوخت اصلی سلول های بدن است . این گلوکز بایدتوسط انسولین به سلول ها وارد شود  اما زمانی فرد که به بیماری دیابت مبتلا شود، بدن قدرت تولید انسولین خود را از دست می دهد یا مقدار تولید انسولین آن بسیار کم است . در این حالت قند یا گلوکز موجود در خون که توسط انسولین به سلول ها منتقل می شود در خون باقی می ماند و باعث افزایش قند خون می شود .

دکتر اقبالی با بیان اینکه کنترل وزن بخش مهمی از پیشگیری از دیابت را تشکیل می دهد، عنوان کرد: افراد با وزن متعادل تا حد زیادی از ابتلا به دیابت در امان هستند کاهش وزن حتی به مقدار 10 تا 20 درصد می تواند در این مورد بسیار موثر باشد .

وی اظهار کرد: یکی دیگر از موارد مهم برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 اصلاح برنامه غذایی باشد. اصلاح برنامه غذایی و استفاده از  شکر و چربی کمتر به کاهش وزن نیز کمک می کند، در کنار این موضوع وارد قرار دادن تمامی گروه های مواد غذایی بخصوص غلات کامل و سبزیجات و کاهش مصرف گوشت قرمز در پیشگیری ابتلا به دیابت بسیار موثر است. 

دکتر اقبالی با اشاره به اینکه ورزش برای سلامتی بسیار مفید است و علاوه بر کاهش وزن به کاهش قند خون نیز کمک می کند ، گفت:  انجام حداقل 30 دقیقه ورزش در روز به پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 کمک شایانی می کند .

وی اظهار کرد: مصرف سیگار می تواند مقاومت به انسولین را در بدن تشدید کند و یکی از دلایل ابتلا به دیابت نوع 2 باشد.

دکتر اقبالی به علائم احتمالی ابتلا به بیماری دیابت اشاره کرد و گفت: ادرار بیش از حد، اغلب در شب،تشنگی زیاد،کاهش وزن، بدون تلاش،گرسنگی زیاد،تاری دید، بی حس یا گزگز دست یا پا، احساس خستگی زیاد،خشکی پوست بسیار، کند بودن روند بهبودی زخم ها و عفونت بیش از حد از نشانه های احتمالی ابتلا به دیابت است .

مسوول پیشگیری از اچ آی وی ایدز و هپاتیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: افراد مبتلا به اچ.آی.وی اگر تحت درمان قرار گیرند هیچگاه به مرحله انتهایی بیماری که همان ایدز است نخواهند رسید و به این علت فوت نخواهند کرد.

دکتر علی حسین‌پور در گفتگو با وب دا  با بیان این که سالانه پنج بیمار مبتلا به اچ.آی.وی در مناطق زیر پوشش این دانشگاه بدلیل عدم مراجعه  فوت می‌کنند، افزود: اگر این افراد تحت درمان قرار بگیرند فوت نمی‌کنند چرا که علت اصلی مرگ آنان  نگرانی از انگشت نما شدن یا انگ خوردن است و عدم اطلاع‌ درست از بیماری است که برخلاف این تصور این بیماران تحت پوشش کامل حمایت مراقبت و درمان قرار می گیرند.

وی ادامه داد: تا کنون ۸۷۰ فرد اچ.آی.وی مثبت در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد شناسایی شده که از این تعداد ۶۰۰ نفر از آنها زنده هستند و از خدمات بهداشتی، درمانی، پیگیری، آزمایشگاهی و غیره بهره‌مند هستند.

مسوول پیشگیری از اچ آی وی ایدز و هپاتیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این که از این تعداد بیمار مبتلا به اچ.آی.وی ۱۸۰ زن و ۴۲۰ مرد و بیشترین مبتلایان به این بیماری در رده سنی ۲۵ تا ۳۵ سال هستند گفت: از این تعداد بیمار مبتلا به اچ.آی.وی زنده، ۵۰۰ نفر مربوط به مشهد هستند.

وی با بیان این که ماهانه تست اچ.آی.وی به تعداد هشت هزار در مناطق زیر پوشش این دانشگاه انجام می‌شود افزود: کمتر از یک  دهم درصد این تست‌ها، مشکوک یا مثبت اولیه بوده و از این میزان بیش از نیمی پاسخ مثبت همراه بوده است.

حسین‌پور ادامه داد: سالانه حدود ۷۰ بیمار جدید مبتلا به اچ.آی.وی در جمعیت زیر پوشش این دانشگاه شناسایی می‌شود.

وی بیان کرد: در چند سال گذشته سن ابتلا به اچ.آی.وی در رده سن ۳۵ تا ۴۵ سال بوده که اکنون با کاهش  چندسال به رده سنی ۲۵ تاسال رسیده است.

مساوی شدن درصد ابتلا به اچ.آی.وی در زنان و مردان

مسوول پیشگیری از اچ آی وی ایدز و هپاتیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: همچنین در سال‌های اخیر درصد ابتلا به اچ.آی.وی در مردان ۸۰ درصد و در زنان ۲۰ درصد بوده که اکنون درصد ابتلا به این بیماری به در زنان و مردان مساوی شده است.

وی ادامه داد: علاوه بر ایین در گذشته ۷۰ درصد راه انتقال اچ.آی.وی از طریق تزریق انواع مخدرها و ۳۰ درصد موارد جنسی بود که اکنون این عدد برعکس شده و باید مراقبت بهتری در بحث رفتارهای جنسی بشود .

دکتر حسین‌پور با اشاره به این که در گذشته سطح سواد مبتلایان به اچ.آی.وی پایین بوده اما اکنون افزایش یافته است و اکثر آنها دیپلم به بالا هستند عنوان کرد: بنابراین با توجه به سواد و تحصیلی که این بیماران دارند باید آگاهی خود را نیز در خصوص آسیب‌های جنسی بالا ببرند و با این حوزه بهتر آشنا شوند تا که با مشکلاتی همچون اچ.آی.وی مواجه نشوند.

وی افزود: در این راستا چهارمین پویش ملی ۲۰-۲۰ با هدف پیشگیری از ایدز از ۲۰ آبان ماه تا ۲۰ آذر ماه امسال و به مدت ۳۰ روز با شعار کلیدی "من هم آزمایش اچ.آی.وی می‌دهم" در مناطق زیر پوشش این دانشگاه در خراسان رضوی رضوی در حال برگزاری است.

مسوول پیشگیری از ایدز و هپاتیت دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در این پویش ۲ هدف تست‌ها و اطلاع‌رسانی گسترده برای شناسایی مبتلایان به اچ.آی.وی (HIV) و رفع انگ و تبعیض به این گروه از بیماران دنبال می‌شود.

وی گفت: ما در سرطان با تشخیص زودهنگام بیماری را ریشه کن می‌کنیم، اما در اچ.آی.وی اینگونه نیست و مانند دیابت درمان نمی‌شود اما قابل کنترل است و جلوی انتقال آن به دیگران به دیگران نیز گرفته می‌شود.

دکتر حسین‌پور با بیان این که ایران از لحاظ افراد شناسایی شده مبتلا به اچ.آی.وی جزء کشورهای با آمار متوسط بوده، البته به دلیل علامت نداشتن ممکن است که بیماری بعداً مشخص شود افزود: عمده مشکل در شناسایی دیر هنگام بوده و اکثر مبتلایان در زمان بستری در بیمارستان شناسایی شده‌اند و اگر زودتر به مراکز مشاوره بیماری های رفتاری مراجعه می‌کردند هم اینکه خودشان از مشکلات شدیدتر به دور می‌بودند و هم جامعه کنترل می‌شد .

وی ادامه داد: در سایت اچ.آی.وی ایدز دانشگاه علوم پزشکی مشهد به نشانی  aids.mums.ac.ir آدرس مراکز موجود است.

عضو هیات علمی و رئیس گروه سلامت دهان و دندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به آغاز اجرای طرح وارنیش فلوراید تراپی دانش آموزان از نیمه آبان ماه گفت: وارنیش فلوراید تا 33 درصد در کاهش پوسیدگی دندان های شیری و 50‏-48 درصد در کاهش پوسیدگی دندان های دائمی موثر است.

به گزارش وب دا، دکتر صابر بابازاده در جلسه هماهنگی اجرای این طرح که با حضور کارشناسان مسوول سلامت دهان و دندان مراکز بهداشت 5 گانه شهر مشهد و شبکه های بهداشت و درمان شهرستان های تابعه برگزار شد، افزود:«وارنیش فلوراید تراپی»  استفاده موضعی از  فلوراید بر روی دندان‌ها  به منظور محافظت آنها از پوسیدگی است به طوری که فلوراید مانع از دست رفتن مواد معدنی سطح دندان می‌شود و اگر شروع پوسیدگی در نقاطی از مینای دندان وجود داشته باشد، درمان با فلوراید می تواند باعث تقویت دندانها شده و از تخریب مینای دندان پیشگیری کند.

وی اظهار کرد: اجرای دو مرحله ای، طرح وارنیش فلوراید تراپی در مدارس برای دانش‌آموزان پایه های اول، دوم و سوم ابتدایی  تا پایان سال تحصیلی توسط مراقبان سلامت پایگاه‌های سلامت وخانه های بهداشت تحت پوشش به صورت رایگان انجام می شود.

وی خاطرنشان کرد:‌ دانش‌آموزان باید مسواک و خمیردندان همراه داشته باشند و قبل از وارنیش فلوراید تراپی مسواک بزنند و و توصیه می‌شود برای این که وارنیش زمان بیشتری روی دندان‌ها باقی بماند، دانش آموزان پس از وارنیش فلوراید تا یکساعت غذا نخورند و تا ۲۴ ساعت از مسواک و نخ دندان استفاده نکنند.

دکتر بابازاده ادامه داد: دانش‌آموزانی که مشکل پوسیدگی دندان داشته باشند، پس از وارنیش از سوی مراقبان سلامت و بهورزان به مراکز مشخص شده ارجاع داده می‌شوند و با استفاده ازتعرفه گروه هدف از خدمات دندانپزشکی دانشگاه  بهره‌مند می‌شوند.

وی با اشاره به اهمیت دندان‌های شیری برای پیشگیری از مشکلات دندان‌های دایمی و حفظ زیبایی گفت: «فلوراید» ماده ای است که به جایگزینی مجدد مواد معدنی در مینای دندان کمک می کند و در نتیجه مینای دندان در برابر پوسیدگی مقاوم تر می شود. وارنیش در حقیقت همان فلوراید غلیظ شده است که به وسیله برس های یک بار مصرف روی دندان های کودک مالیده می شود.

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: با توجه به شیوع روز افزون بیماری دیابت در جامعه، توجه به رژیم غذایی این بیماران می تواند عامل مهمی در کنترل قند خون آنها و پیشگیری از بروز عوارض دیابت باشد. 

دکتر زهرا اباصلتی، در گفتگو با وبدا با اشاره به اینکه مهم‌ترین اهدافی که در رژیم غذایی صحیح یک فرد دیابتی دنبال می‌شود، تنظیم قند خون در محدوده نرمال و پیشگیری از افت قندخون است ، خاطر نشان کرد: مقدار غذا، نوع غذا و زمان مصرف غذا از عوامل مهم در تنظیم رژیم غذایی فرد دیابتی است باید  غذا در دفعات زیاد و کم حجم استفاده شود البته برخی از مواد غذایی قند خون را بیشتر افزایش می دهند. 

وی با اشاره به اینکه شاخص گلایسمی، میزان افزایش قند خون را در یک غذای حاوی کربوهیدرات در بدن اندازه ‌گیری می‌کند، گفت: با توجه به اینکه غذاهایی که شاخص گلایسمی بالایی دارند، باعث نوسانات قند خون می‌شوند، مصرف آنها برای بیماران دیابتی باید به حداقل رسیده و یا از آنها اجتناب کنند. 

دکتر اباصلتی با بیان اینکه غذاهایی با شاخص گلایسمی پایین که سیری طولانی‌ مدت‌ را به دنبال دارند، بهترین انتخاب برای این افراد است ، گفت: غلات فرآوری شده باید با غلات کامل و گوشت های پرچرب با گوشت بدون چربی یا ماهی جایگزین شود علاوه براین مصرف سبزیجات، حبوبات  و لبنیات کم چرب در رژیم غذایی افراد دیابتی توصیه می شود.

وی با بیان اینکه مصرف صبحانه و میان وعده های سالم در کنترل قند خون حائز اهمیت است، ابراز کرد:  افراد دیابتی هیچ کدام از وعده های غذایی خود را نباید حذف کنند فقط کنترل وزن و داشتن فعالیت بدنی منظم هم در این بیماران مورد تاکید است.