بهداشت و پیشگیری

رئیس امور بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از مجموع جمعیت بیش از 2 میلیون و 600 هزار نفری در گروه سنی بالای 30 سال نزدیک به 900 هزار نفر از آنها جهت انجام غربالگری قلب به مراکز بهداشت مراجعه کردند.

دکتر بابک اقبالی در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: برنامه غربالگری قلب حوزه بیماری‌های غیرواگیر از سن 30 سالگی به بعد انجام می‌شود و در این خصوص برنامه غربالگری گروه سنی 30 تا 60 سال هر 3 سال یک بار بوده و برای افراد بالای 60 سال نیز این برنامه سالی یک بار انجام می‌شود.

وی تصریح کرد: در حوزه غربالگری قلب میزان مراجعات در روستاها 70 درصد و در شهرها 30 درصد بوده، عددی که در شهرها بسیار پائین بوده و ما از موارد باقی مانده در شهرها و روستاها می‌خواهیم که به نزدیکترین مرکز بهداشت مراجعه کنند تا که تحت غربالگری قلب قرار بگیرند.

رئیس امور بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه در غربالگری‌ قلب مواردی همچون کلسترول، قند خون، فشار خون، چربی خون، میزان قد و وزن، سابقه خانوادگی و غیره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، خاطرنشان کرد: در مواردی که احتمال خطر برایشان وجود داشته باشد فاصله زمانی برنامه مراقبتی‌شان کمتر می‌شود و به این افراد داروهای موردنیاز متناسب با وضعیتشان تجویز می‌شود.

دکتر اقبالی اضافه کرد: همچنین موارد با وضعیت بدتر و شدیدتر به سطوح 2 و 3 ارجاع می‌شوند و اگر فرد بیمار مشکلات دیابت، فشار خون، قند خون و چربی خون را داشته باشند پرونده جداگانه‌ای برایش تشکیل می‌شود تا که مشکلاتش به‌طور ویژه‌تر و تخصصی‌تر با توجه به سابقه‌ بیماری زمینه‌ای که دارد مورد بررسی و درمان قرار بگیرد.

وی با ذکر این نکته که تاکنون یک سوم جمعیت بالای 30 سال جهت انجام غربالگری قلب به مراکز بهداشت مراجعه کردند، تأکید کرد: از مجموع جمعیت بیش از 2 میلیون و 600 هزار نفری در این گروه سنی نزدیک به 900 هزار نفر از آنها جهت انجام غربالگری قلب به مراکز بهداشت مراجعه کردند و از آن یک میلیون و 700 هزار نفر دیگر هم می‌خواهیم که هرچه سریع‌تر به این مراکز مراجعه نمایند تا که تحت غربالگری قلب قرار بگیرند.

رئیس امور بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: در موارد غربالگری شده برخی از افرادی که نیازمند آزمایش و پیگیری مجدد بودند این برنامه را ادامه ندادند که همین عدم پیگیری خود آسیب‌زا بوده، زیرا مشکلات احتمالی به‌موقع شناسایی و درمان نمی‌شوند.

دکتر اقبالی افزود: در مشاوره‌هایی که در حوزه پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر انجام می‌شود مواردی همچون آموزش تغذیه سالم، آسیب‌های ناشی از مصرف سیگار و دخانیات، مشکلات ناشی از مصرف نوشیدنی‌های گاز دار و غیره ارائه و بیان می‌شود و در کنار آن پرسش و پاسخ داریم و پاسخگوی سؤالات حاضران در این برنامه‌های مشاوره‌ای هستیم و متناسب با شرایط و وضعیتی که دارند بایدها و نبایدها را در جهت حفظ نعمت بزرگ سلامت و دوری از انواع بیماری‌های غیرواگیر از جمله مشکلات قلبی و عروقی بیان می‌کنیم.

وی در پایان گفت: با دوری از مصرف دخانیات، تغذیه سالم و فعالیت‌های بدنی و کنترل استرس می‌توان از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری کرد.

رئیس گروه آموزش و ارتقاء سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه پنجمین روز از هفته سلامت با شعار "سلامت خانواده و فرهنگ سلامت" نامگذاری شده است گفت: فرهنگ سازی و متحول شدن حوزه سلامت، مستلزم شروع اقدامات محله محور است.

دکتر محمد جعفر صادقی در گفتگو با وب دا  با اشاره به اجرای برنامه محله های ارتقاء دهنده سلامت در هشت محله التیمور، مهرآباد، گرجی سفلی، همت آباد، پورسینا، دهرود، سیس آباد و مطهری از بهمن ماه 1402 اظهار کرد: این محلات الویت اول راه اندازی کانون فرهنگی اجتماعی سلامت محله هستند که تا پایان سال جاری بایستی مراحل اجرایی آن انجام شود.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: کانون فرهنگی اجتماعی سلامت محله، سازوکاری ساختارمند برای مشارکت پایدار مردم، نهادها و جوامع محلی در ارتقای سلامت با لحاظ کردن عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت است که مردم و نمایندگان سازمان‌ها و نهادهای محلی در آن با هدف ارتقای سطح سلامت شهروندان و محله‌ها، بهبود فضای کسب و کار و وضعیت اقتصادی محله و ارتقای سرمایه‌های اجتماعی و روحیه نشاط و شادابی شهروندان فعالیت می‌کنند .

دکتر محمد جعفر صادقی گفت: توانمندسازی و استفاده از ظرفیت های مردمی با هدف تقویت اعتماد و مسئولیت پذیری اجتماعی، پایدار سازی مشارکت های جامعه، حفظ و ارتقای سرمایه های اجتماعی، برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع و  نظام مراقبت های اولیه بهداشتی از زیر ساخت های منسجم این برنامه است .

رئیس گروه آموزش و ارتقاء سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: دستیابی به این هدف مستلزم رویکردی یکپارچه در جامعه است بدین معنا که بخش‌های مختلف ارائه دهنده خدمات بهداشتی، آموزشی و .. ، همگی باید برای ارتقاء وضعیت موجود همکاری کنند. برای آنکه این رویکرد موفقیت‌آمیز باشد، لازم است شوراهای محلی، دولت و مسئولان برای بهبود وضعیت محله‌ها با کمک مردم محلات دست به اقداماتی موثر بزنند و وضعیت را برای زندگی خودشان بهبود بخشند.

وی دستیابی به عدالت در برخورداری از سلامت را امری امکان‌پذیر و اقدامی درست دانست و  خاطر نشان کرد ایجاد اتحاد، همبستگی  و مشارکت بین همه دستگاههای اجرایی،گروه‌های مختلف مردمی و سازمانهای مردم نهاد از لوازم تحقق دستیابی به  محله ارتقاء دهنده سلامت است.

مرکز سلامت روانی و اجتماعی (سراج) حاجی اربابی منطقه توس مشهد همزمان با هفته سلامت به بهره‌برداری رسید.

همزمان با هفته سلامت و با حضور معاون فنی مرکز بهداشت خراسان رضوی و مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همچنین مسئولان ادارات آموزش و پرورش، بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) مرکز سراج حاجی اربابی در منطقه توس مشهد (توس 74) افتتاح شد.

در این مرکز تمامی خدمات تخصصی در حوزه روانپزشکی و با حضور روانپزشک، پزشک عمومی، رواشناس بالینی و مددکار ارائه می‌گردد.

مراکز سراج نمونه بارز دستاوردهای حوزه سلامت در شناسایی و درمان افراد با مشکلات و اختلالات روانپزشکی بوده‌‎اند

در این مراسم که با حضور واقف و خیراندیش مرکز سراج حاجی اربابی برگزار شد، دکتر مجید جعفری‌‎نژاد معاون فنی مرکز بهداشت خراسان رضوی، اظهار کرد: در این مکان اقدامات لازم و موردنیاز در راستای پیگیری و دریافت حمایت‌های اجتماعی در حوزه سلامت روان به مراجعان این مرکز صورت می‌پذیرد.

وی  تصریح کرد: در این مرکز تخصصی حضور همزمان روانپزشک، پزشک عمومی، رواشناس بالینی و مددکار حضور دارند که ارائه خدمات تخصصی در زمینه درمان دارویی، درمان‌های روانشناختی و حمایت‌های اجتماعی موثر بر بهبود اختلالات روانپزشکی دارند و با این اقدام تمامی نیازهای بیماران این حوزه در یک مکان انجام می‌شود و دیگر برای انجام اقدام بعدی نیازی به مراجعه به یک مکان دیگر نبوده و نیست.

معاون فنی مرکز بهداشت خراسان رضوی با بیان اینکه گروه هدف اصلی ارائه خدمات در این مرکز، بیماران مزمن روانپزشکی و خانواده آنان هستند، خاطرنشان کرد: در این برنامه بیماران تحت پوشش مستمر مرکز سراج قرار می‌گیرد و در این مرکز بیمار با پزشک و مددکار ارتباط مستقیم دارد.

دکتر جعفری‌نژاد تأکید کرد: اقدامات صورت گرفته در طی سال‌های اخیر در حوزه بهداشت و انجام اقدامات پیشیگرانه و همچنین شناسایی، تشخیص و درمان به‌موقع در نوع خود بی‌نظیر بوده و یک نمونه بارز آن افتتاح مراکز سراج در شهر مشهد بوده است.

وی بیان کرد: با افتتاح مراکز سراج بسیار امیدوار هستیم که شاهد دستاوردهای خوبی در حوزه سلامت روان باشیم و این موضوع با نتایج مثبتی در افتتاح‌های قبلی این قبیل مراکز دیده شده به خوبی محقق شده است.

اختلالات روانپزشکی و آسیب‌های اجتماعی 2 حلقه به هم پیوسته در جامعه هستند

همچنین دکتر ندا اخروی، مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم در این مراسم، گفت: این بنای خیر در 35 سال قبل فعال شده و در زمان‌های مختلف از جمله ایام بحران کرونا کمک بزرگی به ساکنان این منطقه کرده و با فعال شدن مرکز سراج در این مجموعه نیز به بیش از 300 هزار نفر از جمعیت شهری و روستایی این منطقه خدمات‌رسانی خواهد شد.

وی افزود: در سطح جامعه آن گروهی که از مشکلات مزمن در حوزه سلامت روان رنج می‌برند مظلومیت و محرومیت بیشتری به نسبت دیگر گروه‌ها دارند، گروهی که در بیشتر وقت‌ها نه تنها دیده نمی‌شوند، بلکه مورد ظلم هم واقع می‌شوند.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه فردی که مبتلا به سرطان، دیابت، فشار خون و بیماری دیگر بوده با خیال راحت مشکلاتش را می‌گویند و همه با او همدلی می‌کنند و حمایت لازم را از آن فرد دارند، بیان کرد: کسی که با مشکلات روانپزشکی روبه‌رو است جرأت بیان مشکل خود را در جامعه ندارد، حتی اگر مصرف داروی مرتبط با این حوزه دارد از بیان آن کتمان می‌کنند تا که با واکنش منفی مواجه نشوند.

دکتر اخروی تصریح کرد: مراکز سراج کمک بزرگی در جهت از بین بردن در جامعه در خصوص بیماران با مشکلات روانپزشکی می‌کند و دلیل اصلی افتتاح این مراکز هم به همین جهت بوده است تا که این گروه از بیماران بتوانند همانند دیگر آحاد جامعه زندگی کنند و به عنوان یک نیروی از رده خارج محسوب نشوند.

وی با ذکر این نکته که مراکز سراج به دنبال احیاء افراد با مشکلات روانپزشکی و افزایش امید در آنان بوده تا بتوانند در محیط خانواده، کار، جامعه و غیره به‌خوبی نقش‌آفرینی نمایند، تأکید کرد: بیماران روانپزشکی با درمان‌های دارویی، اجتماعی و روانشناختی می‌توانند به عضوی مؤثر در جامعه تبدیل شوند و همانند دیگر گروه‌ها زندگی نمایند و در همین خصوص باید اشاره کنیم که علت اصلی این افراد از جامعه به دلیل عدم مصرف درست داروهای تجویز شده و عدم حمایت اجتماعی مطلوب بوده است.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص آخرین آمار و اطلاعات شرایط سلامت روان در جامعه، گفت: در سطح جهان از هر 4 نفر یک نفر با مشکلات و اختلالات روانپزشکی مواجه بوده، عددی که از کووید 19 به یک نفر در هر 3 نفر رسیده است و در جمعیت 15 تا 64 سال حداقل یک مشکل و اختلال روانپزشکی در 12 ماه اخیر مشاهده شده است.

دکتر اخروی با بیان اینکه براساس اطلاعات ثبت شده در سال 1390 و پیمایش مجدد انجام شده در سال 1400، عدد 23.6 درصد جمعیت مبتلا به مشکلات و اختلالات روانپزشکی به 25.1 درصد رسیده است، خاطرنشان کرد: طبق آمار به دست آمده در سطح جامعه بیش از 12.5 میلیون فرد با این مشکلات از خفیف تا شدید داریم و متأسفانه تعداد زیادی از این افراد به دلیل مشکلات مالی و فرهنگی و نگرانی از انگ در جامعه به پزشک مراجعه نکردند و 56.3 درصد این گروه از بیماران از درمان مناسب برخوردار نبودند.

وی اضافه کرد: در سطح کشور 270 هزار بیمار با مشکلات شدید روانپزشکی داریم، افرادی که به صورت معمول امکان زندگی عادی ندارند و حداقل در هر سال بین یک تا 2 ماه در بیمارستان بستری می‌شوند، آن هم در شرایطی که مجموع تخت‌های فعال 10 هزار تخت فعال در بیمارستان‌های روانپزشکی وجود ندارد و این گروه از بیماران به جهت انگی در این خصوص وجود دارد تمایل به بستری در بیمارستان‌های تخصصی این حوزه را ندارند.

دکتر اخروی با ذکر این نکته که بحران کرونا سلامت روانی جامعه را تحت تأثیر قرار داد، تأکید کرد: بسیاری از افراد جامعه وقتی که خودشان را با زمان قبل از کووید مقایسه می‌کنند می‌گویند که آن فرد قبلی نیستند و از سفر، عید دیدنی، دیدار دوستان و حضور در مراسمات به مانند سال‌های قبل از کرونا لذت نمی‌برند.

وی خاطرنشان کرد: شناسایی اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان موضوع بسیار مهم دیگر در حوزه سلامت بوده و اگر این اختلال به‌موقع شناسایی و درمان نشوند احتمال مصرف مواد و الکل در سنین جوانی و بزرگسالی آنها به شدت بالا می‌رود.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ادامه داد: اختلالات روانپزشکی و آسیب‌های اجتماعی 2 حلقه به هم پیوسته در جامعه هستند و اگر می‌خواهیم که آُسیب‌های اجتماعی را کم کنیم، باید اختلالات روانپزشکی را شناسایی و درمان نماییم و از طرف دیگر نیز اگر می‌‎خواهیم که اختلالات روانپزشکی درمان گردد باید حمایت‌های اجتماعی را برای بیماران روانپزشکی و خانواده‌های آنان در نظر گرفته شود.

دکتر اخروی با اشاره به اینکه در کشورهای پیشرفته و با سطح درآمد بالا تنها 30 درصد افراد با مشکلات روانپزشکی درمان می‌شوند، عددی که بسیار بوده و نگران کننده بوده است، بیان کرد: این عدد در کشور ما مشخص نیست و فقط می‌دانیم که 75 درصد کودکان و نوجوانان با مشکلات روانپزشکی شناسایی نمی‌شوند و از 25 درصد شناسایی شده هم تنها 30 درصد آنها خدمات درمانی مناسب را دریافت کردند و برای 70 درصد دیگر هم اقدام مناسبی صورت نپذیرفته است.

وی تأکید کرد: اتفاق خوبی در سال گذشته صورت پذیرفت افتتاح مرکز سراج دانش‌آموزی در بولوار وحدت مشهد بود و باید روی موضوع به‌طور ویژه کار شود تا مشکلات احتمالی به‌موقع و از همان سنین دانش‌آموزی شناسایی و درمان شوند.

مدیر گروه سلامت روانی و اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه کاری که در حال حاضر در مراکز سراج در حال انجام است خدمات پیگیری فعال بوده و این چرخه معیوب شکسته می‌شود و بیمار تحت پوشش مستمر مرکز سراج قرار می‌گیرد، بیان کرد: در این مرکز بیمار با پزشک و مددکار ارتباط مستقیم دارد و در زمان عود بیماری هم پیگیری لازم صورت می‌پذیرد، حتی اگر فرد تمایلی به حضور در مرکز سراج نداشت هم این حمایت با حضور پزشک و مددکار در منزل آن فرد صورت می‌پذیرد.

دکتر اخروی تصریح کرد: اقدام مهم دیگر در خصوص آموزش خانواده بوده و اینکه نوع رفتار با بیمار چگونه باشد و داروهایش هم به‌موقع و طبق دستور پزشک مربوطه داده شود، ضمن اینکه حمایت لازم از خانواده هم صورت می‌پذیرد تا که مشکلات اجتماعی‌شان حل شود.

وی با بیان اینکه در مراکز سراج تیم درمان تخصصی شامل روانپزشک، پزشک عمومی، روانشناس بالینی و مددکار حضور دارند، خاطرنشان کرد: در این مراکز 3 جزء مهم فرآیند درمانی که درمان دارویی، درمان روانشناختی و عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت روان در کنار هم دیده شده است و تفاوت مراکز سراج با دیگر مراکز این است که تمامی حوزه‌های مربوطه در کنار هم قرار گرفته‌اند تا خدمات مناسب در هر حوزه به‌خوبی ارائه گردد و موردی از قلم نیفتد.

دکتر اخروی در پایان گفت: مرکز سراج ارتباط مستقیمی با فرمانداری، دادگستری، کمیته امداد امام خمینی(ره)، بهزیستی، اداره کار، آموزش و پرورش و دیگر مجموعه‌‌ها دارد و در آینده استقرار یک مددکار را در فرمانداری خواهیم داشت تا پیگیری لازم را در خصوص درخواست‌های هر مجموعه داشته باشد و این خدمات در چرخه به هم پیوسته و با نظارت مستقیم فرمانداری ارائه شود.

رئیس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به گزارش حدود ۳۷۱ هزار مورد حیوان گزیدگی کشور در سال گذشته اظهار کرد: در این مدت تعداد ۲۰ هزار و ۵۶۹ مورد حیوان گزیدگی در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد ثبت شده است.

دکتر زهرا نهبندانی در گفتگو با وب دا خاطر نشان کرد: ۸۰ درصد این حیوان گزیدگی‌ها توسط سگها اتفاق افتاده و ۱۵درصد این گزش ها معادل ۲۱۴۵ مورد حیوان گزیدگی توسط سگهای ولگرد در دانشگاه علوم پزشکی مشهد رخ داده که ۱۰۶۳ مورد آن در شهر مشهد بوده است.

وی با اشاره به اینکه گزش توسط سگ‌های ولگرد بیشتر در حاشیه شهر و روستاها و شهرک‌های اطراف مشهد اتفاق افتاده است، تصریح کرد: ۵۰ درصد گزش توسط سگ‌های ولگرد در افراد زیر ۱۵ سال گزارش شده است.

دکتر نهبندانی با اشاره به اینکه در سال گذشته در جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، موردی از مرگ هاری انسانی نداشته‌ایم، خاطرنشان کرد: تعداد موارد حیوان گزیدگی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۴۵۰۰ مورد افزایش داشت، اما تعداد گزش با سگ‌های ولگرد تغییر نکرده است.

رئیس گروه بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه تاکید کرد: مهمترین اقدام در هنگام رویارویی با سگ‌های ولگرد سعی در دوری و عدم مزاحمت برای آنها است و لازم است با سامانه ۱۳۷تماس گرفته و حضور سگ‌های ولگرد گزارش شود.

وی افزود: در صورت بروز حیوان گزیدگی برای اقدامات درمانی و پیشگیری از ابتلا به هاری لازم است افراد هر چه سریعتر  به نزدیکترین مرکز بهداشت مراجعه کنند.