پزشکی

مدیر گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: بر اساس تحقیقات انجام شده درجهان ، از هر ۳ خانم  یک نفر و از هر ۵  آقا  یک نفر در سن بالای 50 سال مبتلا به پوکی استخوان می شوند.

دکتر لیدا جراحی در حاشیه پویش غربالگری سلامت کارکنان دانشکده پزشکی که با مشارکت گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی مشهدبرگزار شد در گفتگو با وب دا خاطر نشان کرد: انجام اقدامات پیشگیری از پوکی استخوان، باید از  قبل از ۳۰ سالگی ، یعنی زمانی که فرصت برای دستیابی به حداکثر توده استخوانی فراهم است، انجام شود،  جهت پیشگیری  از پوکی استخوان شناسایی  عوامل خطر و عوامل حفاظتی آن بسیار مهم است  و هر فرد می تواند با آگاهی از این موارد به صورت خودمراقبتی از سلامت استخوان های خود حفاظت نماید.

وی تصریح کرد: تغذیه صحیح، مصرف کافی لبنیات،  دریافت سبزی و میوه، تحرک  بدنی کافی، تامین ویتامین دی،  دریافت مکمل کلسیم بسته به شرایط افراد، و عدم استعمال دخانیات در پیشگیری از  پوکی استخوان تاثیر مستقیم دارند. علاوه بر آنکه در  افرادی که  سابقه خانوادگی استئوپروز، بیماری های خاص، مصرف طولانی مدت  برخی داروها بخصوص کورتون ها را دارند و همچنین وجود برخی شرایط خاص در خانم ها مانند وقوع یائسگی، غربالگری  اهمیت بیشتری دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اجرای پویش سلامت دردانشکده پزشکی تصریح کرد؛خطر سنجی بیماریهای قلبی عروقی، پوکی استخوان، ارزیابی رژیم غذایی، خطرسنجی سرطان های شایع، سنجش توده بدنی و  ارایه توصیه های لازم به همکاران مراجعه کننده از برنامه های این پویش بود. همچنین  برای افراد نیازمند چکاپ آزمایشات لازم  تجویز شد.

دکتر جراحی گفت؛در این پویش که با استقبال خوبی روبرو شد  بیش از 100 نفر از پرسنل دانشکده پزشکی زیر پوشش قرار گرفتند که در بررسی های انجام شده، از نظر عوامل خطر استئوپروز،  به صورت متوسط  سطح  مصرف لبنیات روزانه، دریافت کلسیم  و‌  تحرک بدنی  پایین بود که  آموزش و مشاوره به همکاران   ارائه گردید.

لازم به ذکر است؛ پوکی استخوان  وضعیتی  است که  در آن  چگالی استخوان تحلیل می یابد و در واقع استخوان از مواد سازنده آن خالی می شود. این بیماری یک بیماری خاموش است که علائم اولیه آشکاری ندارد و پس از استقرار، خود را در سنین بالاتر  با علائم درد، کاهش قد، شکستگی های استخوانی بخصوص در ستون فقرات، لگن، سر استخوان ران، ساعد و در نهایت کاهش کیفیت زندگی،  نشان می دهد.

مسئول سلامت روان مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم (عج) گفت: با انجام، فعالیت های ورزشی، تمرینات تمرکز و آرام سازی(ریلیکسین و مدیتیشن )و سایر روش های روانشناختی می توانیم از سلامت روان خود مراقبت و از بروز تعارض در محیط کار و خانواده پیشگیری کرد.

دکتر رضا شم آبادی به مناسبت هفته سلامت روان در گفتگو با وبدا، ضمن اشاره به تاثیرات متقابل تعارضات، در محیط کار و فضای خانواده گفت: یک فرد وقتی در محیط کار حضور دارد، ممکن است تعارضاتی را در رابطه با همسر، فرزندان، رابطه با خانواده دوم، دوستان، خویشاوندان و مشکلات و بیماری های این افراد و مسائل شخصی خود به دوش  بکشد و از سوی دیگر تعارض در محیط کار با مسئول بالادستی، همکار و بطورکلی ارتباطات با افرادی که با آنها سروکار دارد، می تواند اثرگذار باشد؛ به عبارت بهتر چنانچه فردی با مسئول خود در محیط کار به مشکل برخورد کند، در آن روز احتمال اینکه با همسرش در منزل به دلیل یک حل مسأله ساده به مشکل بخورد، خیلی بیشتر از سایر روزهای دیگر است.

وی ادامه داد: مردم معمولا نسبت به این موارد به صورت چند بعدی و سیستمی نگاه نمی کنند؛ که اگر امروز با همسرم مشاجره داشتم در محیط کار مراقب باشم که بیشتر روان و ذهنم بهم نریزد، یا برای کسب آرامشم می توانم از خودم و روانم مراقبت کنم مثلا نیم ساعت زودتر حرکت کنم و مسیر کار را پیاده طی نمایم. حتی این فرد می تواند طی مذاکره ای با مسئول بالا دستی خود و ابراز احساسات و بیان حال بد خود، درخواست حمایت او را داشته باشد.

دکتر شم آبادی همچنین گفت: یکی از موارد دیگری که می توان از طریق آن تعارض کار و محیط خانه را مدیریت کرد این است، که چنانچه در محیط کار به مشکلی برخورد کردیم، با ورود به منزل به همسرو فرزندان خود بگوییم که در محیط کار کمی دچار سختی و مشکلاتی شدم و اجازه دهید من نیم ساعتی را در اتاق تنها باشم و استراحت کنم و یا بیرون بروم تا حالم بهتر شود و سپس همه دور هم جمع می شویم. با این روش ها می توانیم یک ایمنی روانی و خود مراقبتی ایجاد کنیم.

متخصص روانشناسی بیمارستان قائم (عج) در خصوص راهکارهای کمک کننده در غلبه‌ی افراد بر تعارضات شان نیز گفت: انجام چهار ساعت فعالیت ورزشی در هفته و چند نوبت در روز خلوت کردن با خود، انجام تمرین های مدیتیشن و ریلکسیشن و ... می تواند شیوه های کمک کننده در غلبه بر تعارضات باشد.

وی در عین حال تاکید کرد: افراد معمولا به راحتی از کنار مسائل سلامت روان می گذرند و به عنوان مثال تصور کنید یکی از اعضای خانواده سر سفره غذایی در گلوی او گیر کرده است، همه می گوییم چیزی نیست، خوب می شوی، در حالیکه او در حال خفه شدن است! ، لذا ما در مورد مسائل سلامت روان مکرر در حال مقابله این چنینی هستیم.

برخی اوقات، در برخورد با مسائل روان حال ما خوب نیست و در نواحی سر، قفسه سینه و گوارش خود احساس درد و همچنین احساس خستگی، بی حوصله گی می کنیم و خلق پایین را تجربه می کنیم، در این شرایط نباید با تصور اینکه شرایط خوب می شود و من حالم بهتر می شود از مراجعه به روانشناس خودداری کرد، لذا در صورتی که مشکلی در حوزه سلامت روان داشتیم، باید به یک متخصص روانشناس و مشاور مراجعه کنیم. حتما قبل از مراجعه بررسی کنید این متخصص باید علاوه بر داشتن پروانه کار داشته باشد چون این روز ها شاهد برخی تخلفات در این حوزه نیز هستیم.

مسئول سلامت روان بیمارستان قائم (عج) در ادامه برای مراقبت از سلامت روان گفت:  انجام تمرینات ریلکسیشن در طول روز، انجام تنفس های شکمی، انقباض و انبساط عضلات یا آرام سازی عضلانی، تمارین مدیتیشن و اسکن بدنی و تکنیک های از این قبیل می توانند برای سلامت روان ما مؤثر باشند، لذا به همان میزان که باید مشغله های دیگر در زندگی داشته باشیم، فعالیت های روانشناختی نیز برای سلامت روان ما مورد نیاز است.

وی در رابطه با کارآیی روش های مذکور افزود: این روش ها می توانند قابلیت های ما را در مقابل مسائل، تعارضات کار و خانواده بیشتر کند. همان طور که ما روی بدن خود کار می کنیم، تا بدن قویتری داشته باشیم، برای داشتن روان قوی نیز باید از روش های خاص خود بهره گرفت تا مشکلی در روان ما به وجود نیاید و چنانچه از مواردی که باعث سلامت روان می شوند، غفلت کنیم در محیط کار دچار فرسودگی شغلی می شویم و بعد از مدتی احساس تنفر و حس بد در ما ایجاد می شود و این حس بد، به تمام ابعاد زندگی ما سرایت می کند و احتمالا تنها به محیط کار ختم نمی شود. 

جراح مغز و فوق تخصص جراحی ستون فقرات و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: در سال‌های اخیر موفق به انجام تعداد زیادی جراحی‌های پیچیده انحراف ستون فقرات (اسکولیوز) در شرق کشور شده ایم که این جراحی‌ها با هدف بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به انحراف ستون فقرات انجام می‌شود و نتایج قابل توجهی به همراه داشته است.

دکترامیر حسین  حقیر در گفتگو با وب دا خاطر نشان کرد: "این جراحی‌ها نه تنها به کاهش درد و مشکلات حرکتی بیماران کمک می‌کند، بلکه موجب بهبود عملکرد عمومی آن‌ها و افزایش امید به زندگی و بهبود کیفیت روحی نیز می‌شود."

وی با اشاره به پیشرفت‌های اخیر در تکنیک‌های جراحی تصریح کرد: "این روش‌ها به بیمارانی که پیش از این گزینه‌های محدودی داشتند، امید جدیدی بخشیده است."

این جراح مغز و فوق تخصص جراحی ستون فقرات دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص بیماری انحراف ستون فقرات یا همان اسکولیوزیس اظهار کرد:اسکولیوز به انحراف جانبی ستون فقرات گفته می‌شود که معمولاً در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده می‌شود. این ناهنجاری ممکن است خفیف باشد و نیازی به درمان نداشته باشد، اما در برخی موارد به مرور زمان پیشرفت کرده و منجر به مشکلات جدی‌تری می‌شود.

دکتر حقیر با بیان اینکه اسکولیوز می‌تواند علل مختلفی همچون از جمله عوامل ژنتیکی، شرایط عصبی-عضلانی یا حتی دلایل ناشناخته داشته باشد تصریح کرد:عدم تقارن در شانه‌ها و کمر: یکی از شانه‌ها ممکن است بالاتر از دیگری باشد،کج شدن بدن به یک طرف: فرد ممکن است به طور طبیعی به یک سمت متمایل شود،برجستگی در یک سمت کمر یا پشت: این علامت اغلب در موارد شدیدتر مشاهده می‌شود.  و مشکلات حرکتی یا درد کمر: در صورت پیشرفت بیماری، ممکن است محدودیت حرکتی یا درد در ناحیه کمر رخ دهد.

وی تاکید کرد: تشخیص زودرس اسکولیوز اهمیت بالایی دارد، چرا که در مراحل اولیه، درمان این ناهنجاری با استفاده از روش‌های غیرجراحی یا جراحی‌های ساده ممکن است. اگر اسکولیوز به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند در دوران بلوغ و رشد کودک، مشکلات جدی‌تری ایجاد کند و نیاز به جراحی‌های پیچیده‌تری لازم باشد

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین بر اهمیت آگاهی عمومی و برنامه‌های غربالگری در سطح خانه‌های بهداشت تأکید و اظهار کرد: این برنامه‌ها می‌توانند به تشخیص زودهنگام کمک کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند. معلمان و والدین باید به علائم ابتدایی توجه داشته و در صورت مشاهده هر گونه عدم تقارن یا تغییر در وضعیت بدن کودک، به پزشک مراجعه کنند.

دکتر حقیر همچنین به تاریخچه درمان انحراف ستون فقرات اشاره کرد و گفت: "این بیماری، که امروزه به نام اسکولیوز شناخته می‌شود، سابقه طولانی در تاریخ طب دارد. اولین درمان ثبت شده توسط بقراط در حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد بوده که تنها شامل کشش بیمار بوده است. این روش تا قرن ۱۶ میلادی ادامه داشت. با پیشرفت علم، از اواخر قرن ۲۰ و به‌ویژه از دهه ۱۹۸۰، روش‌های جراحی جدید وارد درمان این بیماری شدند و به طور مداوم در حال بهبود و تکامل هستند."

این جراح مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد با توجه به اهمیت تشخیص و درمان زودرس اسکولیوز،اظهار امیدواری کرد که با همکاری بیشتر در سطح جامعه پزشکی و آموزشی، بتوان به تعداد بیشتری از بیماران خدمت‌رسانی کرد.

دانشیار گروه جراحي مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد ، با اشاره به اینکه حدود 90 درصد کمر دردها، منشاء خوش خیم دارند گفت: مهمترین کمر دردها، کمر دردهای مکانیکال است که به واسطه ضعف عضلات به وجود می آید و تقویت عضلات، مصرف داروهای ضد التهابی، مسکن ها و در مواقع خیلی خاص انجام فیزیوتراپی می تواند در بهبود کمر درد و جلوگیری از عود آن مؤثر باشد.

دکتر بابک گنجه ای فر در گفتگو با وبدا، ضمن بیان این مقدمه که نخاع رابط بین مغز و به عنوان فرمانده بدن و عضلات و ارگان های حیاتی بدن است و حفظ راست قامتی انسان، اتصال عضلات جزء وظایف اصلی ستون فقرات به شمار می رود افزود: کمر درد جزء پنج درد شایعی به شمار می رود که انسان آن را تجربه می کند و به طور متوسط هر فردی، طی سه یا چهار ماه، یک بار ممکن است دچار کمر درد با درجات مختلف شود.

وی بروز کمر درد را همراه با علل مختلفی دانست و گفت: حدود 90 درصد کمر دردها منشاء خوش خیم دارند که مهم ترین آنها کمر دردهای مکانیکال است و به واسطه ضعف عضلات به وجود می آید. همچنین حدود 10 درصد کمردردها، ممکن است عللی به جز علت های عضلانی داشته باشند که باید بررسی های لازم، آزمایش های مربوطه و تصویربرداری در صورت لزوم برای بیمار انجام شود.

دکتر گنجه ای فر، همچنین با اشاره به اینکه کمردرد های مکانیکال، اغلب به واسطه کار کردن رخ می دهند و در هنگام استراحت و بیدار شدن از خواب بروز می کنند افزود: برخی از کمردردها منشأ مهم تری دارند و ممکن است به علت وجود تومور، شکستگی مهره یا بیماری های خاص مثل پوکی استخوان ایجاد شوند که معمولا طی فعالیت خود را نشان می دهند و حتی ممکن است در مواردی باعث کمردردهای شدید شبانه شوند و فرد با درد از خواب بیدار می شود.

وی اضافه کرد: معمولا اکثر کمردردها به دلیل کشیدگی یا خستگی عضلات به وجود می آیند، اما برخی  از کمردردها از جمله، کمردردهای ناحیه پشت و گردن نیاز به بررسی بیشتر دارد. لذا افراد زیر 20 سال و بالای 50 سال در صورت بروز کمردرد حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنند و چنانچه کمر درد همراه با نقص حرکتی در اندام ها باشد به عنوان مثال فرد احساس ضعیف بودن در ناحیه پا و اختلال حس پیدا کند، خود کند،  نیاز به بررسی بیشتر دارند.

عضو هیأت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: افرادی که بیماری های زمینه ای دارند، دچار تومورهای قسمت های مختلف بدن می شوند و افراد دارای سابقه مصرف داروهایی مثل پردیزولون و داروهای شیمی درمانی، سابقه بیماری های عفونی مثل سل و کمر درد، بعد از تروما، لازم است که حتما به پزشک مراجعه کنند و بررسی بیشتر انجام شود.

وی خاطرنشان کرد: کمردردهایی که بطور معمول کمتر از یک ماه رخ می دهند، جز در موارد ذکر شده خوش خیم هستند و ممکن است نیاز به مراجعه پزشک نداشته باشند، اما کمردردهایی که بیشتر از یک ماه طول می کشد، به ویژه کمردردهای مزمن که بیش از سه ماه رخ داده حتما لازم است که مراجعه به پزشک و بررسی بیشتر برای بیمار انجام شود.

دانشیار گروه جراحي مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: معمولا کمر درد در افراد میانسال و مسن بیشتر دیده می شود، اما در عین حال افراد جوان و کمتر از 20 سال و افراد بالای 50 سال باید توجه بیشتری به کمردرد داشته باشند و به طور کلی خانم ها بیشتر دچار کمر درد می شوند که از علل مهم آن عدم انجام فعالیت های ورزشی نسبت به آقایان است.

وی در همین ارتباط افزود: زنانی که دچار کمر درد هستند، هیچ ممانعتی برای بارداری و زایمان طبیعی ندارند. زنانی که سابقه عمل جراحی ستون فقرات دارند، بهتر است که قبل از باردار شدن در کنار متخصص زنان و زایمان، با متخصص جراح مغز و اعصاب و فوق تخصص ستون فقرات مشاوره داشته باشند. در این موارد حتی زایمان می تواند به صورت طبیعی انجام شود و تنها در برخی مواقع خاص، متخصص جراحی مغز و اعصاب توصیه به عمل سزارین برای ختم حاملگی می کند.

دکتر گنجه ای فر این نکته مهم را نیز یادآور شد که زنان و مردان شاغل و افرادی که فعالیت های سنگین بدنی انجام می دهند، معمولا به دلیل خستگی و ضعف عضلات دچار دردهای ستون فقرات، مخصوصا دردهای شبانه هنگام خواب یا دچار درد و گرفتگی عضلات در هنگام بیدار شدن صبحگاه می شوند و اغلب افراد شاغل در سازمان ها، که اصطلاحا پشت میز نشین هستند دچار درد در نواحی گردن و ستون فقرات می شوند.

وی به این افراد توصیه کرد: در کنار انجام ورزش های منظم هفتگی، حرکات کششی و تقویت عضلات هنگام کار انجام دهند چرا که، می تواند در بهبود کمر درد و درد ستون فقرات و جلوگیری از آن مفید باشد، در اکثر موارد درمان کمر درد، به صورت درمان های طبی انجام می شود. تقویت عضلات، مصرف داروهای ضد التهابی و مسکن و در مواقع خیلی خاص انجام فیزیوتراپی می تواند در بهبود کمر درد و جلوگیری از عود کمر درد مؤثر باشد.

دکتر گنجه ای فر همچنین گفت: یکی از دیگر از روش های کم تهاجمی مثل تزریق اپیدورال در فضای کانال نخاع و لیزر ممکن است، در مواردی بسیارخاص به بیمار کمک کند، اما انجام این روش های کم تهاجمی به صورت معمول نباید برای بیمارانی که دچار کمر درد هستند انجام شود.

وی با بیان اینکه افراد غیر متخصص در درمان کمر درد مداخله زیادی انجام می دهند افزود، بیماران حتما قبل از اینکه روش های سنتی مثل شکستن قلنج و مراجعه به شکسته بند را انجام دهند، حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنند.

دانشیار گروه جراحي مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی مشهد یادآور شد: با توجه به اینکه، حدود 10 درصد از کمردردها منشأ تومورال، شکستگی یا ضایعات دیگر ستون فقرت داشته، که نیاز به مداخله دارند و در این موارد اگر بررسی و تشخیص صورت نگیرد، ممکن است فرد دچار مشکل شود.

وی خاطرنشان کرد: حدود 40 سال است که، در گروه جراحی مغز و اعصاب بیمارستان قائم (عج) و بیمارستان شهید کامیاب،  اکثر عمل های جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات به صورت کاملا علمی انجام می شود.

عضو هیأت علمی گروه مغز و اعصاب دانشگاه به حضور اساتید با تجربه و شایسته در دانشگاه های علوم پزشکی مشهد اشاره کرد و افزود: در بیمارستان قائم (عج)، اساتید مجربی از جمله، دکتر فریبرز ثمینی جراح مغز اعصاب دیسک و ستون فقرات و دکتر بیرجندی، دکتر ذبیحیان، دکتر کیخسروی، دکتر فرجی راد، دکتر رضایی و دکتر حقیر فلوشیپ ستون فقرات، دکتر مشهدی نژاد، دکتر احصایی و دکتر خاموشی در بیمارستان امداد و بیمارستان اکبر دکتر تولایی که فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب کودکان در حال خدمت رسانی به بیماران و آموزش رزیدنت ها مشغول هستند. دکتر ابویی از همکاران گروه مغز و اعصاب دانشگاه در حال حاضر در دانشگاه تهران در حال طی کردن دوره فوق تخصص خود هستند.

وی اضافه کرد: خوشبختانه از سه سال گذشته با مجوز وزرات بهداشت و آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد فلوشیپ ستون فقرات را راه اندازی کرده و بنده افتخار دارم که به عنوان مدیریتور(مسئول هماهنگ کننده) این رشته در خدمت اساتید و دانشجویان فوق تخصصی باشم، که در دوره های آموزشی ستون فقرات دانشگاه علوم پزشکی مشهد شرکت می کنند.

دکتر گنجه ایی فر همچنین گفت: طی چند سال اخیر، پیشرفت بسیار خوبی در انجام عمل های پیچیده ستون فقرات در کلیه مراکز آموزشی دانشگاه مشهد انجام شده و خوشبختانه به همراه همکاران با تجربه گروه مغز و اعصاب دانشگاه، به صورت کاملا علمی و با توانمندی و امکانات کامل در دانشگاه های زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد به تمام بیمارانی که نیاز به انجام عمل های پیچیده ستون فقرات دارند خدمات خوبی ارائه می کنیم.