بهداشت و پیشگیری

وقتي گفته مي‌شود شخصي دچار بيماري فشارخون بالا شده به اين معني است فشارخون آن فرد از محدوده طبيعي ، خارج شده و افزايش یافته و به‌صورت ثابت باقي مانده است.

مهم‌ترین عوامل افزايش‌دهنده فشارخون شامل سن (فشار خون به اقتضای افزایش سن بالاتر می‌رود)، چاقي، کشیدن سیگار، قلیان و سایر مواد دخانی، استرس، مصرف الکل، رژيم غذايي شور یا چرب، کم تحرکی، عوامل ژنتيکي و سابقه خانوادگي می‌باشد.
در بین عوامل پیشگیری کننده و درمان کننده پرفشاری خون، ورزش، شاید ارزان‌ترین و لذت‌بخش‌ترین راه‌ها باشد. ورزش، نقشی دو سویه در بروز و کنترل فشار خون دارد. اگر شما پرفشاری خون ندارید، می‌توانید با ورزش مستمر و برنامه‌دار، از خطر ابتلا به پرفشاری خون کم کنید و از سوی دیگر اگر مبتلا به پرفشاری خون هستید می‌توانید با یک برنامه‌ی ورزشی تحت نظر پزشک، عوارض و خطرات این بیماری را کاهش دهید.

برای بهره‌گیری از فایده‌های ورزش می‌توان به فعالیت‌های سبک ورزشی مانند پياده‌روي و دویدن نرم و به تدریج به سمت ورزش‌های میانی مانند دوچرخه سواري روی آورد. اگر تا حالا اصلا ورزش نکرده‌اید و مبتلا به پرفشاری خون هستید حتما ورزش را طبق نظر پزشک‌تان انجام دهید.

در صورتیکه قصد فعالیت جسمانی را دارید سؤالات زیر را از خود بپرسید:

1. آیا شرایط قلبی شما به گونه‌ای است که باید فقط فعالیت‌های جسمانی توصیه شده توسط پزشک را انجام دهید؟
2. آیا در حین فعالیت جسمانی درد در قفسه سینه دارید؟
3. آیا در ماه گذشته، در زمانی که فعالیت جسمی نداشتید، قفسه سینه شما درد می‌گرفت؟
4. آیا تعادل خود را به علت سرگیجه از دست می‌دهید یا تا به حال هوشیاری خود را از دست داده‌اید؟
5. آیا اخیراً به تجویز پزشک، داروهای کاهنده فشار خون یا داروهای قلبی مصرف می‌نمایید؟
6. آیا دلایل دیگری دارید که نباید فعالیت جسمانی داشته باشید؟ ( مثلا اگر مشکل استخوانی یا مفصلی دارید ممکن است با تغییر در میزان فعالیت جسمانی بدتر شود).

در صورت پاسخ بلی به سئوالات فوق با نظر پزشک ورزش را شروع کنید:

در صورتیکه تا کنون سابقه فعالیت جسمانی نداشته اید و پاسخ به سوالات بالا منفی می باشد جهت شروع فعالیت جسمانی رعایت موارد زیر الزامی می باشد :

الف ) شروع برنامه :

1. مدت هر جلسه ورزش : حداقل 10 دقیقه فعالیت جسمانی ممتد
2. تعداد جلسات ورزشی در روز : حداقل 3 جلسه 10 دقیقه ای
3. شدت ورزش : پیاده روی با سرعت 100-80 گام در دقیقه

(شدت : میزان تقلا و تلاشی است که در حین ورزش باعث مصرف انرژی می شود)

1. تعداد روزهای هفته : 3 الی 5 روز در هفته

ب ) دو ماه بعد از شروع  :

1. مدت هر جلسه ورزش : حداقل 20 دقیقه فعالیت جسمانی ممتد
2. تعداد جلسات ورزشی در روز : حداقل 2 جلسه 20دقیقه ای
3. شدت ورزش : پیاده روی با سرعت 100-80 گام در دقیقه
4. تعداد روزهای هفته : 5 روز در هفته

ج ) 4 ماه بعد از شروع :

1. مدت هر جلسه ورزش : حداقل 30 دقیقه فعالیت جسمانی ممتد
2. تعداد جلسات ورزشی در روز : حداقل 1 جلسه 30دقیقه ای
3. شدت ورزش : پیاده روی با سرعت 100-80 گام در دقیقه
4. تعداد روزهای هفته : 5 روز در هفته

 انجام ورزشهای قدرتی ، حداقل 6 ماه پس از اجرای نسخه ورزشی هوازی( پیاده روی ، کوه پیمایی، دویدن ، دوچرخه سواری ، شنا ، طناب زدن و...) و با نظر متخصص پزشکی ورزشی صورت گیرد.

توصیه های عمومی قبل از شروع ورزش :

1. از نیم تا یک ساعت قبل از ورزش به میزان 2 تا 3 لیوان مایعات مصرف نمایید.(فقط به اندازه‌ای آب بنوشید که احساس تشنگی نکنید.)
2. داروی خود را طبق دستور پزشک و در فاصله زمانی مشخص و ثابت مصرف کنید.
3. فشارخون خود را قبل از شروع ورزش چک کنید و در صورتی که در محدوده توصیه شده توسط پزشک‌تان می‌باشد، ورزش را شروع کنید.

ملاحظات حین جلسه ورزشی

1. از حبس کردن نفس حین انجام ورزش خودداری شود.
2. حین ورزش هر 20 دقیقه یک لیوان مایعات مصرف گردد.

 "مدیریت سلامت خانواده ، جمعیت و مدارس"

معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد

کارشناس مسئول پیشگیری از ایدز و هپاتیت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد  از برگزاری پویش چند دقیقه توقف با هدف پیشگیری و اطلاع رسانی بیماری اچ آی وی در مشهد خبر داد.

دکتر علی حسین پور در گفتگو با وب دا اظهار کرد: پویش چند دقیقه توقف از 23 لغایت 25 مردادماه به مدت سه روز در پارک های پرتردد مشهد اجرا می شود.

وی با بیان اینکه این طرح با مشارکت  انجمن علمی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد و همکاری 70 دانشجوی پزشکی اموزش دیده اجرا می شود خاطر نشان کرد: در این طرح دانشجویان در قالب تیم های چند نفره در پارک های سطح شهر مستقر شده و از طریق برنامه های مختلف مانند گفتگو ی چهره  به چهره و توزیع بروشور، شهروندان به ویژه جوانان را با بیماری hiv و راهکارهای پیشگیری از آن آشنا می کنند.

کارشناس مسئول پیشگیری از ایدز و هپاتیت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد  با بیان اینکه این پویش با هدف پیشگیری و اطلاع رسانی برگزار می شود،اذعان کرد: در مکان های اجرای پویش تست سریع اچ ای وی نیز انجام می شود اما بیشتر دانشجویان در بحث آگاهی سازی فعالیت می کنند و اگر فردی علاقه به پیگیری بیشتری در زمینه بیماری داشت نیز به مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری معرفی می شود.

مدیر شبکه بهداشت و درمان قوچان ازبرگزاری کمپین ارتقاء مراقبت های پیش از بارداری در این شهرستان خبر داد.

دکتر اردشیر کارامد با بیان اینکه این طرح از 20 مرداد الی 20 شهریور در این شهرستان اجرا می شود خاطر نشان کرد: انسان سالم محور توسعه پایدار است و اگرجامعه‌ای دارای مادران سالم باشد فرزند سالم نیز خواهد داشت.

وی افزود: سلامت مادران باردار یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی جامعه محسوب می‌شود که دولت و مردم در ایجاد آن نقش دارند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان قوچان خاطر نشان کرد:  خدمات پیش از بارداری شامل ویزیت پزشک و ماما ، ایمن سازی در صورت لزوم ،  دریافت مکمل و انجام آزمایشات می باشد که در کلیه مرکز خدمات جامع سلامت انجام میگیرد و هدف از تشکیل کمپین اطلاع رسانی در خصوص این اقدامات میباشد.

در دنیای امروز که اینترنت در همه‌ی خانه‌ها حضور دارد و تقریبا همه‌ی شهروندان به آخرین اطلاعات بهداشتی دسترسی دارند کمتر کسی است که نداند سبزی و میوه، نقش مهمی در سلامتی افراد بخصوص در تنظیم فشارخون و کاهش بیماری‌های قلب و عروق دارد. اما بیشتر افراد می‌خواهند بدانند این تأثیر تا چه اندازه است.

یک گروه از متخصصین تغذیه که در سال 2013 پژوهشی گسترده در میان زنان میانسال و سالمند را انجام دادند به این نتیجه دست یافتند که میوه و سبزی بخصوص آنها که ویژگی‌ کاهش فشارخون دارند هم به صورت مستقیم و هم از جهت بهبود مقیاس وزن، فشار خون را کاهش می‌دهند.

این تحقیق که بر روی بیش از 13 هزار و 600 بانوی بالاتر از 40 سال صورت گرفته حدود 13 سال طول کشیده است. در نهایت محققین به این نتیجه رسیدند که میوه و سبزی، اگر چه در تعدیل و تنظیم فشارخون مؤثر است اما تأثیرش به اندازه‌ای نیست که تنها به این عامل به عنوان فاکتور نهایی کاهش دهنده‌ی فشارخون تکیه کنیم.1

بنا بر این در کنار تغذیه با میوه‌ها و سبزی‌ها باید سایر فاکتورهای تنظیم فشارخون و حفظ سلامتی را نیز در نظر داشته باشیم. البته سن، نژاد، جنس، ارث و وضعیت جغرافیایی و آلودگی‌های محیطی نیز در این بیماری مؤثر هستند ولی اگر عوامل غیر ارادی را در نظر نگیریم با ورزش، تغذیه‌ی سالم، دوری از استرس غیر ضروری، پرهیز از خشونت، آرامش محیطی، تحرک روزانه و سنگین کردن کفه‌ی تغذیه‌ی گیاهان نسبت به گوشت قرمز، می‌توان در کاهش فشارخون و عدم ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق، نقش مؤثری ایفا کرد.

میوه ها و سبزی ها منبع خوبی از ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر هستند که در سلامتی موثرند. فیبر نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های قلبی – عروقی ، فشارخون، دیابت، انواع سرطان و چاقی دارد. فیبرها سبب کاهش جذب چربی موجود در غذا و کاهش کلسترول خون می‌شوند. همچنین فیبرها باعث افزایش حرکات روده ی بزرگ و پیشگیری از یبوست می‌شوند و با باند کردن چربی ها، به دفع آنها از بدن کمک می‌کنند.

ویکتوریا میلر، سرپرست تیم تحقیق از دانشگاه تافتس آمریکا، که یک تحقیق مفصل در باره سبزی و میوه انجام داده می‌گوید: یافته‌های ما بر افزایش مصرف میوه و سبزیجات در سراسر دنیا به منظور بهبود سلامت قلب تاکید دارد.2

مصرف ميوه‌ها و سبزي‌ها به خصوص سبزي هاي حاوي پتاسيم نقش موثري در كاهش فشار خون دارند و در افراد مبتلا به فشارخون بالا، از حملات مغزی جلوگیری می کند. بسیاری از پژوهش ها نشان داده اند که پتاسیم هم در پیشگیری و هم در درمان پرفشاری خون موثر است. زمانی که بدن پتاسیم را جذب می کند، سدیم را دفع می کند و بالعکس. ( سدیم ماده موثره نمک نقش موثری در افزایش فشارخون دارد ) بنابراین افزایش مصرف پتاسیم سبب دفع سدیم از بدن میشود. میوه های حاوی پتاسیم شامل : (موز، زردآلو، پرتقال، انجیر، گریپ فروت، هلو، انگور و آلو) ، سبزی های حاوی پتاسیم شامل : (سیب زمینی، سیر، کلم بروکلی، کدو سبز، قارچ، گوجه فرنگی و...) می باشد. سیب زمینی علاوه بر پتاسیم دارای یك ترکیب کاهنده ی فشار خون است. 

روزانه از سبزی های سبز تیره مثل سبزی خوردن، اسفناج و ... مصرف کنید. سبزی های برگ تیره حاوی منیزیم هستند. منیزیم یك عنصر مهم در جلوگیری از انقباض عضلات صاف رگ ها به شمار می رود. از این رو به عنوان گشاد کننده عروق می تواند در تنظیم فشارخون ایفای نقش کند.

از میوه ها و سبزی های نارنجی و قرمز رنگ مثل زردآلو ، خرمالو، هویج ، کدو حلوایی ، گوجه فرنگی و ....بیشتر مصرف کنید.

سعی کنید از انواع مختلف سبزی ها و میوه ها در برنامه غذایی روزانه خود استفاده کنید. سهم سبزی ها در رژیم غذایی روزانه 3-2 سهم میباشد . یک واحد سبزی شامل یک عدد سیب زمینی یا گوجه فرنگی یا پیاز یا خیار متوسط یا نصف لیوان سبزی پخته یا سبزی خام خرد شده می باشد. سهم میوه ها 4-2 واحد در روز می باشد. هر واحد میوه شامل یک عدد میوه متوسط مانند : سیب، پرتغال و... یا نصف لیوان آب میوه تازه و طبیعی یا نصف لیوان میوه های ریز مثل توت ، یا یک چهارم لیوان میوه خشک می‌باشد.

1-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3258456/

2- باشگاه خبرنگاران جوان، خرداد 98

معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- گروه بهبود تغذیه جامعه