بهداشت و پیشگیری

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: تخم مرغ به عنوان غذايي كه به راحتي و با صرف اندك زماني قابل طبخ و مصرف است در مقایسه با غذاهاي آماده خياباني به علت مواد مغذی استثنایی آن، سالهاست به عنوان یک منبع غذایی طبیعی و کامل مطرح می باشد و علاوه بر اینکه یک وعده غذایی خوشمزه و کامل است عنصر جدايي ناپذير تهيه بسیاری از غذاها است.

دکتر زهرا اباصلتی در گفتگو با وب دا افزود: در حال حاضر سرانه مصرف تخم مرغ در کشور ما حدود 160 عدد است و پایین تر از متوسط جهانی است در حالیکه این رقم در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به ميزاني بالغ بر 300 عدد هم میرسد.

وی اظهار کرد: تخم مرغ به دلیل خواص تغذیه ای ارزشمندی که دارد در هرم غذایی در گروه گوشت، حبوبات و مغزها قرار دارد و ارزش غذايي يک عدد تخم مرغ معادل است با30 گرم انواع گوشت (قرمز، مرغ و ماهي) معادل دو تکه متوسط خورشتي، نصف ليوان حبوبات پخته، يك چهارم ليوان حبوبات خام و يك چهارم ليوان انواع مغزها بادام، پسته، فندق، گردو است.

دکتر اباصلتی گفت: تخم مرغ دارای بالاترين منبع پروتئين مطلوب قابل مصرف و حاوی  تمام 9 اسید آمینه ضروری و تقريبا تمامي ويتامينها به ویژه گروه B و 12B  (بجز ويتامين C) و مواد معدني ضروري مورد نياز انسان است که کولین موجود در آن، تأثیر قابل توجهی بر عملکرد مغز و سیستم عصبی برای رشد و نمو جنین و کودک ، تقویت حافظه و سلامت قلب و عروق دارد و لوتئین و گزانتین زرده تخم مرغ ، از تحليل رفتن لایه ماکولای شبکیه و نابینائی ناشی از آن در سالخوردگی جلوگیری می کند. .

وی با بیان اینکه در دهه های گذشته تصور میشد که با خوردن تخم مرغ کلسترول خون افزایش یافته و در نتیجه بیماریهای قلبی‏- عروقی و خطر حمله قلبی را افزایش میدهد، ادامه داد: امروزه مطالعات متعددی توسط محققین در مراکز معتبر و در طول سالهای متمادی بر روی افراد بسیار زیادی در کشورهای مختلف صورت گرفته كه ثابت کرده اند خوردن تخم مرغ حتی بیش از یک عدد در روز در بسیاری از مردم بدون ارتباط به جنس، سن و نژاد آنها باعث افزایش کلسترول خون نشده و حتی برای قلب میتواند مناسب و مفید هم باشد.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: تخم مرغ با داشتن 210 میلی گرم کلسترول نه تنها نسبت کلسترول خوب و بد را که مهمترین شاخص برای تعیین احتمال خطر بیماریهای قلبی است تغییر بسیار کمی می دهد و  بر احتمال بروز بیماریهای قلبی‏-عروقی اثری ندارد بلکه باعث کاهش پاسخ های التهابی در بدن می گردد.

 دکتر اباصلتی خاطر نشان کرد: شواهد اپیدمیولوژیکی حاکی از این است که سرانه مصرف تخم مرغ در فرهنگهای مختلف ارتباطی با میزان بروز بیماریهای قلبی نداشته و حتی در بروز بیماریهای قلبی‏- عروقی در افرادی که یک تخم مرغ در هفته و کسانی که یک تخم مرغ در روز میخورند ارتباطی مشاهده نشده است. 

وی با بیان اینکه آنچه که در تولید کلسترول خون در بدن نقش دارد اسیدهای چرب اشباع بویژه نوع ترانس است و نه کلسترول های غذایی اظهار داشت در تخم مرغ تنها یک سوم اسیدهای چرب از نوع اشباع بوده و کلسترولی هم که در اثر خوردن تخم مرغ در بدن تولید میشود از نوع HDL (کلسترول خوب) و LDL کم آتروژنیک است

دکتر اباصلتی گفت: مصرف تخم مرغ در زنان باردار و شیرده، کودکان و نوجوانان در حال رشد، ورزشکاران و کلیه بزرگسالان سالم و همچنین در دوران پس از بیماری بدلیل ارزش غذایی بالا توصیه می شود. در این افراد مصرف یک تخم مرغ در روز بلامانع و در برخی موارد توصیه مصرف بیشتر هم ممکن است انجام شود. در هر صورت تخم مرغ از 8 ماهگی در کودکان قابل مصرف بوده و توصیه میشود تا یک سالگی 1 زرده کامل، یک روز در میان و از 2 سالگی به بالا یک تخم مرغ در روز در برنامه غذایی کودکان وارد شود.

 وی تاکید کرد: گرچه در برخی شرایط باید در مصرف تخم مرغ کامل ملاحظاتی صورت پذیرد ولی بدلیل خواص ویژه و منحصر بفردی که در تخم مرغ وجود داشته و عدم مصرف آن می تواند کمبود ترکیبات ضروری مثل کولین، لوتئین و گزانتین را به همراه داشته باشد؛ مصرف تخم مرغ در هیچ گروه سنی نباید حذف شود بلکه باید در موارد محدودیت مصرف، مقدار مصرف آن با نظر پزشک معالج کاهش یابد که حتی در بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماریهای قلبی‏- عروقی تا حدود 3 عدد در هفته نیز پیشنهاد میشود. البته در اینصورت باید از خوردن غذاهای چرب و پرنمک نیز همراه تخم مرغ خودداری شود و روش پخت تخم مرغ نیز بدون روغن صورت پذیرد که در این صورت نه تنها خطری نخواهد داشت بلکه در این گروههای خاص مفید هم خواهد بود.

دکتر اباصلتی با بیان اینکه روی آوردن به چنین فرآورده مهم و ارزشمند غذایی از ضرورتهای اجتناب ناپذیر جامعه جوان و در حال رشد ایران است ، ابراز امیدواری کرد: با روشن نمودن اذهان عمومي و انتخاب بهترين و سالم ترين غذاها متناسب با نیازهای رشد افراد از دیدگاه نیازهای پروتئینی مناسب و به حداقل رساندن مصرف غذاهاي آماده و صنعتي در سبد غذايي خانواده ها ، اقدام موثری در جهت اصلاح الگوي مصرف در جامعه ايراني انجام شود.

مدیر سلامت روانی اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: استرس شغلی یکی از عوامل اساسی در کاهش بهره وری سازمان ها و ایجاد عوارض جسمی و روانی در کارکنان است.

دکتر ندا اخروی، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه استرس جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان شده و انسان از کودکی با موقعیت های تنش زا مواجه است ، گفت: مرگ نزدیکان، حوادث غیرمترقبه، بیکاری و ناکامیهای متعدد از جمله موقعیتهایی هستند که به ایجاد استرس می انجامند.

وی ادامه داد: کار نیز جنبه ای از زندگی است که صرف نظر از اینکه منابع مالی برخی از نیازهای اساسی آدمی را ارضاء میکند، با این وجود میتواند منبع فشار روانی نیز باشد.

دکتر اخروی با بیان اینکه علائم و نشانه های استرس شغلی در محیط ، احساس اضطراب، تحریک پذیری و یا افسردگی ، بی تفاوتی، از دست دادن علاقه به کار ، مشکلات خواب ،خستگی ، مشکلات تمرکز ،تنش عضلانی یا سردرد ،مشکلات معده ،گوشه گیری از اجتماع ،کاهش میل جنسی و استفاده مداوم از داروهای اعصاب یا الکل است، خاطر نشان کرد: استرس شغلی را کنش متفابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل می دانند به گونه ای که خواست های محیط کار بیش تر از آن است که فرد بتواند از عهده آنها برآید . 

وی با اشاره به اینکه این استرس علاوه بر مشکلاتی که برای فرد ایجاد میکند، پیامدهای نامناسبی هم برای سازمانها در بر دارد به طوری که میتواند اولین علت ناتوانی ناشی از کار قلمداد شود و ضررهای اقتصادی زیادی هم به دنبال داشته باشد تصریح کرد: اگر فرد نتواند از عهده انجام کاری که بخشی از شغل معینی است برآید، دچار استرس خواهد شد علاوه براین اگر فردی در شرایط شغلی قرار بگیرد که از مهارتهای فردی به طور کامل استفاده نکند نیز دچار استرس می شود. 

وی با بیان اینکه ناسازگاری نقش نیز  هنگامی اتفاق میافتد که پذیرش مجموعه ای از الزامات شغلی باپذیرش مجموعه ای دیگر در تضاد است ، ابراز کرد: کیفیت روابط کارکنان در محیط کار ، ساختارهایی که قدرت تصمیم گیری بیشتری به کارکنان خود میدهند و شیوه های کار در مدیریت منابع انسانی بر میزان استرس های وارده بر افراد تاثیر دارد.

دکتر اخروی با اشاره به اینکه پیامد های استرس شغلی شامل عوارض روانی و جسمی، فردی و سازمانی است، گفت: عوارض روانی شامل  اضطراب، حساسیت، افسردگی، نارضایتی، خستگی، ملامت، ناکامی، بیزاری، انزوا و خودکشی و عوارض جسمی نیز شامل بیماری های قلبی و عروقی، اختلالات اسکلتی عضلانی، زخمهای گوارشی، تضعیف سیستم ایمنی و سرطان است . 

وی ادامه داد: عوارض رفتار فردی شامل خودداری از کارکردن، مصرف روز افزون دارو، پرخوری یا بی اشتهایی و رفتارهای ستیزه جویانه در برابر خانواده و  عوارض سازمانی نیز غیبت، رها کردن شغل، افزایش خطا و حادثه، افزایش آسیبها و ضایعات، کاهش کارایی، کاهش کیفیت کار، فقدان بهره وری، افزایش هزینه های پزشکی و بهداشتی، افزایش مرخصی استعلاجی، بازنشستگی زودرس، هزینه های جایگزینی افراد، فقدان خلاقیت و نوآوری، افزایش مخالفتها و از هم پاشیدگی سازمانی  است. 

دکتر اخروی با بیان اینکه استرس شغلی را می توان با انجام تغییرات سازمانی کاهش داد، گفت:  مزیت تغییرات سازمانی این است که مستقیما با علل اصلی استرس سروکار دارد . با این وجود ، گاهی مدیران با این نوع تغییرات مخالف هستند ، زیرا این تغییرات میتواند شامل تغییر روش کار ، برنامه تولید یا تغییر ساختار سازمانی باشد. 

رئیس گروه پیشگیری و مقابله با بیماریهای معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد:  بیش از 22 هزار واکسن آنفلوانزا به معاونت بهداشتی برای تلقیح به جامعه هدف از سوی وزارت بهداشت اختصاص یافته است.   

دکتر زهرا نهبندانی، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه پرسنل حوزه بهداشت و درمان به دلیل مواجهه نزدیک با مبتلایان به بیماری آنفلوانزا از جمله افرادی نیازمند به واکسن هستند، خاطر نشان کرد: 9 هزار و 80 مورد واکسن ایرانی و 13 هزار و 850 مورد واکسن خارجی در اختیار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفته است. 

وی ادامه داد:  افراد بالای 65 سال، بیماران مبتلا به بیماریهای زمینه ای و کودکان  که از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردارند از جمله افرادی هستند که بهتر است واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند.

دکتر نهبندانی با بیان اینکه بیماری آنفلوانزا مسری است و علائم آنفلوانزا می‌تواند تا ۱۴-۷ روز باقی بماند، گفت: گرفتگی و آبریزش بینی، عطسه، بدن درد و خستگی کلی بدن از علائم ابتلا به آنفلوانزا است و معمولاً علائم این بیماری شدیدتر از علائم سرماخوردگی است.

وی بیان کرد: در واقع تفاوت آنفلوانزا و سرماخوردگی در شدت این دو بیماری است، معمولاً سرماخوردگی مشکلات و عوارض چندانی برای فرد به وجود نخواهد آورد اما آنفلوانزا می‌تواند منجر به عفونت گوش و ذات‌الریه شود.

دکتر نهبندانی گفت: پرسنل حوزه بهداشت و درمان بخصوص بخش های عفونی، کارمندان محیط زیست و دامپزشکی و جانبازان تحت پوشش بنیاد شهید و... از جمله افراد جامعه هدف برای دریافت واکسن آنفلوانزا هستند وسایر افراد می توانند از داروخانه های سطح شهر تهیه  و تزریق کنند .

کارشناس مسئول طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد بر رعایت توصیه‌های طب ایرانی در اصلاح سبک زندگی برای کمک به سلامت دانش‌آموزان تاکید کرد.

دکتر زهرا نیک اختر  در گفتگو با وب دا با بیان اینکه تغذیه مناسب، خواب کافی و تطابق با تغییرات آب و هوایی به حفظ سلامت دانش آموزان کمک می کند گفت: تغذیه مناسب بخصوص در وعده صبحانه انرژی دانش آموزان را در ساعات حضور در مدرسه فراهم می نماید و  بهتر است صبحانه بین ساعت 7تا 8 صبح میل شود.

وی در ادامه افزود تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایی برای همگان به ویژه دانش آموزان مهم است صبحانه هایی مانند نان و پنیر با سبزی یا گردو و یا خامه و مربا یا عسل، تخم مرغ آب پز، پوره سیب زمینی ، املت، همبرگر خانگی، فلافل، عدسی، خوراک لوبیا و ترکیب شیره انگور با ارده بخصوص در روزهای سرد توصیه می شود.

  دکتر نیک اختر با بیان اینکه میان وعده های سالم مانند انواع مغزها مانند فندق، پسته، بادام، گردو یا آجیل‌های شیرین مثل کشمش و مویز و یا نخودچی ، برگه هلو و زردالو و میوه هایی مانند سیب، گلابی و انجیر از جمله خوراکی های می بایست در میان وعده ها برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شود خاطر نشان کرد: خواب کافی و مناسب نیز نقش اساسی در نگهداشت سلامتی دارد. مدت، زمان وکیفیت مناسب خواب بخصوص در فصل پاییز به افزایش تمرکز و یادگیری، خلاقیت و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند و در فصول سرد سال مانند پاییز، دیر خوابیدن در شب، خوابیدن در روز و کم خوابی منع  شده است.

کارشناس مسئول طب ایرانی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: بهترین زمان خواب از اوایل شب تا صبح زود است و مقدار مناسب خواب با توجه به مزاج افراد متغیر است، البته نوجوانان و جوانان به خواب بیشتری نسبت به بزرگسالان نیاز دارند اما به طور کلی بین 6 تا 10 ساعت خواب با توجه به سن و مزاج هر فرد توصیه می شود.

وی گفت با توجه به تغییر هوا به سمت سردی و خشکی در اوایل پاییز، حفظ بدن از سرما و پوشش مناسب برای پیشگیری از مواجه با تغییر ناگهانی دما توصیه میشود. همچنین برای پیشگیری از خشکی پوست استفاده از کرم های مرطوب کنند، روغن بنفشه و روغن بادام شیرین موثر است. استفاده از انواع سوپ و آش و خورشت هایی مانند بامیه ،کدو و سیب ، شیربرنج و فرنی نیز توصیه می شود.

دکتر نیک اختر با اشاره به تهیه محتواهای آموزشی ویژه کودکان و نوجوانان با محوریت طب ایرانی و مکمل، گفت: ارائه این آموزش‌ها در سنین کودکی از اثرپذیری بالایی برخوردار است و از بروز بسیاری از مشکلات و بیماریها در سنین جوانی، میانسالی و سالمندی جلوگیری می‌کند.