بهداشت و پیشگیری

رئیس گروه بیماریهای غیر واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه فنیل کتونوری از جمله بیماریهای متابولیک ارثی است که از پدر و مادر به فرزند منتقل می شود  اظهار کرد:  99درصد نوزادان تحت پوشش دانشگاه در خانه های بهداشت، پایگاه های سلامت و مراکز خدمات جامع سلامت  مورد غربالگری فتیل کتونوری قرار می گیرند و سالیانه حدود 15 بیمار شناسایی شده و برای درمان به مراکز تخصصی ارجاع می شوند.

دکتر بابک اقبالی در گفتگو با وب دا خاطر نشان کرد: در بیماری فنیل کتونوری می توان با غربالگری نوزادان در 3‏-5 روزگی و تشخیص به موقع بیماری و رعایت رژیم غذایی، درمان و توانبخشی به هنگام، از عقب ماندگی ذهنی و سایر آسیبهای جدی و مشکلات احتمالی آن پیشگیری نمود.

وی تصریح کرد: بیماران شناسایی شده برای درمان به کلینیک منتخب فنیل کتونوری در بیمارستان اکبر ارجاع می شوند و تحت نظر تیم بالینی درمان( فوق تخصص غدد و متابولیک، کارشناس تغذیه، گفتار درمان و کاردرمان)  قرار می گیرند.

رئیس گروه بیماریهای غیر واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در حال حاضر 220 بیمار فنیل کتونوری در سطح دانشگاه علوم پزشکی مشهد تحت پوشش و درمان قرار دارند و تعداد 100 بیمار دیگر هم از سایر دانشگاه های اقماری شامل نیشابور، سبزوار، تربت حیدریه و تربت جام جهت درمان به کلینیک منتخب فنیل کتونوری در بیمارستان اکبر مراجعه می کنند.

دکتر اقبالی با اشاره به اینکه این بیماری به علت نقص آنزیم کبدی فنیل آلانین هیدرو کسیلاز به وجود می آید تصریح کرد: توزیع دارو  شیرخشک های رژیمی این بیماران از طریق وزارت انجام می شود و درخواست شیرخشک های رژیمی مورد نیاز این بیماران با توجه به نظر کارشناس تغذیه بیمارستان به وزارت ارسال و از طریق پست درب منازل ایشان تحویل داده می شود. علاوه بر این، سهمیه دارویی ماهیانه آنها طبق نظر پزشک متخصص به وزارت اعلام و از طریق داروخانه منتخب سطح شهر مشهد توزیع می گردد.

وی خاطر نشان کرد: والدین بیماران فنیل کتونوری نیز در مراکز خدمات جامع سلامت تحت مراقبت ژنتیک قرار می گیرند تا در صورت تمایل خانواده و بارداری مجدد، تشخیص ژنتیک برای جنین در هفته 12‏-10 بارداری انجام شود.

مدیر توسعه و ارتقا شبکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: برنامه سلامت خانواده در 10 شهرستان تحت پوشش با جمعیت 630 هزار نفری اجرایی شده است .

دکتر حسن عبدالله زاده، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه برنامه سلامت خانواده به عنوان یکی از برنامه های ملی شناخته می شود و هر دانشگاه بنا بر مجوزهایی که از سوی وزارت بهداشت دریافت می کند می تواند گستردگی اجرای این برنامه را در مناطق تحت پوشش افزایش یابد، گفت: تاکنون 10 شهرستان از جمله قوچان، کاشمر، بردسکن، درگز، سرخس، فریمان، چناران، خواف، تایباد و گلبهار در این برنامه شرکت کرده اند. 

وی ادامه داد: زیر ساخت های لازم برای اجرای این طرح در حاشیه شهر مشهد در نظر گرفته شده است و با کسب مجوز اجرای این طرح در کلان شهرها قطعا آمار افراد تحت پوشش افزایش چشمگیری خواهد داشت. 

دکتر عبدالله زاده بیان کرد: نیروی انسانی و فضا و امکانات مورد نیاز برای اجرای این طرح به شکل گسترده در کلان شهر مشهد پیش بینی شده است. 

مدیر توسعه و ارتقا شبکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در حال حاضر 630 هزار نفر در مناطق تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد از برنامه سلامت خانواده بهره مند شده اند.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: امروزه سلامت معنوی به عنوان بعد چهارم سلامت، از سوی سازمان جهانی بهداشت مورد تاکید قرار گرفته و در کنار ابعاد سلامت جسمی، روحی و اجتماعی در اکثر مدلهای سلامتی به این بعد هم توجه می شود چرا که تامین این بعد از سلامتی باعث ارتقای سایر ابعاد سلامت نیز خواهد شد.

به گزارش وب دا، دکتر حمیدرضا قربان زاده در نشست آموزشی«سلامت معنوی درکودکان» با بیان اینکه معارف دینی ما بیشترین ظرفیت را در تدوین سازوکارهای سلامت معنوی دارد، افزود: علیرغم اهمیت سلامت معنوی، متاسفانه در جامعه و نظام بهداشت توجه کمی به آن شده و این امر به عنوان یک خلا اساسی در سیستم نظام بهداشت کشور مطرح است.

در ادامه دکتر مریم صف آرا استاد و پژوهشگر سلامت معنوی و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا گفت: دستیابی به سلامت معنوی جنبه ای از تکامل انسان است و تفاوت هایی در سلامت معنوی کودکان با بزرگسالان دیده می شود.

وی اظهار کرد: معنویت پدیده‌ای جهانی است و از ابتداي خلقت بشر همواره در هنگام بیماریها به ویژه در بیماریهاي صعب العالج که فرد از خدمات درمانی ناامید شده است بعد معنوي سلامت بیشتر نمایان  شده و اهمیت بیشتري می یابد.

دکتر صف آرا سلامت معنوی در کودکان را به مفهوم افزایش اگاهی، تجربه درونی از شگفتی ها، کنجکاوی، باور به وجود یک نیروی قوی دانست و گفت: ابعاد سلامت معنوی در کودکان در سه بعد احساسی، رابطه ای و وجودی طبقه بندی می شود و عوامل مهم تاثیر گذار بر سلامت معنوی کودکان بستر فرهنگی‏-اجتماعی کودک، تجربیات خود کودکان، ارتباط انها با دیگران، رفتارهای والدین و رسانه و پیامدهای سلامت معنوی شامل طیف وسیعی از برایندهای مثبت است.

در این نشست به مباحثی همچون مفهوم شناسی معنویت، مفهوم‌شناسی سلامت معنوی، تعریف سلامت معنوی، شاخصه‌ها و مبانی سلامت معنوی کودکان ارائه و به سوالات شرکت کنندگان پاسخ داده شد.

رئیس گروه بیماریهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: اگرچه بسیاری از بیماری های‌ مشترک بین انسان و دام با تشخیص زودرس و درمان به موقع بهبود می یابند اما کنترل این بیماریها به دلیل آسیب به سلامت و بهداشت عمومی جامعه و بار اقتصادی وارده بر سیستم بهداشتی، اهمیت بسیار زیادی دارد.

دکتر زهرا نهبندانی افزود: 6 جولای مصادف با 16 تیر ماه به منظور بزرگداشت خدمات ارزشمند لویی پاستور در خصوص یافتن واکسنی موثر بر علیه ویروس هاری در سال 1885 به عنوان روز جهانی بیماری های قابل انتقال بین انسان و حیوان نامگذاری شده است.

وی اظهار داشت: این بیماریها که قابل انتقال از حیوان به انسان هستند با توجه به شرایط اقلیمی و تنوع گونه‌های حیوانی در نقاط مختلف دنیا از گستردگی و شیوع زیادی برخوردار هستند و  بیماریهای هاری، تب مالت، تب خونریزی دهنده کریمه کنگو،  سالک، سیاه زخم و آنفلوانزای پرندگان از مهمترین بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان است

دکتر نهبندانی تصریح کرد: به منظور کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان، شستشوی دست ها بلافاصله پس از نوازش حیوان، اجتناب از دست زدن به حیوانات ولگرد و غیر خانگی، استفاده از لباس و دستکش مناسب در صورت ذبح دام ،جوشاندن شیر و مصرف نکردن فرآورده های لبنی غیر پاستوریزه، در صورت نیش پشه یا دیگر حشرات، شستشوی محل با آب و صابون در کاهش احتمال ابتلا به بیماریهای زئونوز اهمیت دارد.

وی تاکید کرد: توجه خاص به گاز گرفتگی حیوانات ، هر چند جزئی و بصورت خراش باشد، ضمن شستشوی زخم با آب صابون به مدت 15تا 20 دقیقه و مراجعه به واحدهای پیشگیری و درمان هاری مستقر در مرکز بهداشت شهرستانها در هر ساعت شبانه روز جهت انجام واکسیناسیون بعد از گزش حیوان امری ضروری است.

رئیس گروه بیماریهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: توصیه ما خودداری از نگهداری سگ و گربه در منزل و در صورت نگهداری، قلاده زدن و واکسیناسیون آنها علیه هاری، جلوگیری از تردد سگهای صاحبدار در معابر عمومی، جلوگیری از نزدیک شدن کودکان به سگها و گربه های ولگرد و بدون صاحب، جمع آوری و دفن بهداشتی زباله، ایمن سازی و واکسیناسیون افراد در معرض خطر به منظور پیشگیری از انتقال بیماری هاری است،

دکتر نهبندانی با اشاره به افزایش احتمال بروز موارد تب کریمه کنگو در ایام خاص و مناسبتها و ذبح غیر بهداشتی دام خاطرنشان کرد: تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ، بیماری ویروسی خطرناک واگیر و گاهی برای انسان کشنده است که با تب و خونریزی همراه است و درصورت عدم رعایت استانداردهای لازم در زمان ذبح دام و مصرف گوشت غیرسالم احتمال بروز این بیماری وجود دارد.

وی راههای انتقال این بیماری را گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست، تماس پوست با لاشه،  خون یا ترشحات حیوان آلوده، تماس با خون یا ترشحات بدن انسانهای بیمار برشمرد و ادامه داد: شناسائی و درمان کامل بیماران، جداسازی دام از محل زندگی انسانها، پرهیز از تماس بدن با بافتهای آلوده انسان و حیوانات مبتلا، استفاده از وسایل حفاظتی و جلوگیری از گزش کنه، جلوگیری از نقل و انتقال حیوانات مبتلا و قاچاق دام، بهسازی محل نگهداری دام، جلوگیری از کشتار غیر مجاز دام ، از بین بردن  کنه ها از طریق سم پاشی و ایجاد حمام ضد کنه ،خودداری از کشتار دام به عنوان نذر و قربانی در داخل مغازه و معابر عمومی راههای پیشگیری از بیماری تب کریمه کنگو است.

به گفته وی صاحبان برخی مشاغل مانند دامداران، کشاورزان، افراد شاغل در شالیزارها، فروشندگان و صاحبان حیوانات خانگی، کارکنان کشتارگاه‌ها، جنگلبان‌ها و کارکنان باغ وحش در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های زئونوز قرار دارند و باید استانداردهای بهداشتی نظیر شستن دستها و استفاده از پوشش مناسب نظیر دستکش را در هرگونه تماس مستقیم و غیرمستقیم با حیوانات (اعم از وحشی، اهلی و پرندگان) یا محصولات دامی رعایت کنند.

 وی مصرف گوشت، لبنیات و محصولات دامی آلوده، نوشیدن یا تماس با آب آلوده، مصرف سبزی‌های آلوده و گزیدگی توسط حشرات را از جمله راه‌های انتقال بیماری‌های زئونوز عنوان کرد و گفت: تهیه گوشت و محصولات دامی و لبنی از منابع مطمئن و مورد تایید سازمان‌های مسوول، طبخ مناسب مواد غذایی، شستن دقیق و مناسب میوه‌ها و سبزی‌ها و جلوگیری از گزیدگی توسط حشرات با پوشش مناسب و استفاده از حشره کش‌ها از جلمه راهکارهای موثر در پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها است.

 رئیس گروه بیماریهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه با بیان اینکه سالک یک بیماری پوستی، طولانی مدت و بدون درد و تب  قابل انتقال بین انسان و تعدادی از حیوانات از جمله جوندگان  مثل موش صحرایی و سگ است، خاطر نشان کرد: سالک از طریق نیش پشه خاکی به انسان و حیوانات منتقل می شود از همین رو برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، ضمن استفاده از لباس مناسب و نصب توری در و پنجره توصیه می شود.

دکتر نهبندانی گفت: خودداری از انباشتن هر گونه مواد زائد و کودهای حیوانی داخل یا خارج از منازل و جمع آوری و دفع صحیح زباله ، مرمت و ترمیم حفره ها و شکاف دیوارها،  تخریب و تسطیح اماکن مخروبه، مبارزه با جوندگان  از دیگر راههای پیشگیری از بیماری  سالک است.

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از بیماری های مشترک بین انسان و دام بیماری سیاه زخم می باشد اظهار داشت: انسان بطور اتفاقی در اثر تماس با دام یا فرآورده های دامی آلوده از طریق تماس بریدگی یا خراشهای پوست با دام آلوده ، تنفس اسپورهای زنده و جایگزینی آنها در ریه و مصرف بافت آلوده حیوانات تلف شده از شاربن ، به این بیماری مبتلا می شود.

دکتر نهبندانی افزود: سوزاندن یا مدفون ساختن عمیق لاشه های مشکوک و پوشاندن آن با لایه ای از آب آهک، واکسیناسیون دامهای حساس و جداسازی حیواناتی که علائم بیماری را دارند و استفاده از فرآورده های دامی پاستوریزه شده برای پیشگیری از بیماری سیاه زخم اهمیت دارد.