دانش

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی دو هزار جلد کتاب در حوزه های مختلف علوم پزشکی به کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی مشهد اهدا شد.

دکتر محسن تفقدی در گفتگو با وب دا خاطر نشان کرد: این کتاب ها توسط توسط خانه کتاب و ادبیات ایران به دانشگاه اهدا و  در کتابخانه های دانشکده ای و بیمارستانی توزیع شده است.

وی غنی سازی و تامین منابع علمی مورد نیاز کتابخانه های دانشگاه را یکی از اهداف معاونت پژوهش و فناوری بر شمرد و خاطرنشان کرد: سیاست دانشگاه این است که کتابداران علاوه بر انجام وظایف معمول یک کتابدار در سایر حوزه ها نظیر علم سنجی، سواد اطلاعاتی و ترجمان دانش نیز فعال باشند.

همزمان با هفته کتاب و با هدف ترویج فرهنگ کتابخوانی، دومین رویداد کتابخوانی با موضوع نوآوری و فناوری، به همت مدیریت توسعه فناوری سلامت و مرکز نوآوری و ایده پروری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد.

دکتر حسین باقری، رئیس مرکز نوآوری و ایده پروری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وبدا، ضمن اشاره به برگزاری دومین رویداد کتابخوانی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، همزمان با هفته کتاب و کتابخوانی اظهار کرد: کتاب، متصل کننده ما به پیشینه و آینده خودمان است و بشریت از طریق نوشتن و گردآوری کتاب‌ها تجربیات خود را به نسل‌های بعدی منتقل کرده و به دست ما رسیده است. 

وی افزود: از سویی دیگر و به باور من، جاری شدن گفتمان خلاقیت و نوآوری یکی از مولفه های کلیدی در توسعه پایدار است که تمامی اجزای اکوسیستم فناوری باید در ترویج آن کوشا باشند و تالیفات حوزه نوآوری و فناوری نه تنها برای فعالین این حوزه بلکه برای همگان و زندکی روزمره ما الهام بخش هستند.

دکتر باقری خاطرنشان کرد: ما در مدیریت توسعه فناوری سلامت تلاش می‌کنیم تا فرهنگ نوآوری و کارآفرینی را در فضای دانشگاه جاری کنیم و به گفتمان نوآوری در حل مسائل روزمره فردی و جامعه اصالت ببخشیم.

رئیس مرکز نوآوری و ایده پروری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در این رویداد پس از ارائه خلاصه ای از کتاب " منحنی خلاقیت " توسط جناب آقای دکتر علی موسوی شائق دانشیار و از فناوران دانشگاه ، از سرکار خانم سارا مهدوی روانشناس کودک دعوت شد تا در زمینه پرورش کودکان خلاق مطالبی را ارائه کنند.

وی یادآور شد؛ در پاسخ به فراخوان این رویداد 70 خلاصه از دانشجویان، پرسنل و اعضای هیات علمی دانشگاه دریافت گردید که از 6 نفر تقدیر شد.

مسئول بیوبانک مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در این مجموعه کارهای تشخیصی‌ قابل توجهی در سطوح سلولی و مولکولی انجام شده و محققان این بیوبانک طرح‌های تحقیقاتی بسیار ارزشمندی در حوزه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف انجام داده‌اند.

دکتر لیلا اعتماد در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: فعالیت بیوبانک مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد از سال ۱۳۹۶ آغاز شده و این مجموعه تحقیقاتی در نظر دارد تا با همکاری محققان و اعضای هیات علمی این دانشگاه بستری در جهت شناسایی راه‌های موثرتر و خدمت‌رسانی بهتر به مردم داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه بیوبانک یک بانک نمونه‌های زیستی و بیولوژیک بوده که نمونه‌های گرفته شده را نگه می‌دارد و آن را در اختیار اساتید، دانشجویان و محققان قرار می‌دهد، بیان کرد: در خصوص نمونه خونی که از مردم گرفته می‌شود باید بگوییم که با کسب اجازه از آنها مقداری از خون گرفته‌شده‌شان جهت استفاده از کارها و فعالیت‌های تحقیقاتی بیوبانک مورد استفاده قرار می‌گیرد تا در خروجی آن شاهد ارائه خدمات بهتر و موثرتر به گروه‌های هدف باشیم.

مسئول بیوبانک مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: فعالیت بیوبانک در راستای تحقیقات خدماتی و درمانی بوده و در این مجموعه نمونه‌های خونی و بافتی مختلف جمع‌آوری شده تا در راستای اقدامات تشخیصی بهتر و درمان‌های موثرتر نقش آفرین باشد.

دکتر اعتماد تصریح کرد: در این مجموعه کارهای تشخیصی‌ای در سطوح سلولی و مولکولی داریم و نمونه‌های جمع‌آوری شده در دمای منفی ۸۰ درجه نگه داشته شده تا در زمانی که مورد استفاده قرار می‌گیرد کارایی لازم را داشته باشد.

وی تاکید کرد: مهمترین هدف بیوبانک انجام تحقیقات کارآمد، اثربخش و موثرتر در بحث سلامت جامعه بوده و در همین خصوص باید اشاره کنیم که با همکاری محققان فعال در این مجموعه تحقیقاتی کارهای بسیارخوبی در طی ۷ سالی که از عمر بیوبانک می‌گذرد انجام شده است.

عضو هیات علمی گروه سم شناسی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه بالغ بر ۴۰۰ هزار نمونه جمع‌آوری شده در طی ۷ سال اخیر داشته‌ایم، خاطرنشان کرد: در طی این مدت طرح‌های تحقیقاتی بسیار ارزشمندی در حوزه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های مختلفی همچون لیشمانیوز، سرطان، تومور پانکرانس و دیگر بیماری‌ها انجام شده است و حتی باید اشاره کنیم که پایش دوره‌ای افراد سالم جامعه را هم داشته‌ایم و اینگونه نبوده که فقط برای بیماران کار بشود.

دکتر اعتماد اضافه کرد: در مجموعه بیوبانک روی موضوع افراد سالم به‌طور خاص شده است، زیرا همواره معتقدیم که پیشگیری بهتر از درمان است.

وی تصریح کرد: هدف اصلی بیوبانک مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به‌ وجود آوردن مجموعه‌ای بزرگ، دقیق و غنی از نمونه‌های زیستی با کیفیت بالا، برای استفاده در تحقیقات علمی موثر، گسترده و پیشرو است از دیگر اهداف این بیوبانک می‌توان به کمک در جهت ایجاد، راه‌اندازی، راهنمایی و مدیریت بیوبانک‌های کوچک‌تر برای تخصصی‌تربودن نمونه‌ها و اطلاعات جمع‌آوری‌ شده مطابق با استاندارهای بین‌المللی، همکاری با بخش‌‎های مختلف دانشگاه علوم پزشکی مشهد برای ضمانت علمی و پیشرفت هر دو مجموعه و ارائه‌ رویکردهای جدید برای مدیریت، پردازش و نگهداری نمونه‌های زیستی به‌ مدت طولانی طبق استانداردهای به‌روز بین‌المللی اشاره کرد.

مسئول بیوبانک مرکزی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پایان گفت: ما مشتاقانه منتظر حمایت از پژوهش‌هایی هستیم که سعی در درک علل بیماری با یافتن روش‌های درمانی جدید دارند، روش‌هایی که به پزشکان و دیگر اعضای کادر درمان کمک می‌کنند.

مدیر گروه انفورماتیک دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به نقش مهم حوزه انفورماتیک در ارتقاء کیفیت خدمات حوزه پزشکی و بهره‌وری بیشتر آن گفت: پزشکی " شخص محور " و " ژنتیک پزشکی" به عنوان نمونه ای چشم اندازهای پزشکی نوین، بدون حوزه انفورماتیک محقق شدنی نیستند.

دکتر سعید اسلامی در گفتگو با وب دا، ضمن اشاره به تاریخچه تاسیس گروه انفورماتیک در دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: گروه انفورماتیک نخستین گروه مصوب با این عنوان در کشور به شمار می‌رود که در سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز نموده و این گروه از سال ۱۳۸۸ اولین دوره دانشجو را جذب کرده که در مقاطع ارشد و  PHDتحصیلات خود را در حوزه انفورماتیک به انجام رساندند و هم اکنون دانش آموختگان این رشته، در مراکز داخل و خارج کشور به عنوان عضو هیئت علمی و یا به عنوان محقق و پژوهشگر و عده‌ای نیز در کارهای فنی و اجرایی در شرکت‌های خصوصی مشغول به فعالیت می‌باشند و این نشانه خوبی برای کشور محسوب می‌گردد.

وی جایگاه حوزه انفورماتیک را مطابق با آمارهای سایت‌های سنجش علم در کشور، به عنوان گروه اول معرفی و تاکید کرد: وزارت بهداشت و درمان در بررسی مستقلی که اخیراً در حوزه انفورماتیک انجام داده است، این گروه را منحصر به فرد تشخیص و در بحث مرجعیت انفورماتیک با ضریب رقابتی مطلق به دانشگاه علوم پزشکی مشهد واگذار شده که نشانگر حجم فعالیت و کارکردی است که دانشگاه ما در طول سال‌های اخیر داشته است.

دکتر اسلامی در پاسخ به این پرسش که حوزه انفورماتیک و هوش مصنوعی در عرصه پزشک چه تاثیر و کاربردی دارد؟ گفت: این نکته بسیار مهم است که ما در حال حاضر و در آینده ای نزدیک با تقاضاهای زیادی در حوزه پزشکی و نظام سلامت مواجهیم و از طرفی منابع نیز محدود خواهد بود، از سویی مدیریت بیماری‌های واگیردار و همچنین کاهش عوارض بیماری‌های غیر واگیردار باعث شده که روند مرگ و میر در کشور به تاخیر بیفتد و سبب افزایش امید به زندگی در بین مردم شود که این موضوع در نهایت سبب بالا رفتن تعداد سالمندان در آینده نزدیک خواهد شد و به همان نسبت تقاضای بیشتری در حوزه نظام سلامت وجود خواهد داشت، از طرفی هم با وجود همه تلاش‌ها، ما در میزان تولد در جامعه دچار چالش هستیم و عملاً روند افزایش جمعیت به سمت کاهشی شدن حرکت می‌کند، البته این مشکل منحصر به ایران نیست و در سطح دنیا وجود دارد به طوری که پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ سیر کاهش جمعیت در تمام جهان اتفاق بیفتد و لذا نیروی کار کم شده و منابع دولت‌ها برای تامین حوزه سلامت کمتر خواهد شد و این یک چالش جدی خواهد بود.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه حوزه پزشکی از لحاظ علمی رو به رشد می‌باشد و حجم داده‌های تولیدی بسیار زیاد است طبیعتاً کادر پزشکی با روش‌های سنتی توان تحلیل و استفاده از این حجم اطلاعات را در فرایند ارائه خدمت روزانه ندارد و چنانچه بخواهیم با همان روند سنتی پیش برویم خطای زیادی را خواهیم داشت و زمانی که حجم کاری زیاد شود میزان خطا در تصمیم گیری‌ها نیز بیشتر خواهد شد، از طرفی آنچه که امروزه در حوزه پزشکی انجام می‌شود یقیناً طی سال‌های آینده قابل انجام نخواهد بود و ما ناچاریم که ابزارهای نوین در حوزه پزشکی را استفاده کنیم در همین راستا ما مجموعه‌ای از تغییرات را نیاز داریم تا بتوانیم با این تحولات همراه شویم و نیاز مردم را پاسخ دهیم.

استاد گروه انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین گفت: یکی از این ظرفیت‌ها بحث هوش مصنوعی و سلامت دیجیتال است که به ما کمک می‌کند تا بهره‌وری خود را افزایش و کیفیت کار را نیز ارتقا، دهیم و بتوانیم از تکنیک‌ها و روش‌های نوین استفاده کنیم. بحث پزشکی شخص محور و همینطور ژنتیک پزشکی که مطرح می‌شود اساساً بدون حوزه انفورماتیک و تحلیل داده‌های ژنتیک قابل اجرا نیست و بنابراین ما ناچار هستیم که در این حوزه فعال باشیم، کشورهای جهان نیز در سال‌های اخیر، رقابتی را در حوزه انفورماتیک پزشکی و هوش مصنوعی آغاز کرده‌اند و مقام معظم رهبری نیز در حوزه سلامت دیجیتال، تلاش‌های بیشتر را مورد تاکید قرار دادند و به ویژه در حوزه‌های سیاست گذاری و تقویت زیرساخت‌ها و اینکه صرفاً مصرف کننده دانش و فناوری نباشیم بلکه آنها را تولید کنیم و حتی هدف گذاری کردند که ایران جزو ۱۰ کشوری شود که در این حوزه صاحب سبک می‌باشد.

دکتر اسلامی اضافه کرد: از دیگر مزیت‌های هوش مصنوعی این است که حوزه انفورماتیک تحریم پذیر نیست و سرمایه‌گذاری زیادی نیاز ندارد، بنابراین کشور ما با توجه به شرایطی که دارد می‌تواند این موضوع را اولویت قرار دهد و روی آن کار کند؛ چه به طور کلی هوش مصنوعی و چه بطور خاص هوش مصنوعی و سلامت دیجیتال پزشکی و با این هدف که بهره‌وری را افزایش دهیم و با امکانات کمتر بازدهی بیشتری را تجربه کنیم.

دکتر اسلامی خاطرنشان کرد: حتی در حوزه آموزش با توجه به اینکه با موجی از دانشجو مواجه هستیم که خیلی بهتر از ما از ابزارهای دیجیتال و الکترونیک استفاده می‌کنند ، می‌توانیم بخش قابل توجهی از آموزش را نیز به سمت آموزش‌هایی ببریم که با روش‌های نوین انجام می‌شود و نیاز به کلاس و امکانات فیزیکی ندارد. هم اکنون دانشگاه علوم پزشکی مشهد در تمام این حوزه‌ها فعالیت دارد و ما خوشحال هستیم که دانشگاه تا حد توان حمایت خود را از گروه انفورماتیک پزشکی داشته و ان شاالله خواهد داشت، همچنین معاونت پژوهشی فضای بسیار خوبی را در ساختمان پژوهشی به عنوان مرکز نوآوری سلامت دیجیتال هوش مصنوعی تخصیص داده و منحصر به فرد است. دانشکده پزشکی هم فضای خوبی را در اختیار ما قرار داده و نگاه توسعه‌ای به این حوزه دارد و اعضای هیئت علمی متخصص بیشتری را جذب و حمایت می‌کند.

وی تاکید کرد: در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی مشهد جزو نخستین دانشگاه‌هایی است که درس هوش مصنوعی را در پزشکی در برنامه آموزشی داروسازی، دندانپزشکی و پزشکی وارد نموده و به عنوان یک درس اختیاری به دانشجویان ارائه کرده که خوشبختانه با استقبال آنها روبرو شده است. همچنین چندین کنگره برگزار شده با ساختارهای مختلف کشور در حوزه جراحی، طب رزم و در آینده نزدیک در سازمان نظام پزشکی و یک مجموعه از کنگره‌های تخصصی را نیز خواهیم داشت که نتیجه آن این است که فضای سلامت دیجیتال و هوش مصنوعی در کشور ایجاد و مطالبه و تقاضا شکل می‌گیرد.

دکتر اسلامی تصریح کرد: در حال حاضر ما از جهان در عرصه سلامت دیجیتال و هوش مصنوعی عقب نیستیم اما اگر دیر بجنبیم و با تاخیر فعالیت‌هایمان را انجام دهیم ممکن است مجبور باشیم در آینده به عنوان استفاده کننده این دانش و فناوری نقش ایفا کنیم.

نمونه‌هایی از دستاوردهای گروه انفورماتیک پزشکی

استاد گروه انفورماتیک دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه به دو دستاورد از مجموعه دستاوردهای این گروه در دانشگاه علوم پزشکی مشهد اشاره کرد و گفت: ساخت ابزارهای رأی گیری که برای نظرسنجی از افراد در لحظه به کارگیری می‌شود، توسط یک شرکت دانش بنیان تولید انبوه شده و اکنون در بازار وجود دارد. همچنین در خصوص الگوریتم های تشخیص کاری را به ثبت رساندیم که مربوط به تشخیص ندول های تیرویید است و از تصاویر سونوگرافی استفاده می شود و می تواند با دقت 95درصد را تشخیص و سطح بندی کند و در نهایت بگوید که درمان نیاز دارد یا خیر ؟ این محصول نیز در صورت تأمین اعتبار به مرحله تولید خواهد رسید.

مدیر گروه انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد همچنین گفت: بحث واگذاری کار به خود مردم و خود مراقبتی و توانمندسازی بیمار و مدیریت بیماری که توسط خود بیمار انجام می‌شود بحث بسیار جدی در حوزه پزشکی است که کار را به خود مردم واگذاشته و از آنها می‌خواهد که به درستی انجام دهند، مثلاً در زمینه دیابت ما از خود مردم می‌خواهیم که بیماری‌شان را مدیریت کنند و از ابزار دیجیتال در این راستا بهره بگیرند، همچنین اپلیکیشن‌هایی در حوزه دیابت خشکی، چشم، بازتوانی قلبی، کبد چرب و ... به بیمار کمک می‌کند که از خودش مراقبت کند و مراجعه کمتری به بیمارستان داشته باشد.

وی ادامه داد: در چند روز اخیر جلساتی را با گروه اورژانس داشتیم تا بیمار را زودتر به منزل بفرستیم و از منزل مانیتور شود، این کار هم برای بیمار بهتر است و هم برای دانشگاه که بتواند بیماران بیشتری را پذیرش کند. همینطور در مورد بیماران سوختگی که هم از عفونت‌های بیمارستانی در امان هستند و هم در منزل از آرامش روانی بیشتری برخوردارند. در حوزه غربالگری نیز برخی روش‌های الکترونیکی غربالگری مثل کنسر پستان در خانم‌ها که در فرایند تشخیص ماموگرافی خیلی زمانبر است به یک ماشین واگذار می‌کنیم و این قابلیت می‌تواند ۹۰ درصد کار را انجام دهد و برای ۱۰ درصد باقیمانده می‌توانیم توسط نیروها کار را انجام دهیم، در همین راستا و با توجه به برنامه کشوری سرطان پستان حمایت‌هایی از سازمان‌های مختلف دریافت شده تا ما بتوانیم محصول را تولید کنیم. همچنین در حوزه‌های کنسر تیروئید و پوکی استخوان و پارکینسون که احتمال ابتلا به پارکینسون در طی یک دهه آینده برای افراد پیش بینی می‌شود و به این ترتیب می وانیم اقدامات پیشگیرانه را داشته باشیم. واقعیت آن است که سرمایه‌گذاری در این حوزه چندان سنگین نیست و در عین حال نتایج آن می‌تواند امیدهای تازه‌ای را در جامعه رقم بزند.