ماما یکی از کلیدی‌ترین نقشها را در اجرای برنامه‌های جمعیت و فرزندآوری دارد، چون خط مقدم ارتباط با زنان و خانواده‌هاست و میتواند با آموزش، مشاوره و حمایت روانی، نقش مؤثری در تصمیم‌گیری آگاهانه زوج‌ها برای فرزندآوری ایفا کند؛ حبیبه صبور پارسا لیسانس مامایی از دانشگاه علوم پزشکی مشهد با 28سال سابقه کاری و شاغل در مرکز بهداشت شماره 3 مشهد (مرکز خدمات جامع سلامت احمدی) در مصاحبه با وب دا دانشگاه علوم پزشکی مشهد به مناسبت هفته جمعیت از دلایل انتخاب خود به عنوان مامای نمونه کشوری می گوید:
سال گذشته تعدادی از مادران که شرایط فرزند آوری را داشتند ولی قصد بارداری نداشتند طی چندین جلسه، مشاوره و راهنمایی به فرزند آوری تشویق شدند که خوشبختانه نتیجه مطلوب بود و منجر به بارداری گردید؛ در موضوع جوانی جمعیت و پیشگیری از بروز سقط عمدی، با سه مادری که بارداری ناخواسته و مصرانه قصد سقط داشتند طی چندین جلسه مشاوره و معرفی به مرکز نفس، خوشبختانه راضی به ادامه بارداری شدند و هم اکنون هر سه آنها زایمان کرده و بسیار راضی از عملکرد خود هستند؛ پیشگیری از مرگ مادر مبتلا به ترومبوز وریدهای عمقی (DVT) بود که با تشخیص صحیح و به موقع و پیگیری های مکرر و بستری در بیمارستان جان مادر و نوزاد نجات پیدا کرد.
فکر میکنم انتخاب من به عنوان مامای نمونه حاصل تلاش‌هایی بوده که در طول سال‌ها کار حرفه ای سعی کرده‌ام حفظ و تقویت کنم. مهم‌ترین اصلی که همیشه برایم اولویت داشته، تعهد کاری و وجدان حرفه‌ای بوده است؛ اینکه با دلسوزی، دقت و احترام کامل با مادران برخورد کنم و در تمام مراحل بارداری، زایمان و پس از آن، همراه و پشتیبان آنها باشم. همچنین، به‌روز نگه‌داشتن اطلاعات علمی، آموزش و راهنمایی مادران، رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای، همکاری مؤثر با تیم بهداشت و درمان و تلاش برای ایجاد فضای امن و آرام برای مادران، از جمله عواملی بوده که به باور من در انتخابم به عنوان مامای نمونه مؤثر بوده‌اند.
از ورود خود به رشته مامایی بگویید.
با شرکت در کنکور در رشته مامایی قبول شدم. وقتی وارد محیط کاری شدم و با مامایی به‌طور واقعی و عملی آشنا شدم، به آن بسیار علاقه‌مند شدم. ارتباط نزدیک با مادران، همراهی در لحظات حساس بارداری و زایمان، و نقشی که یک ماما در سلامت مادر و نوزاد ایفا میکند، باعث شد ارزش و زیبایی این رشته را بهتر درک کنم. امروز، با تجربه‌ای که دارم، خوشحالم که مسیر زندگیم به مامایی ختم شد، چون احساس میکنم تأثیر مثبتی در زندگی دیگران دارم و کارم معنای عمیقی برایم پیدا کرده است.
یک مامای مرکز بهداشت چه خدماتی ارائه میکند؟
مامای مرکز بهداشت یکی از کلیدی ترین نقشها را در اجرای برنامه های جمعیت و فرزندآوری دارد چون خط مقدم ارتباط با زنان و خانواده ها است و می تواند با آموزش مشاوره وحمایت روانی نقش مؤثری در تصمیم گیری آگاهانه زوج ها برای فرزندآوری ایفا کند مشاوره و آموزش به مادران در دوران پیش از بارداری؛ بارداری، پس از زایمان از جمله تغذیه رفتارهای بهداشتی و نکات مراقبتی ،مراقبتهای پیش بارداری، مراقبتهای دوران بارداری؛ پریناتال و مراقبتهای بعد از زایمان، تشخیص علایم نیازمند مراقبت ویژه در بارداری بعد از زایمان و ارجاع به موقع مادران به سطح بالاتر جهت اقدام و پیگیری به موقع موارد ارجاع شده آموزش های مربوط به پیشگیری از سقط عمدی مشاوره با مادران بارداری که قصد سقط دارند ودر صورت لزوم معرفی به مرکز نفس، ارائه آموزش های مرتبط با بهداشت باروری و جنسی به جوانان و بزرگسالان انجام معاینات دوره ای زنان از جمله معاینه پستان، انجام پاپ اسمیر .تشخیص و درمان عفونت های منتقله از راه جنسی برگزاری کلاسهای آمادگی زایمان ارائه خدمات مراقبتی برای نوزادان و آموزش به والدین جهت مراقبت نوزادشان آموزش شیردهی و تأکید بر اهمیت شیردهی و مهم تر از همه مشاوره جهت فرزندآوری و اهمیت آن در واجدین شرایط و.....از جمله وظایف یک مامای مرکز بهداشت میباشد.
از ارتباط خود با مردم و خصوصا مادران باردار و انتظاراتی که دارید بفرمائید .
ارتباط من با مردم، به‌خصوص مادران باردار، بسیار صمیمی و مبتنی بر اعتماد متقابل است. همیشه تلاش کرده‌ام که در کنار ارائه خدمات تخصصی، گوش شنوا و همراهی آرامش‌بخش برای مادران باشم، چون می‌دانم دوران بارداری پر از دغدغه و نگرانی است. خیلی از مراجعینم احساس خواهرانه و دوستانه نسبت به من، دارند که برایم بسیار ارزشمند است. اینکه بتوانم در یکی از مهم‌ترین دوران‌های زندگی یک زن کنار او باشم، افتخار بزرگی‌ست. اما انتظارم این است که آنها نیز متقابلاً به توصیه‌های علمی و بهداشتی بیشتر توجه کنند، معاینات و مراقبتهای دوران بارداری را جدی بگیرند و باور داشته باشند که مامایی فقط مربوط به زایمان نیست، بلکه یک فرآیند آموزش و سلامت‌نگری در پیش از بارداری تا بعد از تولد نوزاد است. اگر مادران آگاهی بیشتری نسبت به این فرآیند داشته باشند و از منابع درست کمک بگیرند، می‌توانیم با همکاری هم، آینده‌ای سالم‌تر برای مادران و فرزندان‌مان بسازیم.
شغل مامایی چه تأثیری بر روحیه و شرایط خانوادگی شما دارد؟
شغل مامایی با تمام زیبایی‌ها و شیرینی‌هایش ، شغلی پر مسئولیت است . ارتباط مداوم با مادران، گوش دادن به نگرانی‌ها و همراهی در مراحل مختلف زندگی آنها، هم بر روحیه‌ام تأثیر مثبت دارد و هم گاهی میتواند باعث خستگی روحی شود اما وقتی نتیجه تلاش‌هایم را می‌بینم و یک مادر با خیال راحت مرکز را ترک میکند، تمام خستگی‌ها از بین می‌رود واحساس مفید بودن جایش را پر میکند از نظر خانوادگی، واقعیت این است که گاهی فشار کاری، ساعات طولانی خدمت یا درگیر بودن ذهنی با مسائل مراجعین، باعث می‌شود وقت و انرژی کمتری برای خانواده بماند. اما خوشبختانه خانواده همیشه با درک شرایط شغلی‌ام، پشتیبان من بوده‌اند . در واقع، مامایی نه تنها به من یاد داده چگونه مراقب دیگران باشم، بلکه باعث شده ارزش خانواده، آرامش خانه و حمایت عاطفی را بیشتر درک کنم.
چگونه ماما در تمام دوران زندگی بانوان نقش دارد؟
به نظر من مامایی فقط محدود به زمان بارداری و زایمان نیست؛ ماما در واقع همراه زن در تمام مراحل زندگی اوست. از سنین بلوغ که دختران نیاز به آموزش‌های اولیه درباره بدن، بهداشت قاعدگی و سلامت جنسی دارند، ماما نقش مشاور و مراقب را دارد. در دوران قبل از بارداری، ماما با مشاوره‌های پیش از بارداری به مادر کمک میکند تا با آمادگی کامل وارد این مرحله حساس شود. در دوران بارداری، ماما نه‌تنها مراقبتهای پزشکی انجام می‌دهد، بلکه با آرامش دادن، پاسخ به نگرانی‌ها و آموزش‌های لازم، همراه مادر است. در زمان زایمان نیز ماما پشتیبان اصلی زن است و بعد از زایمان به مادر برای شیردهی، بهداشت نوزاد، بهبودی جسمی و روحی، و جلوگیری از افسردگی پس از زایمان کمک میکند. حتی در دوران میانسالی و یائسگی هم ماما میتواند در کنار زنان باشد و درباره سلامت زنان، پیشگیری از بیماری‌ها، تغذیه، سلامت جنسی و روانی مشاوره دهد. به‌طور کلی ماما نقش مهمی در ارتقاء سلامت زنان در طول عمرشان دارد و میتواند منبعی مطمئن، دلسوز و آگاه برای آنها باشد.
به همکارانی که به تازگی وارد این شغل میشوند چه توصیه ای دارید؟
توصیه‌ی من این است که حتماً با عشق به این رشته وارد این حرفه بشوید و همیشه با عشق به مادر و نوزاد خدمت کنید. مامایی فقط یک شغل نیست، یک رسالت است. صبوری، دلسوزی، گوش دادن فعال و احترام به زنانی که به شما اعتماد می‌کنند، از کلیدهای موفقیت در این مسیر هستند. همچنین هرگز از یادگیری باز نمانید. چرا که علم مامایی هر روز در حال پیشرفت است و شما باید به‌روز باشید تا بتوانید بهترین خدمات را ارائه دهید. مهم‌تر از همه در کنار مراقبت از دیگران، به سلامت جسم و روان خود هم اهمیت بدهید.
ونکته آخر؛ یک کلمه آرام‌بخش از سوی شما، یک آموزش ساده، یا حتی لبخند صمیمانه‌تان میتواند زندگی یک مادر را تغییر دهد. این یعنی تأثیر ماما، فراتر از سایر حرفه ها، و نزدیک به قلب انسان‌هاست
در موضوع جمعیت کشور مطلبی بفرمایید.
کاهش نرخ باروری در کشور، یکی از چالش‌های مهم جمعیتی و اجتماعی آینده ماست. این مسئله میتواند در درازمدت بر ساختار جمعیتی، نیروی کار، نظام سلامت و حتی پایداری اقتصادی تأثیر بگذارد. به‌عنوان ماما، که ارتباط نزدیکی با مادران و خانواده‌ها دارم، بخشی از مسئولیت آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی در این زمینه را بر دوش خودم می‌دانم. افزایش جمعیت نباید صرفاً یک شعار باشد، بلکه باید همراه با کیفیت زندگی، سلامت جسم و روان مادران، و حمایت واقعی از خانواده‌ها باشد. در این میان، نقش ما به‌عنوان ماماها، آگاه‌سازی و ایجاد حس امنیت و آرامش در مادران است تا با انتخاب آگاهانه، به گسترش خانواده خود فکر کنند.
به نظر شما نگرش زنان جامعه در مورد فرزندآوری و زایمان طبیعی چگونه است ؟
می‌توان گفت که نگرش زنان نسبت به فرزندآوری و زایمان طبیعی در سال‌های اخیر تغییر کرده است. در گذشته، فرزندآوری یکی از اصلی‌ترین نقش‌های زنان تلقی می‌شد و بیشتر خانواده‌ها تمایل به داشتن چندین فرزند داشتند. اما امروزه، با تغییر سبک زندگی، افزایش سطح تحصیلات، دغدغه‌های اقتصادی، و ورود گسترده‌تر زنان به بازار کار، اولویت‌های زندگی زنان تغییر کرده است. بسیاری از آنها فرزندآوری را به تعویق می‌اندازند یا به داشتن یک یا دو فرزند بسنده می‌کنند. در خصوص زایمان طبیعی باید گفت که خوشبختانه آگاهی زنان نسبت به فواید آن نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است. البته هنوز هم ترس از درد زایمان، تجربه‌های منفی اطرافیان، و گاهی اطلاعات ناقص، و غلط باعث می‌شود برخی زنان به سمت سزارین گرایش داشته باشند. اما با آموزش‌های مناسب، مشاوره‌های دوران بارداری و حمایت درست، می‌بینیم که زنان بیشتری به زایمان طبیعی اعتماد می‌کنند. در مجموع، این تغییر نگرش میتواند در جهت مثبت هدایت شود، به شرطی که ما به‌عنوان ماما و نظام سلامت، آموزش، حمایت و آرامش لازم را برای زنان فراهم کنیم.
ویژگی های یک مامای خوب؟
از نگاه من، عملکرد مؤثر در حرفه مامایی زمانی محقق می‌شود که ماما بتواند هم از نظر علمی به‌روز و توانمند باشد و هم از نظر انسانی و اخلاقی، همراه و دلسوز مادران باشد. مراقبتهای دقیق، آگاهانه و همراه با احترام به حقوق مادر، پایه یک عملکرد موفق در این حرفه است. همچنین، آموزش صحیح و آگاه‌سازی مادران در دوران بارداری و پس از آن، از جمله اقداماتی است که به سلامت مادر و نوزاد کمک شایانی میکند و اثربخشی کار ماما را بیشتر می‌سازد. به نظر من، یک مامای موفق کسی است که ترکیبی از مهارت علمی، تجربه بالینی، مسئولیت‌پذیری، توانایی ارتباط مؤثر، صبر، دلسوزی و عشق به کار را در خود داشته باشد. همچنین، همکاری با دیگر اعضای نظام سلامت و حفظ آرامش در شرایط بحرانی، از ویژگی‌های مهم یک مامای موفق است.
حرف آخر؟
ضمن تشکر از مسئولین و دست اندرکاران حوزه سلامت به عنوان یک ماما که سال‌ها در خط مقدم مراقبت از مادران و نوزادان فعالیت کرده‌ام، دوست داشتم نکته‌ای مهم را به گوش مسئولین برسانم: نقش ماما در نظام سلامت کشور بسیار حیاتی و تأثیرگذار است، اما متأسفانه این جایگاه همیشه آن‌طور که شایسته است، دیده و حمایت نمی‌شود. انتظار ما این است که مسئولین با نگاه دقیق‌تر و ارزش‌مدارانه‌تری به حرفه مامایی بنگرند ،اگر از دانش و اعتماد موجود در این حرفه درست استفاده شود ماما هم میتواند یکی از مؤثرترین نیروها در بهبود نرخ باروری سالم و پایدار در کشور باشد .
مأمور خدمات بخش جراحی سه بیمارستان قائم (عج)؛ از مراکز درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد که دارای چهار فرزند می باشد تأکید کرد: خانواده های چند فرزندی اغلب از پشتیبانی و حمایت خوبی از سوی یکدیگر برخوردار هستند.
