بهداشت و پیشگیری

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به آموزش 444 نفر از همیاران سلامت هیئات مذهبی در دهه ابتدایی ماه محرم گفت: با توجه به اهمیت سلامت عزاداران حسینی، بیش از 5 هزار نفر از موکبداران در مساجد، تکایا و حسینیه ها، با برگزاری 664 جلسه آموزشی گروهی در خصوص دستورالعمل های بهداشتی آموزش دیدند.

دکتر حمیدرضا قربان زاده در گفتگو با وب دا افزود: در همین بازه زمانی تعداد 3361 مورد بازدید از مساجد، تکایا، حسینیه ها و محل های برگزاری عزاداری و2183 مورد بازدید از موکب ها و ایستگاههای صلواتی و 98 مورد بازدید مشترک با سازمان های مرتبط توسط بازرسین بهداشت محیط انجام شده است.

وی اظهار داشت: علاوه بر 2190 مورد کنترل و نظارت بر توزیع نذورات مراسم، برای تعداد 2548 نفر مرتبط با تهیه و توزیع مواد غذایی نیز توسط مراکز بهداشت تاییدیه صادر شده است.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین موارد نظارتی، تامین آب شرب سالم برای زائران است گفت: کارشناسان بهداشت محیط و کار این معاونت با انجام 179مورد نمونه برداری از آب شرب اماکن، 5210 مورد کلرسنجی و 3324 مورد سنجش با تجهیزات پرتابل بازرسی بر کیفیت آب و مواد غذایی عرضه شده نظارت نمودند.

در همین مدت به 34 مورد شکایات بهداشتی در خصوص مراسم رسیدگی و تعداد 406 تذکر کتبی صادر شده است. همچنین  مقدار 1240 کیلوگرم‏/لیترمواد غذایی و آشامیدنی غیر بهداشتی  از سطح عرضه و مصرف خارج و معدوم شده است.

مدیر جوانی جمعیت، سلامت، خانواده و مدارس معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: شیر مادر حاوی نسبت مناسبی از تمامی مواد مغذی است که کودک در ۶ ماه اول زندگی به آن نیاز دارد و ترکیب آن حتی با توجه به نیازهای در حال تغییر کودک، به ویژه در ماه اول زندگی، تغییر می‌کند.

دکتر محمد احمدیان، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه اکثر متخصصان، تغذیه انحصاری با شیر مادر را برای حداقل ۶ ماه یا بیشتر توصیه می‌کنند، خاطرنشان کرد: در روزهای اول پس از تولد، شیر مادر مایعی غلیظ و زرد رنگ به نام آغوز است که سرشار از پروتئین، چربی و  ترکیبات مفید است و  شیر خشک هرگز نمی‌تواند مانند آغوز عمل کند.

وی با بیان اینکه در واقع آغوز اولین قسمت از شیر است و به تکامل دستگاه گوارش نابالغ نوزاد کمک می‌کند، تصریح کرد: پس از چند روز اول، با رشد معده نوزاد، مقادیر بیشتری شیر مادر تولید می شود ، در واقع تنها چیزی که ممکن است در شیر مادر کم‌تر از حد نیاز باشد، ویتامین D است. بنابراین توصیه می‌شود نوزادان در کنار شیر مادر، قطره ویتامین D دریافت کنند .

شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌های مهمی است

دکتر احمدیان با بیان اینکه شیر مادر مملو از آنتی‌بادی‌هایی است که به نوزاد برای مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک می کند ، اظهار کرد:  با وجود سیستم ایمنی ضعیف نوزادان در هنگام تولد و اوایل زندگی، وجود این آنتی‌بادی‌ها در بدن نوزاد اهمیت زیاد دارد به نحوی که مطالعات متعدد نشان می‌دهد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه نمی‌شوند، در برابر مسائل بهداشتی مانند ذات‌الریه، اسهال و عفونت آسیب‌پذیرتر هستند.

وی گفت: تحقیقات نشان می‌دهد تغذیه انحصاری با شیر مادر، خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را از جمله عفونت گوش میانی، گلو و سینوس ها ، عفونت های تنفسی، سرما خوردگی، عفونت گوارشی، آسیب به بافت روده به ویژه در نوزادان نارس، بیماریهای آلرژیک، سندرم مرگ ناگهانی ، دیابت و... کاهش می‌دهد.

دکتر احمدیان با بیان اینکه تغذیه با شیر مادر باعث افزایش وزن سالم و جلوگیری از چاقی در دوران کودکی می‌شود، گفت: نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، هورمون لپتین بیشتری در بدن ترشح می‌کنند که این هورمون در تنظیم اشتهای کودک مؤثر خواهد بود، علاوه براین مطالعات نشان می‌دهد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، میانگین هوش بالاتری دارند و با افزایش سن، کمتر دچار مشکلات رفتاری و اختلالات یادگیری می‌شوند. 

وی با تاکید بر اینکه فرایند شیردهی علاوه بر نوزاد برای مادر نیز با مزایایی همراه است، گفت: شیردهی به کاهش وزن مادر پس از زایمان و انقباض رحم کمک می کند، همچنین مادر شیرده کمتر از سایرین در معرض خطر افسردگی است.

دکتر احمدیان با اشاره به اینکه شیردهی مادر می تواند خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان را نیز کاهش دهد، عنوان کرد: مادران شیرده کمتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا، آرتروز، بیماری های قلبی، دیابت نوع دوم قرار دارند علاوه براین تداوم شیردهی همچنین باعث توقف تخمک‌گذاری و قاعدگی می‌شود. تعلیق چرخه‌های قاعدگی ممکن است در واقع راهی طبیعی برای اطمینان از فاصله زمانی مناسب با بارداری بعدی باشد.

مدیر گروه کاهش خطر بلایا و حوادث معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در تابستان و در گرمای بیش از ۳۵ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد باید بیشتر به موضوع گرمازدگی توجه کنیم و با راهکارهای مؤثر از خودمان مراقبت نماییم.

دکتر محمدرضا جویا در گفتگو با وب دا با تأکید بر اینکه  پیشگیری مقدم بر درمان است  توصیه کرد: سعی کنید در تابستان  در ساعاتی که هوا خنک‌تر است مثل صبح زود یا بعدازظهرها از منزل خارج شوید. در روزهای گرم لباس‌های سفید، سبک و کمی گشاد بپوشید؛ همچنین از پوشیدن لباس‌هایی با الیاف مصنوعی اجتناب کنید و  وسایل حفاظتی مثل کلاه، عینک آفتابی ، چتر و کرمهای ضد آفتاب با درجه پوشش بالا همراه داشته باشید.

وی با بیان این که گرمازدگی بسته به نوع خفیف یا شدید آن درمان متفاوتی دارد، خاطرنشان کرد: گرمازدگی یک فوریت پزشکی است و اگر کسی دچار گرمازدگی شد باید فورا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل شود.

مدیر گروه کاهش خطر بلایا و حوادث معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه دمای بالای بدن، تغییر وضعیت ذهنی یا رفتاری، تهوع و استفراغ، گرگرفتگی پوست، تنفس سریع ، افزایش ضربان قلب و سر درد از جمله علائم گرمازدگی به شمار می رود تصریح کرد: قبل از انتقال بیمار به مراکز درمانی می‌توان با تعویض لباس‌های فرد و سرد کردن بدن بیمار به او کمک کرد، با استفاده از یک پارچه یا حوله یا اسفنج بدن فرد را با آب سرد خیس کنید، فرد را به مکانی خنک انتقال دهید می‌توانید روی دست‌ها و پاهای بیمار آب بریزید و از کرم‌های ضد سوختگی استفاده کنید.

وی با تأکید بر اینکه هوای گرم باعث تعریق می‌شود و بدن نمک زیادی را دفع می‌کند، بهتر است برای جایگزینی از مایعاتی نظیر دوغ استفاده نمود؛ ولی اگر فرد کودک یا سالمند است، بهتر است او را به بیمارستان منتقل کنید.

دکتر جویا به والدین هشدار داد: هرگز کودکان خود را در اتومبیل تنها نگذارید، دما در اتومبیلی که در مقابل نور خورشید است به شدت بالا می‌رود و باعث آسیب‌های شدید جسمی به کودکان می‌شود.

وی از جمله عوامل خطر در ابتلا به گرمازدگی را تب و بالا رفتن درجه حرارت بدن و همچنین کاهش سطح هوشیاری ذکر کرد.

رئیس گروه بیماریهای واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: استان خراسان رضوی جز مناطق پاک از بیماری مالاریا است و بیماران شناسایی شده مسافران و زائران از سایر مناطق کشور و کشورهای همسایه بودند که شناسایی و تحت درمان قرار گرفته اند.

دکتر زهرا نهبندانی، در گفتگو با وب دا با اشاره به اینکه استان خراسان رضوی از مناطق پاک بیماری مالاریا از سال 82 است و در این استان انتقال محلی مشاهده نشده است اما موارد مالاریا از کشورهای همسایه و استانهای آلوده وارد شده اند، خاطر نشان کرد: در برخی موارد فرد بیمار بدون علامت وارد استان می شود و بعد از ورود دچار علائم می شود،که بر این اساس خدمات مورد نیاز را در مراکز بهداشتی درمانی دریافت می کند.

وی با بیان اینکه در سال گذشته، 45 مورد شناسایی بیمار مبتلا به مالاریا در مناطق زیر پوشش شناسایی شد که اکثرا سربازان، رانندگان ترانزیت و نیروهای کادر نظامی بودند که در مناطق مرزی دچار بیماری شده بودند گفت: همچنین از ابتدای امسال تا کنون نیز 19 بیمار غیر بومی مبتلا به مالاریا در مناطق زیر پوشش شناسایی و تحت درمان قرار گرفتند.

رئیس گروه بیماریهای واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه درمان های بیماری مالاریا در صورت بستری و سرپایی رایگان است و هیچ هزینه ای برای تشخیص، درمان و پیگیری های بعدی از بیمار دریافت نمی شود، گفت: خوشبختانه ناقلین آلوده نیستند و تا کنون انتقال محلی ثبت نشده است . 

وی با بیان اینکه بیماری مالاریا از انگل تک‌سلولی پلاسمودیوم در خون ایجاد می‌شود، اظهار کرد:  درواقع، نیش پشه آنوفل این بیماری را به انسان منتقل کرده و پلاسمودیم وارد گلبول‌های قرمز خون شده و در آنجا رشد می‌کند. پس از تکثیر، سلول‌های قرمز خون را پاره می‌کند و علائم این بیماری پدیدار می‌شوند.

دکتر نهبندانی با اشاره به اینکه از اواخر فروردین تا اواخر شهریورماه احتمال ابتلا به مالاریا وجود دارد، عنوان کرد: این بیماری در تمام دنیا وجود دارد و بیشترین مرگ و میر کودکان زیر 5 سال در آفریقا از بیماری مالاریا بوده است و در سال گذشته در کل کشور بالغ بر 10 هزار مورد ابتلا به مالاریا از مناطق آلوده شناسایی شده است.

دکتر نهبندانی بیان کرد: اولین علائم فردی که به این بیماری مبتلا می‌شود احساس سرما و لرز است که به تب و نهایت عرق ختم می‌شود،  این بیماری می‌تواند علت قطع نشدن تب در کودکان باشد و سایر علائم بیماری مانند حالت تهوع و استفراغ، خستگی مفرط، درد قفسه سینه و یا شکم و سرفه و عرق کردن بروز می کند .