بهداشت و پیشگیری

رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: از مجموع بیش از 350 هزار دیابتی در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد 160 هزار نفر از آنها در مراکز بهداشت پرونده سلامت دارند.

دکتر بابک اقبالی در گفتگو با وب دا، اظهار کرد: با توجه به مطالعاتی که در خصوص دیابت انجام شده مواردی همچون کم تحرکی و تغذیه نامناسب که اضافه وزن و چاقی را به دنبال دارد از جمله عمده دلایل ابتلای گروه‌های مختلف سنی به این بیماری بوده است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر از هر 7 بزرگسال (افراد بالای 25 سال) یک نفر مبتلا به دیابت است و این میزان به نسبت سال‌های اخیر افزایش داشته است، در سال 1395 از هر 11 نفر یک نفر و در سال 1400 از هر 7 نفر یک نفر مبتلا به دیابت بودند و بررسی‌های وزارتخانه در این حوزه هر 5 سال یک بار انجام می‌شود که توبت بعدی آن رد سال 1405 است.

رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه میزان ابتلا به دیابت در خراسان رضوی با سیر صعودی همراه بوده و عدد موارد مبتلا از 9 درصد به 13 درصد افزایش یافته است، خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیش از 350 هزار بیمار مبتلا به دیابت در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد داریم که از این تعداد 160 هزار نفر از آنها در مراکز بهداشت پرونده سلامت دارند و مابقی یا در بخش خصوصی تحت درمان هستند و یا اینکه جزء موارد شناسایی نشده هستند.

دکتر اقبالی با اشاره به اینکه 70 تا 80 هزار نفر از مبتلایان به دیابت و معادل 25 درصد از این گروه از بیماران از بیماری خود خبر ندارند، بیان کرد: دیابت در زمان شروع علامتی ندارد و بعد از پیشرفت با علائمی همچون تشنگی و گرسنگی زیاد، ضعف و بی حالی، مشکلات چشمی، کلیوی و غیره مشاهده می‌شود و بهترین کار جهت پیشگیری و تخیص به‌هنگام و نیز مدیریت و کنترل بیماری انجام یک تست رایگان در مراکز بهداشت است.

وی اضافه کرد: انجام غربالگری دیابت در جوانان هر 3 سال یک بار و در سالمندان هر سال یک بار توصیه می‌‍‌شود و در مواردی هم دارای عوامل خطر و یا سابقه خانوادگی هستند باید در زمان کوتاه‌تر انجام شود.

رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد افزود: خدمات به بیماران مبتلاه به دیابت شامل آموزش شیوه و سبک زندگی سالم، مشاوره تغذیه، خدمات پزشکی، خدمات تخصصی سطح 2 توسط پزشکان عمومی و متخصصان کلیه، چشم و قلب بوده است.

دکتر اقبالی تأکید کرد: زخم پا و دیالیز از جمله عوارض شایع بیماران دیابتی بوده و بعد از آن هم سکته‌های قلبی و مغزی بوده و در هیمن خصوص خصوص باید اشاره کنیم که خطر ابتلا در این افراد در صورت عدم کنترل قند خون مناسبت تا 3 برابر بیشتر از سایر گروه‌ها است.

وی خاطرنشان کرد: مشکلاتی همچون نابینایی، کم بینایی و خونریزی ته چشم از دیگر عوارض دیابت بوده و افراد با این علائم باید توسط چشم پزشک تحت معاینه قرار بگیرند و این کار در مراکز سطح 2 انجام می‌شود.

رئیس گروه بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ما در حوزه بهداشت و در موضوع دیابت بیشتر در بحث پیشگیری کار می‌کنیم و بیشترین تمرکزمان در نوع 2 این بیماری که قابل پیشگیری و غربالگری است بوده و موارد نوع یک هم که در نوجوانان بوده و با علائمشان شناسایی می‌شوند با حوزه درمان در ارتباط هستند.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به پایان اجرای پویش ملی اطلاع رسانی تغذیه سالم با عنوان "روغن مناسب، غذای سالم، خانواده سالم" گفت: ارزیابی آگاهی جامعه درخصوص روغن های مصرفی با مراجعه به نشانی ( اینجا) قابل انجام است..

دکتر زهرا اباصلتی در گفتگو با وب دا ضمن قدردانی از اقدامات همکاران و کارشناسان ستادی و محیطی، مراقبین سلامت و بهورزان در اجرای این پویش افزود: این لینک ارزیابی در سراسر کشور از طریق وب سایت ها، گروهها وکانال های شبکه های اجتماعی در اختیار عموم مردم قرار می گیرد.

وی با بیان اینکه روغن های جامد هیدروژنه که حاوی ترانس بالا و اسیدهای چرب اشباع بالا بودند امروزه تولید نمی شوند و جای خود را به روغن نیمه جامد( مایع خوراکی مصرفی خانوار) داده اند که میزان اسیدچرب اشباع در حد استاندارد ملی و اسیدچرب ترانس پایین دارد؛ اظهار کرد: انواع روغنهای مایع خوراکی خالص و مخلوط برای پخت و پز مناسب هستند، اما روغنهایی مانند روغن کانولا و روغن مایع مخلوط مناسب که دارای مقادیر و نسبت مناسب اسیدهای چرب ضروری امگا 6 به امگا 3 (کمتر از 3 به 1) هستند از جنبه تغذیه ای ارجحیت دارد.

دکتر اباصلتی خاطرنشان کرد: تعداد دفعات سرخ کردن مربوط به کیفیت روغن است و روغنی که بو، طعم یا رنگ آن تغییر کند یا دود نماید یعنی فاسد شده است و برای سرخ کردن مجدد مناسب نیست اما اگر روغن در هنگام سرخ کردن دود نکند و تیره رنگ نشود میتوان 3 الی 4 بار از آنها استفاده نمود که برای اینکار اول باید روغن را سرد کرد و سپس آن را از صافی عبور دهیم تا ذرات سوخته غذا از آن جدا شود و سپس در یخچال یا جای خشک ، خنک و تاریک نگهداری نمود تا طول عمر روغن بیشتر شود و ترجیحاً یکبار مصرف توصیه میشود.

رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: در حال حاضر روغنهاي كنجد به دو صورت روغن كنجد با پرس سرد و روغن كنجد تصفيه شده، در بازار هستند که روغن کنجد پرس سرد به دلیل استخراج مکانیکی دارای آنتی اکسیدان طبیعی بیشتری می باشد اما نسبت به روغن کنجد تصفیه شده تحمل حرارتی پایین تری دارد، لذا برای مصارف پخت و پز و سرخ کردن سطحی، روغن کنجد تصفیه شده مناسبتر می باشد.

دکتر اباصلتی ادامه داد: تولید روغن کنجد در حضور مشتری به "روش سنتی" نیز چند ایراد و مشکل دارد مانند اینکه این دانه ها بدون پاک کردن یا بوجاری و شستشو به دستگاه روغن کشی منتقل می شوند و دمای روغن کشی در دستگاه پرس کنترل نمی شود، لذا آلودگیهای قارچی یا میکروبی دانه ها مستقیما وارد روغن شده و بیماریزا هستند و بسته به شرایط نگهداری می توانند حاوی مقادیر بالایی از آفت کشها، سموم سرطانزای ناشی از رطوبت و کپک مانند آفلا توکسین باشند؛ در حاالی که در صنعت، تولید روغن براساس استاندارد ملی ایران و پس از بوجاری و پوست گیری به روش فیزیکی و شستشو انجام می شود و به دلیل بسته بندی مناسب ماندگاری طولانی تری دارند.

مسئول برنامه سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: یکی از برنامه‌های مستمر این حوزه، انجام غربالگری 2 سرطان پستان و روده بزرگ بوده و سالانه 350 هزار مورد غربالگری برای گروه‌های سنی هدف انجام می‌شود.

دکتر خدیجه رضایی در گفت‌وگو با خبرنگار وب دا، اظهار کرد: سالانه 250 هزار غربالگری سرطان پستان برای خانم‌های 30 تا 70 سال و 100 هزار مورد غربالگری سرطان روده بزرگ برای آقایان و خانم‌های 50 تا 70 سال که مجموع آن 350 هزار مورد می‌شود.

وی تصریح کرد: در 6 ماهه نخست امسال و از مجموع یک میلیون و 330 هزار و 306 خانم 30 تا 70 سال 123 هزار و 860 نفر از آنها و 9.31 درصد گروه هدف غربالگری سرطان را انجام داده‌اند و در غربالگری سرطان روده بزرگ هم که 35 هزار و 423 فرد بین 50 تا 70 سال این کار را انجام دادند، در حالی که گروه هدف این نوع غربالگری 124 هزار و 386 بوده و جمعیت غربالگری شده معادل 65.79 درصد گروه هدف آن بوده است.

مسئول برنامه سرطان مرکز بهداشت خراسان رضوی ادامه داد: همچنین در غربالگری سرطان دهانه رحم و ثبت نتیحه آزمایش پاپ اسمیر هم 78 هزار و 307 نفر گروه هدف این نوع غربالگری هستند و که از این تعداد 7026 نفر و معادل 8.97 درصد گروه هدف غربالگری شده‌اند و در زمینه ارزیابی و تشخیص زودهنگام این نوع سرطان هم عدد 65.79 درصد به ثبت رسیده و از مجموع 124 هزار و 386 فرد گروه هدف این نوع غربالگری 81 هزار و 830 نفر این کار را انجام داده‌اند.

دکتر رضایی با بیان اینکه غربالگری‌های سرطان‌های زنان که شامل پستان، رحم، دهانه رحم و تخمدان در هفته ملی سلامت زنان انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: همچنین باید اشاره کنیم که غربالگری‌های سرطان پستان زنان و سرطان‌های روده بزرگ مردان و زنان هم در طول سال و به طور مستمر انجام می‌شود و منوط به زمان خاصی نمی‌شود.

وی اضافه کرد: سالانه 25 درصد خانم‌های گروه سنی هدف غربالگری سرطان پستان و دهانه رحم را انجام می‌دهند و این عدد در هر دو گروه جنسی در غربالگری روده بزرگ 20 درصد است و توصیه ما به گروه‌‌های سنی ذکر شده انجام این غربالگری‌ها بوده تا از سلامت خود خاطرجمع باشند و اینکه اگر مشکلی هم داشتند به‌موقع شناسایی و درمان شده و تشدید وضعیت بیماری جلوگیری شود.

مسئول برنامه سرطان مرکز بهداشت خراسان رضوی تأکید کرد: با توجه به اینکه سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در ایران و جهان است بر خانم‌‌های 30 تا 70 سسئله توصیه بر انجام غربالگری سالانه این نوع سرطان را داریم، در ایران میزان شیوع 10 درصد کمتر از دنیا بوده، اما سن ابتلا در کشور ما 10 سال زودتر از متوسط جهانی است.

وی ضمن تأکید بر اهمیت سبک زندگی سالم در پیشگیری از انواع بیماری‌ها از جمله سرطان، تصریح کرد: مهمترین عامل جهت پیشگیری از بیماری سرطان اصلاح سبک زندگی بوده و این موضوع شامل تغذیه سالم، افزایش فعالیت بدنی، داشتن وزن ایده‌آل، نداشتن رفتارهای پرخطر (داشتن روابط جنسی سالم و در چهارچوب خانواده)، سلامت اجتماعی و معنوی در جهت کاهش استرس و عدم انواع دخانیات به‌خصوص سیگار، قلیان، پیپ و ناس بوده است.

مسئول برنامه سرطان مرکز بهداشت خراسان رضوی ادامه داد: همچنین در گروه‌های سنی مختلف از جمله کودکان باید سرطان‌هاایی همچون سرطان خون توجه بشود، ضمن اینکه برای پیشگیری از سرطان پوست در گروه‌ها و مشاغل مختلف از جمله کشاورزان، دامداران، کارگران فعال در فضای باز هم بر عدم مواجهه مستقیم با نور خورشید و استفاده کلاه آفتاب‌گیر و کرم ضدآفتاب که مؤثر در این امر بوده و هست تأکید داریم.

وی افزود: همچنین باید بگوییم که بارداری به‌موقع و شیردهی کامل هم موجب کاهش آمار ابتلا به سرطان پستان می‌شود و این موضوع به خانم‌‌هایی که در سن فرزندآوری هستند مورد تأکید بوده و هست و اینکه بارداری و شیردهی نه تنها موجب ابتلای مادر به سرطان نمی‌شود، بلکه از بروز بیماری‌های مختلف از جمله سرطان جلوگیری می‌شود.

مسئول برنامه سرطان مرکز بهداشت خراسان رضوی بیان کرد: سابقه خانوادگی میزان ابتلا را افزایش می‌دهد، اما نداشتن سابقه خانوادگی فرد را مصون از ابتلای به سرطان نمی‌کند و باید در برنامه غربالگری شرکت کند.

در ایران، پنجم دی ماه هر سال به یاد زلزله مهیب بم در سال ۱۳۸۲که خسارات جانی و مالی بسیاری به بار آورد، روز ملی ایمنی در برابر زلزله نامگذاری شده است.

معاون اجرایی و رئیس گروه کاهش خطر بلایا و حوادث معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفتگو با وب دا گفت: آمادگی در برابر زلزله، بهترین راه برای کاهش خسارات و حفظ جان خود و عزیزانمان است و با آمادگی و رعایت نکات ایمنی می‌توان خسارات جانی و مالی ناشی از زلزله را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

دکتر جویا اظهار کرد: ایران کشوری زلزله‌خیز است که بر روی کمربند زلزله آلپ‏-هیمالیا قرار دارد و به همین دلیل، احتمال وقوع زلزله در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد؛ به طوری که زلزله بم یکی از بزرگترین فجایع طبیعی ایران در قرن اخیر بود که با شدت ۶.۶ ریشتر، شهر بم و مناطق اطراف آن را ویران کرد و بیش از ۴۰ هزار نفر جان باختند.

وی با بیان اینکه آمادگی در برابر زلزله باعث افزایش تاب‌آوری جامعه در برابر حوادث طبیعی می‌شود، تصریح کرد: برای آمادگی در برابر زلزله لازم است درباره زلزله، علل وقوع آن، اثرات مخرب آن و روش‌های مقابله با آن اطلاعات کسب کنیم؛ ساختمان‌ها را با رعایت اصول مهندسی و مقاوم در برابر زلزله بسازیم؛ یک کیت امداد و نجات حاوی وسایل ضروری مانند آب، غذا، دارو، چراغ قوه، باتری، رادیو و... را آماده کنیم؛ به طور مرتب مانورهای زلزله برگزار کنیم تا در صورت وقوع زلزله، بدانیم چگونه باید عمل کنیم و مکان‌های امن در منزل، محل کار و مدرسه را بشناسیم.

دکتر جویا خاطرنشان کرد: مهمترین کار در هنگام وقوع زلزله حفظ آرامش است سپس اگر در داخل ساختمان هستیم، زیر میز یا چارچوب در قرار بگیریم تا از سقوط اشیاء در امان بمانیم و از آسانسور استفاده نکنیم و پس از پایان زلزله، محیط اطراف خود را بررسی کنیم تا از وجود خطرات احتمالی مانند آتش‌سوزی یا نشت گاز مطمئن شویم.